Johan, re. tj.
In Cbrifto qui
terumur.
V*rf. s.
C ap. IV.
Gentiles mef-
fem eorum, id-
eft .facia elo-
3uirt, ac divi-
Johati. iS.
Ibidem
C ap. V.
V et.& R . iii
Eloquia Dei
& meftis &
divitix.
Ifai. ss. i.
Pfd. ii. 7.
Quomodo
comedi, Sc
bibidicuutur.
henna duplo quam vos. Sequitur : Et conterentur A
in porta , dr non erit qui eripiat. Qui? alius portx
nomine , nifi mediator Dei &: hominum debet
intelligi, qui ait : Ego fum ofiium, per me fiquisin-
troierit, falvabitur ? Filii igitur hujus ftulti extra
portam proficiunt, & in porta conteruntur : quia
pravx Judæorum foboles, ante mediatoris adven-
cum in Legis obfervatione floruenint: fedinipfa
Redemtorrs noftri præfentia à divinitatis obfe-
quio , perfidiæ fuæ meritis repulfi ceciderunt.
Quos nimirum non eft qui eripiat : quia fcilicet
dum ipfum Redemtorem extingiicrc perfequen-
do conati funt, oblata fibi erepdonis remedia ab-
fcidcrunt : de quo bene fubditur;
Cujus mejfem fame Ik us comcdct, & ipfum ra-
piet armatus.
P Hujus enim ftulti meftis fucrat a facri feges
eloquii. Quædam namque fpicarum grana, funt
' verba Prophetarum , quæ ftultus habuiu, fed non
comedit ; quia Judalcus populus Legem quidem
verbo tenus tenuit, fed perfatuitatis faftidium ab
ejus intelle&u jejunavit. Hujus vero ftulti mef-
fem famelicus comedit î -quia nimirum Gcntilis
populus verba Legis mtelligendo edit, ad qux
plebs Judaica line intelleèhi laboravit. Hos fame-
licos fidei Dominus prævidit , cùm per Evange-
liftam dixit: Beati qui efur hint & ftiunt jufiitiam,
quoniam ipfi faturabuntur. De his famelicis Anna
prophetante dicitur : Repleti prius, pro panibus fe
locaverunt, & famclicifaturati funt. Sed quia m ef (
Lem perdidit, reifte fubjungitur qualiter ipfe
ctiam ftultus périt, cum dicitur:Et ipfum rapiet
armatus. Antiquus hoftis Judaicum populum armatus
rapuit : quia in eo vitam fidei fraudulen-
tæ fuggeftionis jaculis extinxit; ut undefeinhæ-
rere Deo crederet, inde ejus ordinationi repug-
naret. Quod profeclo difcipulos Veritas prxmo-
-net , dicens : Venit bora , ut omnis qui intcrficit
vos, arbitretur obfequiumfc prefare Deo. Sequitur :
Et bibent fitientes divitias ejus.
6. Hujus ftulti divitias fitientes bibunt : quia
. fluentis facræ locutionis, quæ Judaïcus populus in
fuperbiæ oftentatione pofledcrat, converfæ Gen-
tiliummentes irrigantur. Unde &: eifdem per Pro-
phetam dicitur : Omnes fitientes venile ad aquas : J
dr qui non habetis argentum , properate. Quja e-
nim argenti vocabulo eloquia divina fignantur,
Pfalmilta teftatur, dicens : Eloquia Domini, eloquia
cafia , argentum igné examinatum. Qui ergo
argentum non habent, ad aquas vocantur :
quia nimirum Gentilitas , quæ Scripturæ facræ
præceptanon acceperat, facri eloquii inundatione
fatiatur, quam tanto nunc avidius potat, quanto
hanc diu ficca fîtiebat. Eadem ergo divina e-
loquia& méfiés & divitiæ vocantur; meftes, quia
jejunam mentem reficiunt ; divitiæ, quia magna
: nos morum venuftate componunt. Eadem & comedi
dicuntur & bibi : quia nimirum dum quæ-
dam in eis obfcura funt, quæ non nifi interpreta-
ta intelligimus, hæc quafi mandendo glutimus ;
dum quædam verb ad intelligendum facilia ita
fumimus ut invenimils, ea quafi non manfa bibi-
mus, quia non fraifta forbemus. Hæc Tub intelle
c t myftico brevi locutione tranfeurrimus, ne
quid forfitan præterifle videremur. Sed quia beati
* MC cod. S. Mich, faert, legis eloquium.
fc Corb. quia scelavi fuper iniques.
c Apucl Çoc. & tcq. edit, ut citm ear um rerum quas refpicit qualitate
varietur, Jape ejus judicium cum ipfa prtfentis rei fpecie ducat ur, &
juxta . . .formetur. pro verbo ducatur. in vet. Ed. Bafil. ifi4. legitur
Job amici efle non poflent, nifi in quibufdam quo-
que magna morum honeftate fûlgerent ; reftat ut
in eorum verbis.virtutem fenfuum moralicer in-
quiramus, quatenus dum locutionis eorum pondus
dificutitur, cujus doftrinæ fuerint, oftenda-
tur.
Ego vidi finit um Jîrma radice, df maledixi pul- V»f. j.
critudihi ejusfiatim.
7. Quafi firma radice ftultus in terra figitur; C ap. VI.
quia totis defideriis in terreno amore folidatur. s c*Iv- . n Senlusmoralis: Unde Sc primus Lain civitatem in terra conitru- TciTcna fee-
xifle deferibitur : ut apertè monftraretur, quia tantes in prof-
ipfe in terra fundamentum pofuit, qui à folidicace ^maradicc!'
cæleftis patriæ alienus fuit. Quad firma radice Genef+.,7.
ftultus attollitur, quando hie temporali prpfperi-
tate fulcitur i ut omne quod appétit, aflequatur,
adverfa nulla fuftineat, contra infirmos fine re-
pugnatione prævaleat, bene agentibus ex auiftori-
tate contradicat, ad majora commoda ex pejori
Lemper aftione perveniat ; ut unde viam vitæ defeat,
inde ad rempüs felieior vivat. Sed cùm malos
florere infirmi confpiciunt, trepidant ; &c apud
femetipfos peccantium prorperitàte turbati, intus
in greflibus mentis nutant. Quorum profcifto {per .
ciem fumfit Pfalmifta cum diceret : Met autem
pene moti funt pedes, pene ejfufi funt grejfus mei : b
b quia z,elavi in peccatoribus , pacem peccatorum
videns.
8. Cùm verb eorum gloriam fortes afpiciunt, prajcnte,
protinus quæ poft gloriam pcena fequatur, atten- corum glo-
dunt : &: alta intus cogitatione defpiciunt hoc, cîy™t<cfpl'
quod fuperbi foras faftu vacuæ inflationis intu-
melcunt. Bene ergo dicitur ; Ego vidi ftultum firma
radice, & maledixi pulcritudini ejus fiatim.
Pulcritudini quippe ftulti maledicere, eft ejus gloriam
ex confideratadamnatione judicare : quia eo
atrocius in tormentis obruitur, quo altius in pec-_
catis elevatur ; quia tranfit quod extollitur , per-
manet quod punitur; quia qui honoratur in via,
in perventione damnabitur ; &: quafi per amcena
prata ad carcerem pervenit, qui per præfends vitæ
profpera ad interitum tendit. Notandum verb, Ncc damnarc
quod cùm ftulti pulcritudini maledixifle fe dice- «KAminr.
r e t , protinus adaidix., fiatim. Mos namque hu-
1 manæ & infirmæ mentis eft, u t c cum earum re- c
rum, quas refpicit, qualitate varietur. Sæpe enim
ejus judicium cum ipfa præfentis rei fpecie du-
cicur, &: juxta hoc quod afpicit, intentio illius
fenfufque formatur. Nam plerumque nonnulli,
dumquorumdam gloriam cernunt, ejufdem g!o-,
riæ afpectibus delectantur , ac magnum aliquid
^ exiftimantjfeque uttaliamereantur, exoptant. j-
Cmh verb gloriofos quofque, aut deje£tos fiibito,
aut fortafte etiam morientes afpiciunt, quia hu-
mana gloria omni modo nihil fit, cum gemitu fa-
tentur, ita ut protinus dicant : Ecce, quàm nihil
eft homo. Qui hoc nimirum rendus dicerent, fi
cùm in gloria hominem cerncrent, tunc ejus in-
7 teritum cogitantes, tranfeuntem potentiam nihil
" efle fenfiftent. Tunc quippe eft humana elatio
penfanda quàm nihil fit, cùm fefc fuper cetcros
fucceflibus extollit. Tunc confiderandum eft quo
curfu félicitas tranfvolct., cùm antehumanosocu-
los, quafi permanens pollet. Nam gloriam mori-
turi nihil efle, in ipfa jam morte penfàre infirmi
judicctur ; in Parif. 1455. indicetur, quod extat in mlT. Vindoç. Corb.
Germ. & cd. Barthol.
a Nonnulli, ejufdem afpectibus delctlaniur, hanc magnum aliquid
txiftimant.
quilibetpofliint. Tunc enim ci etiam illiderogant, A ratur: verba Dei profert, nec tamendiligit ; Jau
qui hanc & ufque ad mortem fequentes amant.
Bene itaque dicitur -.fEgovidi fiultum firma radice,
& maledixi pulcritudini ejus fiatim. Ac fi apercé
diceret : .Contra ftulti pulcritudincm , moram
in malcdiiftione non habui : quia cùm hanc cerne-
rem, fimul ctiam poenam fequentem vidi. Non e-
nim ftatim maledicerem, fi qua me gloriæ illius de-
lc&atio tenuiffet ; fed fine tarditate maledixi, quia
fupplicià manfura confpiciens, ejus potentiam fine
dubitatione reprobavi. Sed quia iniqui quidando
exaggerat, vivendo calcat. Quia ergo ftultus
ifte recta & intêlligit & dicit, fed tarnen hæc
operando non amat, meflem habendo jejunat.
Quam nimirum famelicus comedit ; quia is qui
ad Deum fandis defideriis anhelat, difeit quod audit
, agit quod didicerit : &: dum doctoris pravi
re&a prædicatione reficitur, quid aliud quàm ftulti
fruge fatiatur ? An non famclicos fuos Veritas,
ut ftulti meflem comedercnt, admonebat, cùm
per defideria fan&a flagrantibus, de Pharifæis præque
quo plus in hoc mundo proficiunt, plurcs fe- ciperet, dicens : J^u,e dicunt facite , jUxta Opera Matth. 23.3.
cum ad intcritum trahunt, rede fubditur: Longe vero eorum nolite facere. Ac fi aperte diceret: Ver-
afiant filii ejus d falute. Filii quippe ftulti funt, qui ß bi meflem loquendo exeolunt, fedhanc male vi-
- ___1 - • ____1___ :__ C___ . . K __ m tn lm Ä /'Ar\l,m n ,u n r V f» in ainbitione hujus fæculi ex ejus imitatione na- ! r rom r.yrrr\ f im A r r
feuntur : qui profedo a falute tanto longiùs fiunt,
quanto in perpétratione nequitiæ nulla infirmita-
te fériuntur. De quibus bene adiditur :
Et conterentur in porta , & non erit qui eripiat.
VII 9* Nam ficut urbis aditus porta dicitur; ita eft
v ’ diesjudicii porta regni: quia per eum ab eledis
v. omnibus ad cæleftis patriæ gloriam intratur. Un-
‘ dics de & hune diem cùm ad rctributionem fandæ Ec-
rcsm" elefiæ Salomon appropinquare confpiceret, dixit:
31.23. Nobilis in portis vir ejus, quando federit cum fe
vendo minime contingunt. Veftram ergo famem
meflis ifta reficiat : quia vobis hànc per fatuitatis
fuæ faftidium fervant. Bene autem fubditur:
Et ipfum rapiet armatus. jm,
h. Antiquus namque hoftis quafi inermisc vin- q Ap j-^
citur, cùm mala apertè fùggerens humanæ men- Diabolus fæ-
ti, bona omnia fimul deftrucre conatur. Sed ar- pc fdemiam
matus venit, quando bpna alia intada deferens, foïmmpat vi-
latenter alia corrumpit. Nam fæpe quofdam in tam.'
intelledu non tentât, eifque in facrieloquii me- c
ditatione non obviât ; fed tarnen eorum vitam in
operatione fupplantat, qui dum de feientiæ virnatoribus
terra. Vir quippe eft Ecclefiæ humani ge- ^ tute laudantur, nequaquam fùorum operum damna
refpiciunt : cumque in favoris d deledationem
animus ducitur, vitæ fuæ vulneribusnon medetur.
Hune ergo armatus hoftis rapuit , quem fraude
tedus in alia deferens, ex alia parte fuperavit. Sequitur:
Et bibentfitientes divitias ejus. ■ jbid,
• il. Sæpe ftultus habet intend liquoris fontefn, q
fed non bibit : quia ingenium quidem intelligen- sæpe hebcs
a p . X.
neris Redemtor, qui in portis fe nobilem oftendit,
qui defpedus priùs in contumeliis extitit, fed in
ingreflu regni fublimis apparebit. Quicum terræ
fenatoribus refidet : quia judicii fententiam cum
fandis ejufdem Ecclefiæ prædicatoribus decernet,
fat1h.10.2g. ficut ipfe in Evangelio dicit : Vos qui fecuti efiis
me, in regeneratione cum federit Filius hominis
in fede majefiatis fua, fedebitis dr vos fuper fedes _ . _
duodecim, juditantes duodecim tribus ifiael.Quod tiæ accipit, fed tarnen veritatis fententias cogno-
Ifaias quoque longé ante prænuntians ait : Domi- feere legendo contemnit : feit quia intelligere ftu-
nus ad judicium veniet cum fenioribus populi fui. dendo prævaleat, fed ab omni dodrinæ ftvidio fa- intdlîgit,
De his portis Salomon iterum dicit : Date ci de ftidiofus ceflat. Divitiæ quoque mentis, funt ver-
f uctu manuum fuarum ., çjr lundent earn in portis ba facræ locutionis; fed has divitias ftultus oculis ingenioßisnef.
opera ejus. Tunc quippe fanda Ecclefia de frudu ^ afpicit, &c in ornamenti fui ufum minime afliimit : c“-
manuum fiiarum accipit, cùm earn ad percipien- quia verba legis audiens, magna quidem efle conda
cxleftia laboris fui retributio attollit. Tune
eam fua opera in portis laudant , quando ejus
datth. zs. 3i. membris in ipfo regni aditu dicitur; Efurivi, dr
dedifiis mihi manducare; fitivi , dr dedifiis mihi
b btbere; hofpes eram, & collegifiis mei nudus,&
cooperuifiis me, & cetera. Filii igitur hujus ftulti
ante portam elati funt, fed in porta conterentur:
quia amatores hujus farculi in praTenti vita fuper-
biunt, fed in ipfo regni aditu xterna animadver-
fione feriuntur. Bene autem fubditur : Et non erit
qui eripiat. Illos quippe veritas ab seterna adverfiderat,
fed ad comprehendcnda h.xc nullo ftudio
amoris elaborat. At contra alius fitim habet, ingenium
non habet; amor ad meditandum pertrahit,
fenfus hebetudo contradlcit: &c fiepe hoc in divina:
legis eruditione quandoque ftudendo intelli-
git, quod per negligentiam ingeniofus nefeit. Hujus
ergo ftulti divitias fitientes bibunt, dum pra>
cepta D e i, qux ingeniofi faftidientes nefeiunt,
hebetes amantes aflequuntur. In his nimirumc
tenebras hebetudinis illuftrat oculus amoris :nam
hoctardioribus fitis aperit, quod velocioribus fafit
hic co r -fitate eripit ,■ quos in temporalibus profpetis per jr tidium claudit. Qifi & idcircoad intelligentix al-
d1i-frc i-p..li:i nam..... ..p...r.e. m•i_t . Qui" e_r_g_o _n_u_n_c_ r_e_nu»ait premi, / .u i . nrrnrA /lui» inrpllf>v/»nir»r VP
tune non valet eripi : quia iniqui eum, quem per
difciplinam habere negligunt patrem, affliftionis
fux tempore per adjutorium non inveniunt ere-
ptorem. Sequitur:
Cujus meffem famelicus comedet.
10. Habet etiam ftultus meflem, quando ini—
quus quifque donum re£tæ intelligentix accipit :
Scripturæ facræ fententiis docetur, bona loqui-
fncffem habet air, fed tarnen nullo modo hoc quod dicit, opeguam
alii co-
* Corb. Germ. Colb. longe fient filii ejus &c.
b Ita nilT. At editi & dedifiis mihi potum.
‘ Vindocin. quafi inermis vincit.'S. Michael, quafi inermes vinçit.
d Gemct. eumque in favoris diletiionem. Reccntiori tarnen manu
lcriptum legitur, delcclationem.
* Vindocin. Turon. S. Mart. & S. Mich, in his nimirum tenebris ht•
frf. s, / y;:,.
Lap.VIII
Malus rcÉta
p: intclliscns
ta perveniunt, quia agere quæ intellexerunt, vel
minima nulla contemnunt ; & dum fenfinn mani-
bus adjuvant, fefe ultra altitudinemingeniofbrum
levant. Unde bene per Salomonem dicitur : S t e l- p rov. 30. »
lio manibus nititur, & moratur in adibus régi s.
Plerumque enim aves , quas ad volatum penria
fublevat, in vepribus refident : & ftellio, qui ad
volatum pennas non h abet, nirens manibus, { re- £
gni ædificium tenet : quia nimirum fæpe ingepio-
fi quique dum per negligentiam torpent, in prabetudims
illuftratur oculus amoris.
f i ta corb. Gcrm. Colb. Reg. Turon. Bellov. Norm. Compend.
Coc. & fcq. cd. revis adificium tenet. U tic. habet utramque leftionem :
hoc in cxcmplaxi ferihitur fiilio, pro fieüio • & ita quoque in plerifquc
mffi
M iij