Tem. III.
fccitndapart,
in Prof.
I X. :
Yatiac fen-
tentiaWm
cxccrptiones
cx S. Grcgo-
rii icriptis.
X. a
Ur rùm S.
Doctor quatuor
Evan-
gelia expla-
narir.
Lib. de
Script. Eel.
Er de Sam-
ione feripfe-
ric.
Lib. x i I .
Ep. 40.
vj Præfatio generalis.
Pfitlmos poenicentiales. A t prior Tomus tot compledi minime poterat ; infu-
pcrqiie commémorât* elucubrationes non funt ita genuina S. Gregorii Opera
,.ut omnis interpolatioriis expertes fint, uti fuo dicemus loco.
■ . Secundus Tomus continet cetera S. Gregorii indubitata&germana Opera 5
five ad hiftbriam, five ad Ecclefiafticam fpedent difeiplinam ; fcilicet L ibrum
Regulæ Paftoralis, quatuor Dialogorum Libros, & Regiftrum Epiftolarum,
cui brevem fubjecimus Appendicem, & multipliées. Indices. De additis
Èuic Reo-iftro multis Epiftolis, ejufdemque ordine reftituto legenda funt quae
pro bac reftitutione attulimus argumenta. - :
Tertius Tomus bipartitus, priori parte exhibet Librum Sacramentorum,
Antiphonarium, & cetera Liturgica, cum eruditiffimarum D. Hugonis Me-
nardi Notafum Sc obfervationum acceffione, qua ditandam hanc novam
Gregorianorum Operum editionem judicavimus. Ejufdem Tomi pars altera
compleditur Commentarium in Lib. 1. Regum, Expofitionem in Cantica
canticorum magna ex parte audtam, aliam in feptem Pfalmos expofitionem, Sc
Goncordiam quorumdam facr* Scripturæ teftimoniorum.
Quartus Tomus etiam duas in partes divifus, priori parte continet S. Gre-
gbrii Vitam, turn à Paulo Warnefridi, turn à Johanne Diacono feriptam, Sc
earn quam ex Gregorianis præfertim feriptis reeèns adornavimus.Secundâ parte
coinprehenditur genuinus Paterius, qualis habetur in quamplurimis optima;’
n o t* codicibus mfs. Sc Alulfi Tornacenfis Monachi Expolitio in Novum
Teftamentum ex Gregorianis fententiis, q u * Paterii nomen in fuperioribus
editis immérité præfert.
De aliis hujufmodi Colledionibus excudendis minime curandum cenfui-
mus, maximè quia tories repetitas S. Gregorii lententi* a variis Co lledo ri-
bus confarcinatae, Sc context* tædio forent. Et fane omnium vice eife polfunc
Indices locorum S. Scripturæ locupletiffimi à nobis adjedti. Ceterorum qui
colligendis poil Paterium S. Gregorii teftimoniis infudarunt, celeberrimus
ell T aio Cæfarauguft. Epifcopus, qui Romam ad quærendos Moralium Libros
venilfe dicitur fub Martino Papa I. Hie excerpfit ex beati Gregorii Libris
Sententiarum Libros quinque, fervatis ipfius S. Dodoris verbis, paucis, ubi
eadeerant, ex S. Auguftino fuppletis. Extant inter bibliotheca: Th uane* mfs.
codices. Præfàtionem hujus operis ad Quiricum Barcinonenfem un à cum
hujus Epifcopi refponlb edidit nofter M abillonius Analedorum Tom. II. EjuC-
dem Epillolam ad Eugenium Toletanum Epifcopum, ex codice bibliotheca;
Colbertinæ inferuit V .C . Steph. Baluzius Mifcellaneorum Tomo IV.
Johannes Trithemius in Ecclefiafticorum Scriptorum ‘ Catalogo inter Gre-
goriana Opera recenfet brevem quatuor Evangeliorum explanationem quæ
ab his verbis inçipit : Matthaus ficut in or Aine. Hujus meminilfe videtur Ho-
norius Auguftodunenfis, dum ait S. Gregorium totum textum quatuor Evan-
geliorum , fermocinando populo expofuifle. Explanationis laudatæ duos
mfs. codices invenimus annorum circiter 900. unum in bibliotheca Regia ele-
gantifiimè deferiptum, alterum in bibliotheca Bigotiana apud Rotomagum cum
hoc titulo : Incipit Expofitio ficundùm Matthsum........ a S. Gregorio. . .
‘Vrbis Roma.. Matthaus Jicut in or Aine primus, & c . Verum ftylus qui cor-
ruptiffimus eft, Gregorianum non redolet, fatifque probat orationis feries lu-
cubrationem hanc S. Gregorii Operibus non elle annumerandam.
Explicationem aliquam de Samfonis fadis allegoricam polliceri videtur
fandiffimus Doctor hæc ad Venantium Panormitanum Patricium feribens:
Vultis ergo ut epuadam de Samfonis faHis allegoricè differant ur : fèd tant a mihi
a Vide Veterum Teftimonia de S. Gregorio, Tom. IV* pag. 198 • 8c notam ad hunc locum*
Præfatio generalis. v ij
débilitas corporis accidit, utft qua fubire value rim, exercere animus non ajfurgat.
Bono autem defiderio vefiro congaudeo : quia dum expofitionem fiacrorum ver-
borum cupitis, quàm finite ipfitm auctorem eorumdem verborum qusritis,
demonfiratis. Si igitur vires fdlutis recepero, auttore omnipotente Domino
veftris defideriis parebo. A t numquam Gregorio liberum fuilfe h u icO p e r i va-
care, ob continuos quatuor extremorum v itx annorum morbos, pene confiât.
D e Pcenitentiali S. Gregorii Pap* urbis Romæ nomen ferente,quod Jame-
fius ait extare in vetuftiffimo libro bibliothecæ p u blic* Oxonienfis, nihil ali- cju, nomen
bi à nobis repertum : quapropter illud hoc loco indicatie nobis fatis fit. Nunc
in expendenda S. Gregorii dodrina paulo diutiùs immorandum ; oftenden- tnndic.an,
dumque, hæreticos fere omnes,tum veteres,tumnovos ab eo fuiffe debellatos.
Manichæi perverfum dogma, qui duo elfe principià mentiens, à Deo fpiri- Doa^ ' s
turn, à Satanavero carnemconditam afferere conatur, ita deftruit, lib. 9. Moral. Gcegom
num. 74 . S an this, inquit, vir prophetici gratta fpiritûs plenus, longe pofi ventura “ ”“ 0 ,*a'
confiderat, & err.ommgenimtnaprsvidens calcat,dicens : Manus tuaplafmave- Job 1«. s.
runt me, & fecerunt me totum in circuitu. Qui enim & plafinatum f i , & faltu.m
totum in cirouitu à Deo afierit, tenebrarum genti nec in Jfiritu fuo aliquid nec in
carne derelinquit ; nam plafinatum f i propter internam imaginem rctulit : faltum
verb totum in circuitu, in eo quod ex carnis confiât indumento, memoravit.
Arii Filium D e i faótum docentis impietatem refellit, 1. jz. Moral, num. pu Arianos.
e x Job afferente Behemoth primum Angelumà Deo conditum elfepnneipium Ja *»./*.'
viarum ejus. Superefi ergo, inquit S. Do&or, ut xirius, aut non falium Filium
pradicet, aut eumpofi Behemoth conditum fiultus putet.
Incarnationis myfterium optimè explicatur hom. 38. in Evangelia, num. 3. Netemos
&Neftorius Eutychefque confutantur, lib. 1. in Ezechielem hom.8. n.14. & 2y. n0!iu‘ych’£'
In homilia fequenti, num. z. divin* gratiæ necèflltas, ut bonum Sc velimus &
perficiamus, adftruitur adverfus Pelagium Sc Cæleftium. Docetur mala nobis,
bona autem Deo nobifque tribuenda. Explicatur denique quomodo præ-
veniat gratiaj fubfequatur voluntas. Sedin his, inquit, confiderandum, quia fie ■
b on a nofira, f i omnipotentis Deidona fùnt,utin eis aliquid nofirum non fit, cur
nos quafi pro mentis aternam retributionem quarimus ? Si autem ita nofira fitnt,
ut dona Dei omnipotentis non fint, cur ex eis omnipotenti Deo gratias qgimus ?
■ Sedfiiendum éfi, quia mala nofira fblummodo nofira fitnt ;bona autem nofira, & ;
omnipotentis Dei fimt, & nofira: quia ipfi afiirando nos pravenit ut vfiinms, qui
adjuvando profiquitter, ne inaniter velimus, fèd pojfimus implere qua vfilumus. ;
F rave mente ergo gratta, & bona voluntate Jùbfequente, hoc quod omnipotentis
Dei donum efi,fit meritum nofirum. Quod bene Paulus brevi fintentia explicat,
dicens:Plus illis omnibus laboravi.Qui nefus, videretur virtuti tribuiffe quodfece-
rat,adiunxit : N on autem ego,f id gratia Dei mecum.Quia enim coelefti dono prs-
ventus efi, quafi alienum f i à bono fuo opéré agnovit, dicens : Non autem ego.
Sedquia prsveniens gratia liberum in eo arbitrium fecerat in bonum, quo libero
arbitno eamdemgratiam efi fùbficutus in opéré, adjunxit : Sed gratia Dei me-
cum. A c f i diceret : In bono opere laboravi, non ego, fid & ego. In hoc enim quod
Jblo Domini dono prsventus fum, non ego : in eo autem quod donum voluntate
fùbficutus, & ego. His igitur breviter contra Pelagium & Cslefiium diclis, ad
exponendi ordinem redeamus.
D e peccato originali in omnem naturam humanam fefe dimindente, cujus
tarnen expers Chriftus, lege lib. 18. Moral, num. 84. Sc hom. 8. lib. 1. in E zechielem,
num. z i. De poena huic peccato etiam in infiuicibus débita conlulen-
da Præfatio libri 4. Moral, c. 3. & lib. 9. num. 3Z.
Prædeftinationem gratuitam docet liber zj- eorumdem Moral, n. 3Z.