J75 San&i Gregorii Moralium 776
fui oculos conftitutus, hoftili vircuti turpker cc- A in xs vertitur : quia dura mens fuperni amoris ignc
dar Sc cnervitev præbens terga fcriatur : qui ragt
men hoc ipfum quod a turpiter geflic erubefeens,
ante ducis fui oculos, majores ex ipla verecundia
b vires fumit: b cantoquc poll fortia exercer, quantum
c & præfentem gloriam virtutis peragat, S c c præteri-
tam ignominiam debilitatis tegat. Sic ergo non-
d numquam quidam in Dei fervitio d ex anteada a-
criùs debilitate roborantur, cofque ad cuftodien-
da mandata S c futurorum trahit defiderium, Sc im-
pellit memoria præteritorum : ut hinc ad ventura
amor provocet, illinc de præteritis verecundia in-
ftiget. Quos tarnen adverfarii Ecclefiæ dum fummis
præditos virtutibus viderint, eifque in præfenti vita
unde dérogent quia in venire nequaquam pofliint, D
accufarc illos de præteritis moliuntur, ûcut Moyfen
noftrum Manichæus impetit, in quo fcquentium
virtutum gratiam, tranfadi homicidii conatur culpa
feedare. In quo non attendit poftmodum quàm
patiens ad fuftinendum, fed priùs quàm præceps
ad feriendum fuerit. Talibus ergo adverfariis bea-
tus Job fobtiliflima confiîderatione obvians, poft-
quam dixit : Habet argentum venarum fitarum prin-,
ci pi a , & auro locus eft in quo conflatur } apte fub-
didit :
Fernem de terra tollitur.
liquefada, ad veram fortitudinem commutatur: ut
peccator , qui priüs infenfibilis extiterat, poftmodum
Sc per audotitatem fortis, Sc per prardicatio-
nem S fonorus fiat. Quod bene per Ifaïam dicitur: „
J>ui conjidum in Domino, mutabunt fortitudinem. ifj, J
Fortitudinem mutamus, cum converfi, tanta vir-
tute prxfens fteculum fugimus, quanta hoc ante
quxrebamus.11 Quia autem male ab adverfariis ca-
tholicorum moribus anteada vita reputatur, redè
fubditur:
Tempus pofidt tenebris, dr univerfirumfinem ipfe mfi 'I
confident*
46. Ipfe pofiiit tempus tenebris, iniquis videli- q a
cet modum, quo iniqui efle defiftant. Unde eis XX
per Apoftolum dicitur : Eratis aliquando tenebre , Dcusd
nunc autem lux in Domino. Sicut aliis quoque dif-
cipulis ifdem dodor egregius dicit: Nox prxcefsit, intucttt
dies autem appropinquavit. K^ibjiciamus ergo ope-EfH
ra tenebrarum, i dr induamus nos arrna lucis : ft- m‘
cut in die honefte ambulemus. Unde Sc in Canticis
canticorum k Ecclefia veniente dicitur: £>u£ efiißa c«#u
quxprogreditur quafi aurora conßurgens /’Aptè enim k
Ecclefia aurora: comparata delcribitur, 1 qua: per 1
cognitionem fidei, a peccatorum fuornm tenebris in
clara luce juftitia: commutatur. Tempus ergo po-
C aput 44. Solent hæretici de juftitiæ fuæ contra nos c fr it tenebris , dr univerforum ßnem ipfe confiderat.
XXVII. ctatione gloriari, atque opera fua oftentationis in-
Rec. XVI. flatione jadare : nofque iniquos, ut diximus, aut
Non eftinra- cffe } aut fume criminantur. Per humillimam er-
fwrlTfint Ec- go confefllonem, & veracem defenfionem contra
clefiar doâo- eos vir fandus loquitur, dicens : Ferrum de terra
*°ttitur: Ac fi apertè dicat : Fortes viri, qui acutif-
e?af«int! fimis linguarum gladiis in hac acie defendendæ fidei
ferrum fiunt, aliquando terra in infimis ac-
tionibus fucrunt. Peccanti quippe hominididum
Genef. 3.19. eft : Terra es, & in terram ibis. Sed de terra fer-
v p . io.-c.is. mm l^lhcur } cùm fortis propugnator Ecclcfiæ à
terrena, quam priùs tenuit, adione feparatur. Non
ergo in eo debet defpici quidquid fuit , qui jam
Univerforum nomine, Sc eledos voluit Sc repro-Bonil*
bos comprehendi. Nam bona faciens & ordinans“^
Deus, mala verb non faciens, fed ab iniquis fada, ordinal1
ne inordinate m eveniant, ipfe difponcns, confiderat m
univerforum finem, Sc patienter tolérât omnia , atque
intuetur eledorum terminum, quod ex malo
mùtentur ad bonum. Intuetur etiam reproborum
finem, quod de malo opéré n dignum fe trahantur n
ad fupplicium. Vidit finem perfequentis Sauli, quo
proftratus diceret : Domine, 0 quid me vis facere
Vidit finem quafi obfequentis aifcipuli, quod pro 0
commilfo feelere guttur laqueo ftringeret, feque Sc
peccantem puniret, Sc deteriùs puniendo decipepfaifp.
pUjW.
r.k
!■
ccepit efle quod non fuit. An non Matthæus in Dret. ViditNinivitas delinquentes; fedconfideravit
terra inventus eft, qui terrenis negotiis implica-
* f tus, c telonii ufibus ferviebat î Sed de terra f fu-
blatus, in fortitudinem ferri convaluit : cujus videlicet
lingua quafi acutiflimo gladio, Evangelii
adminiftratione Dominus infidelium corda transfi-
xit ; & qui -infirmus priùs defpedufque fuerat per
terrena negotia, fortis poftmodum fadus eft ad
cæleftia prædicamenta. Unde adhuc fubjungitur :
ik<Um Et lapis Jblutus calore, in as vertitur.
C a p u t 45. Tune lapis calore folvitur, cùm cor durum,
XXVIII atque à divini amoris igné frigidum, eodem divini
R = c . xvn. amoris igné tangitur, & in fervorc fpiritus liquatur : ,
foneoercmôi- ut ^ ^C£luentem vitam defiderîorum æftu ardeat, J
Hoir ad amo- quam priùs audiens, infenfibilis manebat. Ex quo ar-
rem, & robo- dore fcilicet, & emollitur ad amorem, Sc roboratur
uonem.0pCia ad operationem : ut ficut priùs durus fuerat in amo-
re fæculi, ita fe poftmodum fortemexerat in amo-
vit. xm. rem Dei : 6c quod ante audire renuebat, jam & credere
& prædicarc incipiat. Lapis ergofolutus calore,
* Ira omnes mff. noftii, praeter Germ. & Corb. Germ- in quibus ut
in edicts legirur, turftter cejftt.
fc Germ. Ebroïc. & alii Norm, tantaque po/l fortia. . . . quantis &
pufmtis gloriam virtutis feragat.
‘ Corb! Germ- df pnteriu ignominiam debilitatis.
* y index, ex anteacla fnteritaque debilitate acrïus roborantur.
* Germ. 1. Laud. Corb. Germ, telonei.
* i.Laud. Germ. Corb. Germ, tultus. De hac voce yide 1.3, num- it .
* Bellovac. & t. Laud, jbnorofus.
b Beec- quia autem mala.
1 Laud. Sc Norm, dr induamur arma.
k 1. Laud. JUdofti vementi.
finem delinquentium P poenitentiam corredorum
Vidit quoque Sodomam delinquentem ; fed confideravit
finem ardoris luxuriæ, ignem gehennæ.
Viditgentilitatisfinem, quod pofleflainiquitatum
tenebris, quandoque fidei luce clarefceret. Vidit
etiam Judææ terminum, quod ab ea luce fidei quam
tencbatjobduratæ perfidiæ fe tenebris cæcâret. Unde
adhuc congruè fubditur:
Lap idem quoque caliginis, & umbram mortis di- JMMIj
vidit torrens a populo peregrinante. ^
47. 9 Quid durus ille perfidiâ Judæorum popu- m
lus, qui audorem vitæ per fidem videre noluit,
' quern per proph etiam prædixit, nifi lapis caliginis Rrc.«
fuit ? quia & crudelitatc durus extitit, & infiaeli-j
tare nebulofus. Qin alio quoque vocabulo umbra trcraojiii
mortis dicitur. Umbra quippe talis exprimitur, dl'K,<J,
qualia ejus rei, de qua tranitur, fuerint lineamenta.
Quis autem mortis nomine, nifi diabolus vocatur î
De quo * per quamdam miniftri fui fignificatio- ‘
1 1. Laud, qua per cogitationem.
m Norm, inniant.
n a«* Laud, dignum fetrahuntadfupplicium. Primus, dignum r»<«*
hantur ad fupplicium.
0 Duo Laud, quid me jubes fitcerc.
P lea cum Corb. Germ. Laud, ac Norm. &c. vet. editi. Ac porter, pot-
nitentia.
1 Vindoc. & i. Laud, quid durus ille perfldtts fudaorum populus.
1 Fortaflc correâids in Gfcmct. per quamdam minijlerii JUi fignific
tionem. Diaboli fcilicet minirtcrium eft , mortem inferre. la vet. ed.
pro minijin, lcgitur myfltrii.
ncm
non dicitur : Etnomen illi mors. Cujus ille popu-A biunt, fed per humilitatis gratiam, peccatorum in
Jus umbra extitit: quia iniquitatem illius fequens, fe nigredinem confitentur. Unde etiam ab cledo-
cjusin fe imaginem expreflit. Quid verbtorrentis rum Ecclefia dicitur : Nigra fum, fed formofa. Et car.
ii flint
in mundo clep
jp
nomine, nifi ille a confpedu tremendi judicis per
ultimum examen egrediens, atque eledos & re-
probos dividens ignis vocatur ? Unde Sc per Pro-
phetam dicitur : Fluvtus igneus rapidufque egre-
diebatur a facie ejuj.
48. Quisiautem in hoc mundo peregrinatur populus,
nifi qui ad fortem eledorum currens, habere
fe patriam novit in cadcftibus: Sc tanto magis
fe illic fperat invenire propria, quanto hie cunda
Johannes ait : Si dixerimus, quia peccatum non ha- 1. Johan. /. 9.
bemus, nofipfos feducimus. Qui videlicet corvi fub-
fannantis oculum effodiunt : quia pravorum ac
pervicacium hominum intentionem vincunt. Ex
hoc itaque teftimonio, fi hie quoque torrens præ-
dicatio debet intelligi, Lapidem caliginis & um-
bram mortis dividit torrens a populo peregrinante :
quia Sandorum prædicatio obduratas mentes reproborum
deferit, Sc ad pia humilium fe corda
quæ prætereunt, efle à fe députât aliéna ? Pcregri- g convertit. Unde adhuc fubditur :
nus itaque eft populus , omnium numerus cledo- Eos quos oblitus eftpes egentis hominis , in- Verf.+.
rum, qui hanc vitam quoddam fibi exilium depu- vios.
tantes, ad fupernam patriam totacordis intentione 50. Quis hoc loco alius accipicur egens homo, C aput
jùfpirant, de quibus Paulus dicit : Confttentes quia nifi ille de >jguo pCT Paulum dicitur: Jpui a propter X X X I.
peregrini & hoftpites ftunt ftuper terram. Qui .enim nosegenus faftus eft, cum dives effet?Cujus vide- ve t . xix.
hæc dicunt, fignificant fe patriam inquirere. Hanc licet egentis hominis pedes fandi prædicatores
peregrinationem ifdem quoque Apoftolus toléra- fuerunt, per quorum profedo præfentiam genbat,
cùm diceret : Dumftumus in corpore, peregrina- tilitatem circumiens , mundum pcrambulavit z- Cor-a-*-
mur à Domino. Fer fidem enim ambulamus, & non per univerfiim. De quibus per Prophetam dicitur : •, Zsvii s s
fpcciem. Hujus peregrinationis ærumnas fatagebat E tb inambulabo in eis. An pes ejus non erat, quii2- & *■ c<n.
evadêre, cùm dicebat : Defiderium habens dïffolvi, tentus in compedibus dicebat : Pro quo legatione g ,e
é r cum Chrifto ejfe. Et rurfiim : Mihi vivere Chriftus fungor in catena ? Sed eorum , qui umbra mortis S c 1
eft j & tnori lucrum. Hujus peregrinationis pondus ^ lapis caliginis extiterunt, pes hominis egentis obli-
grave fentiebat Pfalmifta, cùm diceret : Heu me, tus eft : quia in ipfo initio nafccntis Ecclefia:, dum
quia incolatus mpus prolongatus eft : habitavi cum fandi Apoftoli cælorum regnum Judææ prædicare
habitantibus Cedar, multum incola fuit anima mea. voluiflent, videntes quod ei nihil omnino proficerent,
ad prædicandum gentibusc defluxerunt, ficut c
ipfi in fuis Adibus dicunt : Vobis op oriel at p r im um a s . 13. * s .
loqui verbum Dei > fed quoniam repellitis iUud, &
indignos vos judicatis aternx vita, ecce d convertimur d
ad gentes. De quibus Sc per Pfalmiftam dicitur :
c Tranferentur montes in cor maris : quia repulfi à pfd. as. 3.
Judæa Apoftoli, ( in hoc gentilitatis fteculum tranf- *
lati font. Qui font ergo, qui immenfa duritia pro
obfeuritate cordis, quafi quidam lapis caliginis, Sc
umbra mortis à peregrinante fandoram populo di-
viduntur , nifi hi, quos pes egentis hominis eft
Ab hac eripi quantocyus anhelabat, cumfupemis
defideriis flagrans diceret : Sitivit anima mea ad
Deum vivum ; quart do veniam cr apparebo ante fa-
ciem Dei ? Sed hoc defiderium nefeiunt, qui cor in
terrenis voluptatibus defigunt. Dum enim fola qua:
funt vifibilia diligunt, profedo invifibilia , vel fi
creduntefl'e, non diligunt, quia dumnimisfc exte-
rius fequuntur, etiam mente camales fiunt. Simul
enim in hac vita uterque populus currit, fed non
fimul ad perpetuam pervenit : quia Lapidem caliginis
, & umbram mortis dividit torrens a pcpulo peregrinante.
Ac fiaperte dicat: Eos quos modo vel Doblitus, id eft quos prsdicatores Domini , vide-
infidelitas excæcat, vel crudelitas obdurat, fliun-
marum fluvius à confpedu æterni judicis exiens, ab
eledorum tunc populo feparat : ut tunc à bonis,
ignis diftridi examinis dividat , quos nunc in fuis
concupifcentiis tenebræ viciorumexcæcant.
49. Poteft fortafle in torrentis nomine, ipfa irri-
>• gatio fandæ prædicationis intelligi ; juxta id quod
j per Salomonen! dicitur : Oculum, qui fubfannat pattern
WpcatÉ°ir "P—r*l
M t.|____I
livi« bonos à
nalis.
Prn. }t
, dp qui defpicit partum matris fax ,' ejfodiant
ilium corvi de torrentibus. Perverfi quippe dum di-
vina judicia reprehendunt, fubfannant patrem. Et
quilibet hæretici dum prædicationem fandæ Ec-
clefiæ, fecunditatemque illius deridendo contem-
nunt, quid aliud quàm partum matris defpiciunt ?
Quam non immérité eorum quoque matron dich 1
mus, quia de ipfa exeunt, qui contra ip(am lo-
quuntur ; Johanne atteftante, qui ait : A nobis
cxierunt, ftd non erant ex nobis : nam f i fuiffent ex
nobis , manfiffent utique nobiftum. Corvi vero de
torrentibus veniunt, cùm prædicatores veri ad defenfionem
fandæ Ecclcfiæ , à facrorum librorum
fluentis proccdunt. Qm etiam redè corvi vocad
font : quia nequaquam de juftitiæ fuæ luce fuper-
* Duo Laud. & Corb. Germ, propter vos.
t*cni. ö» umbuLtbo.
‘ Duo Laud. & Corb. Germ, deflextruut.
baud, convtrtcrnur.
* i us Laud. Germ. Norm. & alii, trauf, runsur. Tom. /.
licet ? per humamtatem pauperis, pro fuperbïæ fuæ
tumorereliquemnt; eorumque omnino obliti funt,
dum prædicadonis foæ femina ad folam frudifica-
tioncm gentium tranftulerunt ? Quos rede quoque
& invios vocat : quia dum in infidelitate fua ob-
durari font, verbis vitæ ad cor viam præbere no-
luerunt. Sed Judæa ffiec , quæ fie obdunitt, vel
qualis dudum fuerit, vel quid poft pectulcrit, au-
diamus. Sequitur :
Terra d e q u a o r ie la tu r p a rtis, in lo c o J io ig n e f t th - Vaf-s-
v e rftt eft.
yi. Panem Judæa dare confoeverat , quæ Le- Caput
gis verba proferebat. Quam videlicet Legem, XXXII.
, quia intelligere jam reprobi atque explanare non fFfggg? ««
' poterant, prophet a Jcremias in 1 amends depkv
rat , dicens : P a r tm l i p e t ie r u n t panem , d~ non eras non oixiatra-
q u i / r a n g e n t e i s . Sed hæc terra in loco fiio igne ^7
lubverfa eft : quia fidelium ligna confpiciens, in-
vidiæ fe face concrcmavit. Quia enim b iemper rèm*. ^
iimdia de foperbia nalci folet, in loco foo igne ù
periit, quæ idcirco arfit invidià, quia luperbiam
non reliquit. T erra ergo quæ priùs panem habuic,
poft igne fobverfa eft : quoniam fynagoga, quæ
f Elcgamius in rcccnr. ed. * hoe gtaSshtads (Ulvm ; verim is off.
Germ. Tun», duals Laud. Corb. Genu. Norm. &c. kgttttr.-i.-»i*w,
tel ficmlo; m . ed. Faal', file. Babi
t lu nÆ AredinomuesRertiMutfauf«*.
fc a. Ltod.Jifc.
O o