4rum ; quia quantafibet Sanoti claritate &: per- A 81. Omnes enim fupemæ patrîæ ele£H • fancli
fpicuitate fulgcant, aliud efthomines efle fapientes quidem Sc jufti funt j fed participatione fapientiæ, 0„,AP'
in Deo, atque aliud clfehominem fapientiam Dcu
•Quam profe&6 fapientiam ille veraciter agnovic ,
qui meaiat-ori Dei & hominum aliquem compara-
re Sanctorum minime prxfumfit. Unde Sc fubdi-
tur:
Nee commutai untur pro ea vafa auri excel fa & dementem in hunc mundum. Iftis autem tantumemwentut.
t „,,4 „ «««««~ r'k—' 11Qn compactions Quid enfin lune homines Deb «sc^1
comparât! ? Lumen auteni, fapientia : lumen Sc k iulli
fervi fapientiæ vocari folent, Sed ilia lumen il-
luminans, ifti lumen illuminatum, ficut feriptum *lf||
eft i Erat lux vera qua illuminât omnem homincm
■ C a pu t 8°. Excelfum quippe vas auri Elias extitit, ex-
XLIX. ceM~llm vas auri Jeremias, excelfa atque eminen-
vlt. XXXIII. tia auri vafa priores patres fuere. Sed'kax Dei fa-
San<ai -pnincs picntia, ut à carnali nos converfatione redimeret,
pertranleundi, 0, , MB id cJuiC- aPparuir in carne, Sc qui lllam veraciter non agnomodo
dicitur .* Vos eftis lux mundi. Juftitia qui- MiUj
dem fapientia , juftitia & fervi fapientiæ nuncu-
pantur : fed ilia juftitia juftificans, ifti autem juf-
titia juftificata. De Deo quippe, qui fapientia eft,
dicitur : JJt f t ipfe juftus çrjnftiftcans: ifti verh di-
cum : Ut nos ejjiceretnurjuftitia Dei in ipfo. Aliter z.co
n Deum & vit, mediatorem Dei Sc kominum, hominem Je- u ergo venerandum eft lumen illuminans, aliter lumintm
n c r -tl ^->1 -n ___ BB irT t\ i • u .. . n • ,• • . . „ . 5 em per- fum Chriftum unum elfe ex Prophetis putavit,
quem ele<ftorum oculi fide tenuerunt Deum, cum
'viderunt hominem, Unde ab eo fanctis difeipulis di-
Matth.1a.iz3. citur : a Jpuem dicunt homines ejfeftlium hominis f
a Cui cum protinus refponderent : Alii Johannem Ba-
ikd. ,z+. b ptiftam,b alii Eli am, alii verb Jeremiam, aut unum
ibid. is. ex prophetis s de fiio mox fenfu requiruritur: Vos autem
quem me efte dicitis ? Cui protinus Petrus to-
ibid. za. tius Ecclefia: voce refpondens, ait ; Tu es Chriftus
1. cor. 1. zs. j i iius j)ei qjivi. Quia igitut jüxta Pauli vocem
3°' Chriftum novimus Dei virtutem , & Dei fapientiam,
Petrus pro hac fapientia vafa auri excelfä, &
eminentia commutare noluit, quia deilla non aliud
men illuminatum: aliter juftitia juftificans, aliter
juftitia juftificata. Sapientia verö eft, & fapit: nec y
habet aliud effe, aliud fapere : fervi autem fapientia?
, effe quidem fapientes poffunt, nec tarnen hoc
habent effe quod fapere: nam effe poffunt, Sc fapientes
non effe. Habet vitam fapientia, fed non
aliud habet , Sc aliud eft: quippe cui hoc eft elfe
quod vivere. Servi autem fapientia: cum habent
vitam, aliud funt, Sc aliud habent: quippe quibus
non eft hoc ipfumeffe, quod vivere: nam poffunt
juxta aliquid die, nec vivere. Aliud quippe iilis eft
effe, aliud vivere : quia in ipfo parente primo {ef- f
fentiam habuere per initium, vitam per acceffum;
quam erat, intellexit. Magnum quippe, ut diiftum c quoniam priüs de terra factus eft homo, g Sc poftmo-
e ft, vas auri Johannes, magnum vas auri Elias, vel dum , ficut feriptum eft: Infpiravit in faciem ejus cmt
Jeremias fuit. Sed quifquis eumdem Deum quem- fpiraculum vita, & fatfus eft homo, in animam viven-
libet eorum efte credidit, vas auri excelfum Sc emi- tem. Sapientia vero habet eflentiam, habet vitam:
•liens pro fapientia commutavit. Ecclefia verö pro fed hoc quod habet, ipfa eft. Proinde incommuta-
hac fapientia, vafa auri excelfa Sc eminentia non biliter vivit quia non ex accidenti , fed effentiali-
commutat: quia Chriftum filium Dei non unum ter vivit. Sola ergo cum Patre & fan£to Spiritu vec
effe prophetarum, c fed unum prophetarum Dominum
credit. Ipfam quippe aef fe venifle fapientiam
videns, noluit fe inillisaureisvafisfigere, fed
in earn ftuduit fide certiffima pertranfire. Unde in
Canticis canticorum dicit : Invenerunt me vigiles
^ qui cuftodiunt civitatem. Num quem ^ diligit anima
mea, vidiftis fBaululum chm pertranftjfem eosy invent
raciter eft, cujus effentia? comparatum effe noftrum,
non die eft. Huic fi conjungimur, fumus , vivi-
mus, fapimus: huic fi comparamur, nec fapimus,
nec vivimus omnino,nec fumus.
82.. Hinc eft quöd Sandti omnes, quando in Dei ^ t;
vifione proficiunt, quanto magis divinitatis in- 3 ^
teina confpiciunt , tanto magis fe nihil effe co- tantoffir
quem diligit anima mea. Quos enim vigiles qui cu- D gnofeunt. Nufquam quippe legitur quöd Abraftodiunt
civitatem, nifi priores patres, vel prophe-
tas accipimus, qui ftuduerunt ad cuftodiam no-
ftramfimôlæ prædicationis voce vigilare ? Sed cum
Redemtorem flium Ecclefia quæreret, in ipfis an-
tiquis prædicatoribus fpem figere noluit, quæ dicit
: Paululhm cum pertranftjfem eos, inveni quem diligit
anima mea. Ilium quippe invenire non poffet,
fi iftos pertranfire noluiflet. In iftis fe cuftodibus
infidèles fixerant, qui Chriftum Dei filium unum
quemlibet effe illorum credebant. Voce igitur ac
fide Petri inventos vigiles famfta Ecclefia tran-
fiit, quæ prophetarum Dominum unum quemlibet
ex prophetis credere contemfit. Dicatur crham
cinerem & pulverem fe effe profeffus eft,
nifi cum habere Dei meruit collocutionem. Ait
enim : Loqnar ad Dominum meum , cum fim pul- Gm].\c
vis & cinis. Effe enim fe aliquid forraffc crede-
ret , fi veracem eflentiam qua? fuper ipfum eft,
minime fenfiffet. A t verö ubi ad incommutabilem
contemplandum fuper fe raptus eft, lmpletus ranta
contemplationis potentia, dum videret ilium, nil fe
effe nifi pulverem vidit. Hinc eft etiam, quöd Pro-
pheta repletus eadem fapientia, exclamat: Memen-
to Domine quod pulvis fumus. Qui rurfus ejufdem
incommutabilitatcm effenti« contemplatus, ait:
Omnia ftcut veftimentum veterafeent, & ftcut opertogo
: Nec commutabuntur pro ea vafa auri excelfa E rium3 mutabis ea , & mutabuntur : tu autem idèm
Cr eminentia ,• quia ele&i quique Sanftorum vitam
Sc venerantur ex fublimitate, Sc tarnenc non fu~
feipiunt ad errorem. Quos enim p»uros homines
eile feiunt, Deo homini omnino non confcrunt.
Unde adhuc flibditur:
Nec commemorabuntur in comparatione ejus.
* Germ. & r. Laud, qutm me dicunt eße homines.
b Plerique alii autem Eliam.
c lea cum duob. Laud. Germ. Bcllov. Norm. vet. editi; a quibus de-
fleftentes Vatic. & GulTanv. habent omnium prophetarum.
i Germ. Duo. Laud. Gemet. Corb. Germ, ac pl. lüc & infra dilexit.
Norm, non fufpiciunt. Vindoc. nonfujpicantur.
ipfè es y & anni tui non defteient. Hinc ad Moyfen
dicitur : Ego fum qui fum : & dices ftliislfrael : J$ui rxol i•
eft, mifitme ad vos. Solus quippe-veraciter eft, qui
folus mcommutabiliter permanet. Nam omne
quod modo fic,&modh aliter eft, juxta non elfe
eft. Permanere. enim in ftatu fuo non poteft. Atr
Aliter, Habuere efie per initium.
S Germ. alls Laud. Corb. Gcrm. Beccenf. & alii, & poftmoditm fin-
plum eft : infpiravit in faciem cjus, (ÿ-faéius eft &c.
h i. Laud, tn terri. Corb. Germ, tterna.
‘ Edici, Omnes. . . veterafeent... mutabis ea. Corb* Germ, omnia ve-
terafeent. . . mutabis cos.
5-97 Liber XVIII. in Câput XXVIII. Beau Job. 598
que aliquo modo ad non elle itur, dum ab eo quod A ro in Deum converfà gentilitas credidit, ex ea inulfuerat,
femper ad aliud , per momenta temporum
ducitur. Ut ergo in participatione illius effentiæ
aliquid fimus , cognofcamus. nofmctipfos , quia
prope nihil fumus. Bene icaque dicitur : Ncc commemorabuntur
in comparatione ejus : quia vafa auri
excelfa Sc eminentia, quæ ex participatione fapientiæ
nobis veneranda funt, in comparatione
fapientiæ etiam memoranda non funt. Quja verö
hæc fapientia humanis cordibus latenter,infundi-
tur, ficut de fanfto Spiritu quoque di£lum eft :
Spiritus ubi'vult fpirat, & vocem ejus audis , df
nefeisunde veniat, aut quo vadat: idcirco fubjun-
H o B
. Trahitur enim fapientia de occultis.
83. De occultis fapientia trahitur, quia cùm fit
; invifibilis, non nifi invifibiliter invenitur. Quære-
- ftè quoque trahi dicitur : quia ficut flatum trail
imus, ut corpus vivat ; fie ab intimis fapientiæ
fpiritus ducitur,ut ad vitam anima fubfiftat. Un-
. de Pfalmifta ait : Os meum aperui, & attraxi fpi-
\ rium. Quæ nimirum fapientia , a humana carne
cum anima rationali fufeepta, dum ab intimis ap-
paruiffet in promtu , mundus hic quia audtorem
uium invifibilem videre non potuit,qucm vifibilem
confpexit hominem , eum quoque Sc invifibilem
agnovit Deum. Converfaeft ab infidelitatis fuæ teti
ita funt dono fui Spiritus locupletati, ut quafi
multis coloribus, ficmultisviixutibusluceant. Sed
ne acceptis quifquam virtutibus extollatur, à fanfto
viro nunc dicitur : Non adaquabitur ei topazium
de /Ethiopia. Ac fi apertè dicat : Nullus San£to-
rum quibuflibet virtutibus plenus, exifta tarnen ni-
gredine mundie colleftus, æquari ei poteft, de quo e
fcriptum eft : ft>uodnaft;etur{ ex te fanttum, vocabi- Luc t
tur Filius Dei. Nos quippe etfifandi effiçimur, non f
tarnen fanóli nafcimur : quia ipfa naturæ cotrupti-
bilis conditione conftringimur , ut cùm Propheta
dicamus vEcce enim in iniquitatibus concept us fum, pfd. so. 7.
drZin delittis peperit me mater mea. Ille autem fo- »
g lus veraciter fandus natüTeft, qui ut ipfam condi-
tionem naturæ corruptibilis vinceret , ex com-
mixtione carnalis copulæ conceptus non eft.
8 j. Huic fe fapientiæ quafi quoddam topazium de Ncftorü infa-
Æthiopia æquari voluit, cùm quidam hærcfiarches c°,ltra
dixit : Non invideo Chrifto Deo fad o, quoniam fi '* um'
volo, Sc ipfe poffum fieri. Qui Jefum Chriftum Do -
minum noftrum, non per myfterium conceptionis,
fed per profedum gratiæ Deum putavit: perverfa
allegatione adftruens, eum purum hominem na- S iT om l fm
turn, fed ut Deus effet, per meritum profecifle : at- meritis afllcu-
que ob hoc æftimans & fe Sc quoflibet alios pofte ei c£c ut
coæquari, qui filii Dei per gratiam fiunt, non Intel- docult.^ |
nebris,fuperbapriùsfua averfione gentilitas,often- c ligens,non attendens, quia non adaquabi
fis fignis atque prodigiis crevit fides: propagata autem
fide, in veneratione omnium fanda? Ecclefue
. culmen emicuit. Cui cum deeflent aperti adverfa-
■J m, tentari cospit a fuis. Nam multje quoque in ea
harefes exorta;, contra earn duri certaminis bella
paiaverunt. Exercenda quippe eft hoc tempore
■ mur
■ fhnßum
paztium de' /Ethiopia. Aliud eft enim natos homi- RcfcIIitu?.
nes gratiam adoptionisaccipere: aliud unum fingu-
lariter per divinitatis potentiam Deum ex ipfo con-
ceptuprodiifte. Nec xquari poteft gloria? Unigeniti
habita: per naturam, alia aqcepta per gratiam: Me- z. rim. 2. u
- , , - , i . - Viator quippe Dei atque hominum, homo Chriftus Je-\ bT, xxxvi.
per laborem, qu# fequenti tendit ad remuneratio- fits, non ficut ifte ha?reticus defipit, alter in humani-
nem. Qua ex re fadum eft, utin eanonnulli prodi- täte, alter in Deitate eft. Non purus homo conce- r
rent, qm medratorem Dei & hominum,.hominem ptus atque editus, poll per mericum ut Deus effet, ” S “Ly"“bi;
Uinftum Jefum purum honimem creatum dice- accepit: fed nuntiante Angelo, & h adveniente Spi- u
rent, fed ex gratia deificatuni: tantumque ei fan- ritu, mox Verbum in utero, mox intra uterum Ver-
ditatis tribuerent, quantum de Sandis ceteris, bumcaro, Scmanenteincommutabilieffentia qua:
ejus videlicet famulis , agnoviflent. Quos beatus ei eft cum Patre &: cum fando Spiritu coa-tcmVaf-
Job prophetic fpiritu afflatus, fententi* fux defi- fumfit intra virginea vifeera, unde Sc impaffibilis
rntione redarguit, dicens: I D pati, Sc immortalis mori,& acernusante fqcula tem-
Nm^adfquabitur ei b topazaum de /Ethiopia. poralis poffet effc in fine fieculorum: ut per ineffabU
84. Quid ^Ethiopiam, mfipra-fentem mundum le facramcntum, conceptu fando, Sc partü inviolabili,
fecundum veritatemutriufque natura?, eadem
virgo Sc ancilla Domini effet & mater. Sic quippe ei
accipimus? quæ coloris nigredine defignatc pecca-
torem populum, feeditate meritorum. Aliquando
vero Æthiopiæ nomine fpecialiter gentilitas defi-
. . . . . . >v I o ab Elizabet dicitur: Unde hoc mihi, ut veniat mater Luc. z. 43,
gnan iolet, infidelitatis pnus nigra peccatis. Quam Domini mei ad me ?Et ipfa virgo concipiens dixit:
yemente Domino Habacuc propheta vidit timore Ecce ancilla Domini,fiat mihi fecundhm verbum tuum. ibid. 1.3s.
pertemcam , Sc ait: Tabernacu/a Mthiopum expa- Et quamvis ipfe aliud ex Patre, aliud ex Virgine; chriftu, aliud
ejeunt, tabernacula terra Madian. David quoque non tarnen alius ex Patre, alius ex Virgine • fed ipfecx Patrc*a,ilKl
piopheta videns quöd ad Juda?am redimendam ve- eft ^ternus ex Patre, ipfe temporalis Ixmatre; ipfeac^•uT trC, ^
rarer Domirms, fed antegentUitascredcret,& poft- qui fecit, ipfe qui faSus eft i ipfe fpeciofus forma
moaumJuda:afequererur,ficutfcrvptimieft:Z)e«rr pra: filiishominutaperdivinitatem.Scipfe dequo
fpn,tuiogeMiummtroim,&ßcommsIfraelfrlvus „ diftum eft: ndimtseum, &m n m t afpeffus,
12, f f et > dicit : /Ethiopia praveniet man us ejus Deo ; ■
id cftjpriufquam Judæa credat, falvandam fe offert
omnipotent! Deo peccatis nigra gentilitas. Topazium
verö pretiofus lapis eft : Sc quia Græca lingua
pan, Omne dicitur, pro eo quödomni colore refplen-
1 det,topazium d quafi topantium vocatur. Dumve-
«r»eUtiC' &BCC5Cnf' Prætcr'banc leftionenj, iftara habent : humana
Lbi'oï’c ’ f Ul'cePta ’ ^uam exhibent etiam Germ. PratcII.
*• baud, habet (emper topadinm.
mff r ï ' t 0H um. fathtatemqut merhorum. Secuti fumus
«• Germ. Norm, duos Laud. Cörb; Germ. &c.
É 1‘ baud. Germ.Corb. Germ, quafi topandium. a.. Laud, quafi topan-
' non eft fpecies ei neque décor, per humanitärem,
Ipfe ante fæcula de patre fine matre, ipfe in fine
fieculorum de matre fine patre.1 Ipfe templum, ipfe
conditor rempli*, ipfè auctor operis, ipfèopus au-
£toris : manens unus ex utraque&rin utraque natura,
nec naturarum copulatione confufus, nec na-
8 lus Laud, ( ÿ in déliais.
h Vind. ér adveniente spiritu fando mox intra uterum vtrbum carnen/i
' In Germ. & in porter, cd. ipfe conditoris templum. Non legitur condi-
toris in Corb. Germ. Turon. duob. Laud. Norm. Sc aliis nec in vet, ed.
fed in portcriobus tantum.
Tom. I.
P p i j