ï 7 ? S an tli G re g o r ii Mora lîum 176
ilidem-
C a p u t
XLIV.
C a p u t
XLV.
Vera dicit Eli-
pliaz, (cd non
verè in Job.
Safl. 12. 18,
Ira: quanta
culpa, quoi
Trov. is.
fed.feft.
Ja colii I,
m perturbationc défait , qui præcepta illius in A requiefcet fpiritus meus , nifi fuper humilem &
tranquillitatc contemnit. Unde feriptum eft :
Qui avertit aurem fuam ne audiat legem, oratio
ejus eut execrabilis. Vocare autem noftrum, eft
humili Deum prece depofcere : refpondere verb
Dei, eft effedum precibus præbere. Aie ergo: Vota
, f i eft qui tibi refpondeat. Ac fi aperte dicat:
Quantumlibet afflidus clames , Deum refpon-
dentem non habes : quia vox in tribulationc non
invenit, quern mens in tranquillitate contemfit»
Ubi adhuc deridendo fubjungit: ,
Et adaliquem finôlorum converters.
77. Ac fi defpiciens dicat : Sanctos quoque ïn-
venirein affliftione adjutores non vales, quos haquietum,
dr trementem fermones meos rCùm enini
humilem dicerct, quietum protinus adjunxit. Si
ergo iraquietem mentis fubtrahit, fuam fando
Spiritui habitationem claudit, cujus receflione a-
nimus vacuus, ad apertam mox in'faniam ducitur,
& ufque ad fuperficièm ab intimo cogitationum
fundamento dilfipatur.
75». Nam ira; fuæ ftimulis accenfum cor palpi- imago itan
tat, corpus trémie, lingua fepræpedit, faciès ig-°Ptimiscol°;
r • r r nelcit, exalp erantur o°e u1h- , So cr nequaquam reco° - nbùs cxprclla.
gnofeuntur noti. Ore quidem clamorem format,
fed fenfus quid loquatur ignorât. In quo itaque ifte
ab arreptitiis longe eft, qui adionis fuæ confcius
bere focios in hilaritate noluifti. Qm poft irrifio- B non eftî Unde fit plerumque, ut ufque ad manus
liera protinus fententiam fubdit, dicens a 5
Virumftullum interfteit iracundia -, & pafvultm
occidit invidia.
78. Qua: nimirum fententia vera effet, fi illata
contra tanti viri patientiàm non fuiffet. Sed nos
penfemus quod dicitur : quamvis ab auditoris fui
virtute relidatur, ut oftendamus quàm redum eft
quod promitur,fi nonin beatum Jobinjuftè prome-
retur,cùm feriptum fit, Tu autem Domine jum tranquillitatejudicas
; feiendum nobis magnopere eft,
quia quotiens turbulentos motus animi fub man-
foetudinis virtute reftringimus, redire ad fimilitu-
dinem conditoris conamur. Nam cùm tranquilli-
tatem mentis ira diverberat, dilaniatam quodam
ira profiliat, &: quo ratio longiùs recedit, auda-
cior exurgat : feque ipfum retinere animus non
valet, quia fadus eft poteftatis alienæ : Sc eo. furor
membra foras in idibus exercet, quo intus ip-
fam membrorum dominam mentem captivam tenet.
Aliquando autem manus non exerit, fed in
maledidionis jaculum linguam vertit. Fratris nam-
que interitum precibus expofcit, Sc hoc Deum
perpetrate expetit, quod ipfe perverfus homo; fa-
cere vel metuit, vel erubefeit. Fitque utvoto Sc
voce homicidium peragat, etiam cùm à læfione
proximi manibus ceffat. Aliquando ira perturba-
to animo -, quafi ex judicio filentium indicit Sc
IrtlVUl U1V.1UU 111» j “— 1" -------p Aq uo fe foras 1p er linÇg» uam non ex»p rim1i1t , intu•s demodo
feiffamque perturbât , ut fibimetipfi non ^ teriùs ignefeit , ut iratus quifque collocutionem
con^ruat , ac vim intima: fimilitudinis amittat» fuam proximo fubtrah at, Sc nihil dicendo, quam
Quanta ergo fitiracundiæ culpa penfemus, per fitaveriusdicat. E tnonnumquamhæc filentiife-
quam dum°manfuetudo amittitur, fupernæ ima- .veritas per difeiplinæ difpenfationem geritur : fi
«unis fimilitudo vitiatur. Per iram fapientia perdi- tarnen follicitè in intimis diferetionis forma te-
tur: ut quid, quove ordine agendum fit, omni- neatur. Nonnumquam verb dum accenfus ani-
nonefeiatur , ficut feriptum eft : Ira in finuftul- mus à confueta loCutione reftringitur, perjicceffum
temporis penitus à proximi diledione fepara-
tur, & acriores ftimuli ad mentem veniunt, cau-
fæ quoque qüæ graviùs exafperant, oriuntur : arque
in irati oculo feftuca in trabem vertitur, dum
ira in odium permutatur. Plerumque ira per filentium
claufaintra mentem vehementiùsæftuat,
& clamofas tacita voces format : verba fibi, quifyhef.
4. za.
ti requiefeit : quia nimirum intelligentiæ lucem
fubtrahit, cùm mentem permovendo confondit.
Per iram vita amittitur, etfi fapientia teneri vi-
deatur, ficut feriptum eft : Ira perdit etiam ito-
dentes : quia fcilicct confufus animus nequaqulfru
explet, etiam fi quid intelligere prudenter valet.
Per iram juftitia relinquitur, ficut feriptum eft: .
Ira viri iuftitiam Dei non operatur : quia dum per- ^ bus exafperetur, objicit, &: quafi in caulæ exa-
turbata mens judicium fuæ rationis exafperat, mine pofita duriùs exafperata refpondet : quod
omne quod furor fuggerit, redum putat. Per iram Salomon breviter infinuat, dicens : Pnftolatio im- Prov. n. 23:
gratia vitæ focialis amittitur, ficut feriptum eft : piotum furor. Sicque f i t , ut perturbatUs animus
Noli effe afsiduus cum homine iracundo, ne diftas majorcm ftrepitum fui filentii fentiat, eumque
femitas ejus, & fumas feandalum anima tua.b Et graviùsc claufæ iræ flamma confumat. Unde be- c
idem : Quis poterit habitare cum homine , cujus ‘ ne ante nos quidam fapiens dixit : Cogitationes
ja » • " » . - . 1 .et — iracundi viperea funtgeneration e s, mentem cornedunt
matrem fit am.
80. Sciendum verb eft, quod nonnullos ira ci- Vet. xxxir.
tiùs accendit , faciliùs deferk. Nonnullos verb
tardé quidem commovet, fedcliutiùs tenet. Alii iramfumus
namque accenfis calamis fimiles , dum vocibus
fpiritus facilis eft ad iraftendum ? Quia qui fe ex
humanaratione non temperat, necefle eft, ut bef-
tialiter folus vivat. Per iram concordia rumpitur,
ficut feriptum eft : Vir animofus parit rixas. Et
Vir iracundus cjfoditpeccata. Iratundus quippe pec-
cata effodit : quia etiam malos , quos incaute ad
difeordiam provocat, pejores facit. Per iram lux perftrepunt, quafi quofdam acccnfionis fuæ fo-
veritatis amittitur , ficut feriptum eft : Sol non oc- nitus reddunt} citius quidem flammam faciunt,
cidat fuper iracundiam veftram : quia cùm menti E- fed protinus in favillam frigefeunt. Alii autem li-
iracundia confofionis tenebras incutit, huic Deus gnis gravioribus, durioribufque non difpares, ac-
radium fuæ cognitionis abfeondit. Per iram fandi cenfionem tardé fufeipiunt, fed tamcn accenfi fe-
Spiritus fplenaor excluditur : quo contra, juxta mel difficiliùs extinguuntur : Sc quia fe tardius in
vetuftam tranflationem feriptum eft : Super quern afperitatem concitant, furoris fuid diutius ignem d
* In textu Job vere flultum.
b Hæc verba & textus S. Scripturæ fequens omittuntur in mff.
Compend. Belvac. Ebro'ic.Utic. Corb. Colb. Germ. Reg.&c. nec in
' ullo mf. reperimus. . '■ • ' ' ; . '
c in Edit. Rom. Sixti V. & in antiquioribus, fi Barthol. excipias,
eumque gravius cUufa ire. flamma confumat. Mis. & ratio perfuadent
legendum clauft,, pro claufa. In Colbert, tarnen Corb. Germ. & al.
m(s. legitur claufa ire flamma, quod idem lonat. Ita haberi in mis. Anglic.
teflaturTh. Jamelius. In Reg. Sc plerifque conftariter, claufa.
Subfcqucns autem teftimonium fruftra qusefivimus in libris Ecclc-
fiaftici & Sapientix quos laudare lolet Gregorius fub nomine cujuldam
fapientis, cap. olim 16. nunc 30. quod tibi non vis flirt &c. qua: ad
neutrum cx praxlidtis libris pertinent, led ad lib. Tob. 4. it>. '
<* Mfs. Norm- Turon. Corb. & alii, furoris fui diirtus ignem fervant.
fervant.
177 L ib e r V . in C a p u t IV . Bead Job. 178
(ervant. Alii autem,quod eft nequius,&: citius ira- A r a t , ut altiora in commotione non videat, qu«e
cundiæ flammas accipiunt, &c tardiùs deponunt.
Nonnulli verb has & tardé fufeipiunt, & citiùs
amittunt. In quibus nimirum quatuor modis li-
quido ledor agnofeit, quia &: ad tranquillitatis bo-
num ultimus plufquàni primus appropinquat, &
in malo fecundum tertius ftiperat. Sed quid pro-
deft, quod iracundia quomodo mentem teneat,
dicimus , fi non etiam qualiter compefci debeat
exprimamus?
81. Duobus etenim modis fracta poflidere ani-
’■ mum ira defuefeit. Primus quippe eft, ut mens
follicitaantequarrt agere quodlibet incipiat,omnes
fibi, quas pad poteft, contumclias proponat : qua-
tenus Redemtoris fui probra cogitans, ad adverfa
bene priüs tranqtiilla cernebat. Sed inde fubti-
lifis ad alta reducitur , unde ad tempus, ne videat,
reverberatui\ Nam ipla redi ^mulatio a:-
terna poft paululum in tranquillitate largiüs ape-
rit , qua: ha:c interim per commotionem claudit:
&: unde mens turbatur ne videat, indepro-
ficit ut ad videndum veribs clarefcat: ficut in-
firmanti oculo cum collyrium immittitur , lux
penitus negatur: fed inde earn poft paululum vc-
raciter recipic j unde hanc ad tempus falubriter
amittit. Numquam verb commotioni contempla-
tio jungitur, nec prxvalet mens perturbata con-
fpicere , ad quod vix tranquilla valet inhiare :
quia nec folis radius cemirur , Cum commotas
fèpræparet. Quæ nimirum venientia tantofortior B nubes cæli faciem obducunt : nec turbatus fons
excipit, quanto fe cautiùs ex præfcientia arma- — - JJ-V — :n.._
vit. Qui, efiim improvidus ab adverfitate depre-
hendititr , quafi ab hofte dormiens invenitur :
eumque citiùs inimicus necat, quia non repüg-
nantem perforât. Nam qui mala imminentia per
follicitudinem prænotat, hoftilcs incurfus quafi
in infidiis vigilans expedat : & inde ad vidoriam
valenter accingitur, unde nefeiens deprehendi pu-
tabatur. Solerter ergo animus ante adionis fuæ
primordia, cunda debet adverfa meditari : ut
femper hæc cogitans, femper contra hæc thora-
ce patientiæ munitus , & quidquid a.ccefferit,
providusfuperet; & quidquid non acceffcrit, lucrum
putet. Secundus autem fervandæ manfiierefpicientis
imaginem reddit, quam tranquillus
propriè oftendit : quia quo ejus unda palpitat,
eo in fe fpeciem fimilitudinis obfeurat.
85. Sed cùm per zelum animus movetur, cu- cavendum
randum fiimmopere eft, ne hæc eadem, quæ in-iramciuic:
ftrumento virtutis aflumitur, menti ira domine- ^,minet«r
tur, nec quafi domina præeat, fed velut ancil-
Ia ad obfequium parata , à rationis tergo numquam
recedat. Tunc enim robuftiùs contra vida
erigitur , cum ,fubditarationi famulatur. Nam
quantumlibet ira ex zelo reditudinis furgat , fi
*mmoderata mentem vicerit, rationi protinusfer-
vire contemnit : & tanto fe impudentiùs dilatât,
quanto impatientiæ vitium virtutem putat. Untudinis
modus eft, ut cum alienos exceffus afpici- C de neceffe eft, ut hoc ante omnia, qui zelo remus
, noftra , quibus in aliis exceflimus , delida
cogitemus. Confiderata quippe infirmitas propria,
mala nobis excufat aliéna. Patienter namque illa-
cam injuriam tolérât, qui piè meminit quod for-
taffe adhuc habeat, in quo debeat ipfe tolerari.
Et quafi aqua ignis extinguitur , cum furgente
fiirore animi, fiia cuique ad mentem culpa revo-
catur : quia erubefeit peccata non parcere , qui
vel Deo , vel proximo fiepe fe rccolit parcenda
peccafle.
8z. Sed inter hæc folerter feiendum eft, quod
” alia eft ira, quam impatientia excitât, alia quam
zelus a format. Ilia exvitio, hæc ex virtute gene-
ratur. Si enim nulla ira ex virtute furgeret, dividitudinis
movetur, artendat, ne ira extra mentis
dominium tranfeat, fed in ultioné peccati
tempus modumque confiderans, furgentem animi
perturbationem fubtiliùs b retradando ref-
tringat, animofitatem réprimât, &: motus fervi-
dos fub æquitatc difponat : ut eo fiat juftior ul-
tor alienus, quo prius extitit vidor fuus : qua-
tenus fic culpas delinquentium corrigat, ut ante
ipfe qui corrigit, per patientiam crefcat, Sc fer-
vorem fuum tranfeendendo dijudicet, ne intem-
peranter excitatus ipfo zelo reditudinis , longé
a reditudine aberret. Quia verb, ficut diximus,
etiam laudanda boni æmülatio mentis oculum
turbat, redè nunc dicitur : Virum ftultum inter-
¥■
a oculum gc.-rat ( altcnæ
animadverfionis impetum Phinees per gla- Dftcit iracundia. Ac fi apertè diceretur : Ira per ze-
dium non placaffet. Hanc iram quia Fleli non ’— r- ~' — nui*"'—
habuit, motum contra fè implacabiliter fupernæ
ultionis cxcitavit. Nam quo contra fubditorum
vitia tepuit, eo contra ilium diftridio æterni re-
doris exarfit. De hac per Pfalmiftam dicitur:
Irafcimini, dr nolite peccare. Quod nimirum non
redè intelligunt, quiirafci nos nobis tantummo-
do , non etiam proximis delinquentibus volunt.
Si enim fie proximos ut nos amare præcipimur,
reftat ut fic eorum erratibus , ficut noftris vitiis
irafeamur. De hac per Salomonem dicitur : Me-
lior eft ira riftt , quia per triftitiam vultus corri-
gitur animus delinquentis. De hac itcrum Pfallum
fapientes turbat, ira verb per vitium ftul-
tos trucidât : quia ilia fub ratione reftringitur ,
hæc verb irrationabiliter devidæ menti domina-
tur. Bene autem fubditur :
Et parvulum occidit invidia. ibidem.
84. Invidere enim non poffumus ,nifi eis, quos C a p u t
nobis in aliquo meliores putamus. Parvulus ergo XLVI.
eft, qui livore occiditur : quia ipfe fibi teftimo- Rec. « xi.
nium perhibet, quod ei minor fit , cujus invi- ^nnvy “s ^
did torquetur. Hinc eft quod hoftis callidus pt i- nocem tella-
mo homini invidendo fubripuit j quia amiffa tur-
beatitudine , minorem fe immortalitati films a-
gnovit. Hinc eft quod Cain ad perpetrandum Genef 4-1. <s.
mifta ait : Turbatus eft pra ira oculus meus. Ira ^ fratricidium corruit : quia defpedo fuo facrifi-
nninnp npr — — — • Mt ^ cio } prælatum fibi infremuit,, cujus Deus hofdam
accep1it : Sc quern meliorem fe effe exhor- 1 a* ___t: /
quippe per vitium oculum mentis excæcat, ira
autem per zelum turbat : quia quo faltcm redi
æmulatione concutitur , ea quæ nifi tranquillo
corde percipi non poteft , contemplatio diffipa-
tur. Ipfe namque zelus reditudinis, quia inquie-
tudine mentem agitat, ejus mox aciem obfeu-
Tom. I.
ruit , ne utcumque effet , amputavit. Hinc E- 2,\
faü ad pcrfecutionem fratris exarfit , quia pri- 7 4
mogenitorum benedidione perdita , quam tarnen
cfu lenticulæ ipfe vendiderat, minorem fe
b Mfs. Norm. Colb. Gcrm. & alii fubtilius perlrafiando : leftio quæ
obtinct, eft antiquiorum.
M
/