Mil
SancH Gregorii Moralium 13z
tis fblitudine abfcondat, dicens ; A facie mantis A qui Sc fapienter vivendo aurum poffideant, & a-
Verf. is.
C a p u t
XXXI.
Principes funt
restores Ectie-
Pfal. 4 4 .17.
Aurum, fapitujt
Joins fedebam , quo ni am comminatione replefti
me. Ac fi aperce dicat: Dumconfidero quia jam
per judicii experimentum pacior, à tumultu defi-
deriorum temporalium trepidus mentis feceflum
peto : quia Sc adhuC acriùs ilia quæ minaris, x-
terna fnpplicia for mi-do. Bene ergo de regibus arque
confulibus dicitur : g u i adiftcant fibi folitu-
dines. Quiaii, qui Sc fe bene regere, Sc confule-
re aliis feiunt, quoniam præfencari interim illi intima:
quieti non poffunt , hanc apud femeripfos
per ftudium tranquilly mentis imitantur. Sequi-
tur: Cum principibus , qui pofsident aurum , (Jr retient
domos fuas argento.
liis refta prydicando , argento faery locutionis
enitefcant: eofque principes repletis confcienria-
rum domibus auro &c argento divites memorec.
Sed quia aliquando prophetico fpiritui nequaquam
fuflicit ut ventura pryvideat, nifi cordi
prophetantis etiam pryterita & antiqua repryfen-
tet, fanftus vir infra fupraque oculos aperit, Sc
nonfolum ventura confpicit, fed etiam tranfafta
ad memoriam reducit. Namprotinusadjungic:
A tit Jicut abortivum abfeonditum non fibfferem: v'erfi ,<5V
vel qtii concepti non viderunt lucem.
C a p u t I
XXXII. I
* RfiC. XXIX.
Sanftiante rc-
dcmcionis
funt velue a-
bortivi.
63. Abortivum, quia ante plenum tempus oritur,
extinftum protinus occultatur. Quos ergo
fanftus vir alios abortivos vocat, cum quibus fe
61. Quos alios principes , nifi fanfty Ecclefiy B quiefeere potuiffe confiderat , nifi eleftos' quof
reftores vocat , quos indefinenter in loco prydi-
catorum prycedentium divina difpenfatio fubro-
gat -? De quibus eidem Ecclefiy Pfalmifta ai t:
Pro patri bus tuts nati funt tibi f i l i i : cdnftitncs eos
principes f t per omnem terr am. Quid veto aurum,
nifi fapientiam appellat ? de qua per Salomonem
dicitur : Thefiwrtis defiderabilis requiefeit in ore
fapientis. Aurum nempe fapientiam vidit, quam
thefaurum vocavit. Quy & reftè auri appellatio-
ne fignatur : quia ficut auro temporalia, Ita fa-
pientia bona ycerna mercantur. Si aurum fapien-
tia non eilet, nequaquam Laodicey Ecclefiy ab
Ano-elo diceretur : Suadeo tibi emere a me aurum
que, qui ab ipfo mundi primordio ante redem-
tionis tempus exorti finit, &: tarnen huic mundo
femetipfbs mortificare curaverunt ? Qui confcri-
pty Legis tabulas non habentes , quafi c ab utero
mortui funt, quia auftorem fuum naturali lege
timuerunt : Sc cumvenmrum Mediatoren! crede-
rent, ftuduerunt fummopere, mortificandis vo-
luptatibus, etiam quy feripto non acceperantpry-
cepta fervare. Tempus itäque illud, quod juxta
mundi initium mortuos huic fyeulo patres noflros
protulit, quafi abortivi utérus fuit. Ibi namque
Abe l, qui occidenti fe fratri reftitifle non legi—
tur. Ibi Enoch, qui talem fè exhibuit, ut ambula-
ignitum. Aurum quippe emimus, cumacccpturi q turns cum Domino transferretur. Ibi Noe , qui
fapientiam , prius obedientiam prybemus. Ad per hoc, quod divino examini placuit,d in mundo
quern videlicet nos contradfcum bene a quidam
Gen.s. z z .24-
Genef 7 . 23.
Si Adam non
peccaflec, foil
nafeerentur,
. qui nunc ial-
yandi funt.
fapiens excitât , dicens : Concupifii fapientiam ?
Serva mandata , & Dominus hpubebit illam tibi.
Quid aiitem per domos, nifi confcientiy defignan-
tur ? Unde fanato cuidam dicicur : Vade in domum
tuam. Ac fi apertè audiat: Toft exterius rniracu-
lum ad confcientiam revertere: & qualem te in-
trinfecùs Deo debeas exhibere, perpende. Quid
etiam per argentum, nifi eloquia divina figuran-
tur î de quibus per Pfalmiftam dicitur : Eloquia
Domini, eloquia cafia, argentum igne examinatum.
Eloquium Domini argentum igne examinatum
dicitur : quia fermo Dei fi in corde figitur, tribu-
lationibus probatur.
6n. Vir igitdr fanctus fpiritu yternitatis plenus,
quyque futura funt colligat : &c quos longe poft
ventura fycula gignerent, laxato mentis finu com-
prehendat : & magna admiratione confideret, cum
quibus eledis fine labore in yternitate quiefeeret,
fi per appetitum fuperbiy nemo peccaffet, &: dicat
: Nunc enim dormiens filerem , & fomno meo
requiefierem cum r e f bus & confulibus terra , qui
adifeant fb i folitudines : aut cum principibus, qui
pofsident aurum , & replent domos fias argento.
Quia enim, fi parentem primum nulla peceati pu-
tredo corrumperet, nequaquam ex fe ftlios ge-
henny generaret ; fed h i , qui nunc per redemmundo
fuperftes fuit. Ibi Abraham, qui dum pere-
grinus eft in fyculo, factus eft amicuSv-Deo. Ibi
Ifaac, qui caligantibus carnis. oculis, per ytatem
quidem præfentia non vidit, fed per virtutem pro-
phetici fpiritus in futuris etiam feculis magna vi-
dendi luce radiavit. Ibi Jacob , qui iram fratris
humiliter fugit, dementer edomuit ; qui prole quidem
fecundus extitit , fed tarnen fpiritus ubertate
• fecundior, eamdem prolem fiib prophetiy fiiy vin-
culis aftrinxit. Bene autem abortivum hoc abfeon-
ditum dicitur : quia à mundi primordiis, dum quof-
dam paucos Moyfe feribente cognofcimus , pars
nobis maxima humani generis occultatur. Neque
D enim tot juftos folummodo ufque ad acceptam Legem
extitiffe credendumeft, quot Moyfes brevif-
nma deferiptione perftrinxit. Quia ergo à mundi
primordio édita multitudo bonorum, ex magna
parte notitiy noftry fubtrahitur,abortivum hoc ab-
fconditum vocatur. Quod & non fubftitifle dicitur
: quia enumeratis paucis , eorum frequentia
nullo apud nos memoriy feripto retinetur.
64. Reifte verb additur : Vel qui concepti non vide
runt lucem. Hi namque, qui poft acceptam Legem
in hoc mundo nati funt, auiftori fiio ejufdem
legis funt admonitione concepti. Sed tarnen concepti
lucem minime viderunt : quia ad'adventum
incarnatipnis Dominicy, quamvis hanc fideliter
Genef. tz. n
Genefzy.i^
Genef 33.4; I
PIlires fuerunt I
quam'quos mc-B
morat Moyfn I
tionem falvandi funt, foli ab illo ele«fti nafeeren- £ credfcent , pervenire nequiyerunt. Incarnatus
n -r:r 1 . quqfe Dominus dicit : Ego fum lux mundi. Atque
ipfa Lux ait : Multi prophetx & jufti defdera-
veruni videre qua videtis, (Jr non viderunt. Concepti
igitur non viderunt lucem : quia ad fpem venturi
Mediatoris apertis Prophecarum vocibus ex-
citati, nequaquam potuerunt cernere ejus incartur
: eofdem eleiftos afpiciat, atque cum eis quo-
modo quiefeere potuiffet, intendat. Videat fan-
âos Apoftolos fic fufeeptam Ecclefiam regere, ut
ei prydicationis verbo non definant confultum
prybere , eofque reges & confides appellet. Vi-
rieat poft hos in eorum loco rectores exurgere,
■ In ed Parif. 1455. Bafil. 1514. & Guff- quidem fapiens, pro qui-
dm ftp.
b Mff. Corb. Germ. Sc Reg. preiet.
* Sic miT. Corb. Germ. Rem. Remig. Vindoc. See. ubi edici habenc
V e t . 3
Concepti funt, I
led lucem non V
viderunt, qui I
poft legem ante
Chriftum
nati.
Jehan. 8. iu
Matth. 13■
d Germ. & nonnulli al. tmmundo mundo. Corb. Germ. Reg. Colb- in
• mundum ( hoc eft fortafle in mundi reftaurationem ) mundo fuperftes.
133 Liber IV. in Caput III. Bead Job. 134
nationem. In his itaque conceptus incerior for- A 6j. Omnes enim, qui in hoc mundo fortes funt.
orartenta
ns & fu-
, ad æter-
paanhclatmam
fidei edidit, fed hanc ufque ad apertamvi-
fionem diviny pryfentiy non perduxit : quia prius
hos à mundo mors intervenier rapuit, quam ma-
nifefta mundum Veritas a illuftravit.
yir igitur faniftus fpiritu yternitatis plenus,
manu cordis cuncta labentia ad memoriam aftrin-
gic : & quia angufta eft omnis creatura creatori,
per eumdem fpiritum, qui b niliil in fe vel juxta
fe aliud, nifi femper effe habet, hoc quod erit, hoc
quod pryteriit, confpicit: ac infra fupraque mentis
oculum tendit, &: venientia velue tranfàcta
confiderans, ad y termina efte medullitùs inardef-
cit, dicens N une enim dormiens filerem. N une
enim pryfentis eft temporis. Et quid eft ftantem
Quo plus in
amore Dei ro
boramur, eo
robore quafi fortes finit , non robore defeffi. Quj
verb in auctoris fui amore roborantur, quo magis
in concupita Dei fortitudine convalefcunt, eo à
propria virtute défichant ; ôc quo robuftiùs y terna
appetunCjCo à temporalibus fàlubri defeclione laf-
fantur. Hinc Pfalmifta amoris fui robore feflus di-
cebat : Defecit^ infalutari tuo anima me a. In falu-
tare enim Deiproficicndo defecerat : quia yterni-
ratis lucem defiderans, à carnis jam fiducia fra£tus
anhelabac. Hinc rurfum dîcit : Concupivity çjr de-
fecit anima me a in atria Domini. Qui nimirum cùm
diceret, Concupivit ; reiftè fubdidlt, Et de fecit:
quia valde minor eft divinitatis concupifcentia,
quam non mox etiam propriûs fequitur defeftus.
Pfal. S3.3.
femper in pryfenti quietem quyrere , nifi ad il- B Qui enim ad appetenda yternitatis atria accendi-
[ C a p u t
KXXIII.
lud, cui nihil venit, nihil pryterit, gaudium y -
ternitatis anhelare ? Quod nimirum Veritas femper
[Impii Incar-
nationis bene-
eScioà gravi la-
porc ercptii'
elfe fiium-, ut nobis utcumque infunderet,
Moyfe mediante infinuat, dicens : Ego fum, qui
fum. Et dices f in s ifrael : g u i efi, mifit me ad
vos. Sed ecce, quia labentia confpicit, quia femper
pryfens gaudium quyrit, quia ventury lucis
memorat, quia eleiftorum ejus ordines enumerans
penfat : ipfam jam nobis apertiùs quietem hujus
lucis infinuet, & quid apud illam quotidie de pra-
: vorumc converfatione agitur, verbis manifeftiori-
bus demonftrer. Sequitur :
ibi impii cejfiverunt a tumultu, (Jr ibi requie-
verunt fefsi robore.
tur, dignum profectb eft ut ab hoc temporalitatis
amore lafletur: ut canto frigefcat ab ftudio fyculi,
quanto furgitardentior in amorem Dei. Quern fei-
licetfi perfectè arripit, muridum etiam plene dere-
linquit: Sc eo funcutus tepiporalibus moritur, quo
ad fupernam vitam altius afflatu yternitatis anima-
tur. An non robore fuo feffam fè invenerat, quy
dicebat: Anima me a liquefacia efi , ut e locutus
efi ? Quia nimirum mens dum occulty locutionis
afpiratione tangitur , a ftatu fiiy forritudinis
infirmata, ipfo quo abforbetur defiderio liquatur:
& inde fe apud femetipfam feffam invenit, unde
ultra fe efte confpicit fortitudinero, quam confcen-
dit. Hinc Prophéta cüm vifionem Dei fe confpe-
66. Paulo ante jam diximus, quia corda pec- C xifle diceret, adjungit, Elangui & agrotavi per Dm. s. 27.
cantium per hoc , quod ftrepitus defideriorum
poffidet, gravis cogitationum inftigantium tumul-
tus premie. Sed in hac luce, quam concepti miiii-
mè viderunt, à tumultu fuo impii ceffare perhi-
bentur: quia nimirum Mediatoris ad ventum,quern
patres in Lege pofiti diu pryftolati funt, ad vitæ
fuy requiem populi Gentiles invenerunt, Paulo
atteftante, qui ait : guod quarebat ifrael, hoc non
eft confecutus, decho autem confie cut a eft. In hac itaque
luce impii à tumultu ceffant, dum perverfb-
rum mentes, veritate cognita, laboriofa mundi
defideria fugiunt, Sc tranquillitati intimi amoris
acquiefcunt. AnnonadceffationemvocatLux ipfa,
quy air : Venite ad me omnes, qui laboratis ô
dies plurimos : quia cum ad virtutem Dei mens
ftringitur, à fortitudine propria caro laflatur. Hinc \
Jacob, qui Angelum tenuit, uno mox péde claudi- c.
cavit : quia qui vero amore fublimia refpicit, jam
in hunc mundum duplicibus incedere defideriis
nefeit. Unoenimpede innititur, qui folo Dei amore
roboratur : Sc necefte eft ut alius marceat, quia
mentis virtute crefcente, oportet procul dubio, ut
carnis fortitudo torpefcat. Beatus igicur Job al-
tafidelium corda refpiciat, atque perpendat quern
finum intimy quietis invemunt , dum à viribus
propriis in Deum proficiendo laffantur, Sc dicat :
ibi requieverunt fefsi robore. Ac fi apertè infinuet, 1
dicens : Illic requies lucis rémunérât, quos hie in- ll
onerati eftis , (jr ' ego vos reftciam : toUite jugum ^ terms recreans proveiftus fatigat. Nec movere de
meum fitper vos, (Jr difeite a me, quia mitis fum,
(Jr humilis corde, & invenietis requiem animabus
vejhis : jugum enim meum ftavc eft, dr onus meum
leve ^ ƒ Quid enim grave mentis noftry cervici-
bus iniponit, qui vitari omne defiderium quod
perturbât, pçycipit ? Quid grave fubjeftis jubec,
qui declinari laboriofa mundi hujus itinera ad-
monec ? Atteftante autem Paulo Apoftolo, Chri-
ftus pro impiis mortutis eft. Sed idcirco dignata
eft pro impiis ipfa Lux occumbere, ne impii in
tenebrarum fuarum tumultu remanerent. Con-
templetur ergo vir fanftus, quod lux perincarna-
tionis fiiy myfterium ex gravi labore impios eripic,
bet, quod lucem nominans, nequaquam fubdidit:
In hac, fed ibi. Quam enim continere eleftos confpicit,
quafi locum noftrum h anc efle deprehendit.
Unde Pfalmifta cum incomniutabilicatem yternitatis
afpiceret, dicens: Tu autem idem ipfi es, (Jr j
annitui non deftcient .-hunc eleftorum locum efle
denuntiat, fubdens: Filii fervorum tuorum inha- j,
hitabunt ibi. Deus enim, qui fine fitu omnia continet,
nobis ad fe venientibus locus non focalis ma-
net. Quern locum dum pertingimus, etiam ipfa in
hac vita mentis noftry tranquillitas, quanta fueric
pertiirbatio videmus: quia etfi jam jufti in pravo-
rum comparatione quieti funt, in yftimatione tadum
ab eorum cordibus defideria pravicatis ter- £ men quietis intimy omni modo quieci non funt.
git: contempletur, quod converfi quique quie- Unde Sc bene fubditur:
tem , quam percipere in yternitate defiderant,
hie jam per tranquil litatem mentis deguftant, Sc
dicat : ibi impii ceffaverunt À tumultu, & ibi requieverunt
fefsi robore.
* Rem. & Remig- mundo illuftravit.
b Sic rnff. Corb. Germ. Rem. Remig. Compend. Vindoc. Editisha*
bentibus nihil ex fe. Sc móx, omne quod erit, pro hoc quod erit.
c Corb. Germ. & aliqui alii de pravorum converfiónerLcQioncm
hanc, utpote fcquentibus confonam amcponeremus,nifi mfl". melio-
E t quondam vinffi pariterfine molcftia.
68. Juftos enim quamvis nullus defideriorum
carnalium tumultus poffideac , duris tamen vin-
culis eos in hac vita pofitos fuy moleftia corrupris
nota; multitudo prsepondcraret.
d Ita Corb. Germ. Sc a lii vetuft. mlT. Sc antiqua ed. Bafil. In aliis
defecit in falutare tuum.
e Editi ut dileltus locutus eft. Abelbd lectus'a mffCorb.Germ. Reg.
Colb. antequam lecundam manura patcretiuv
Verf. 18.
C aput
X X X IV .
Vincula dura
quibus M eli-
gantur etiam
jufti.