1 8 7 Sancti Greçorii Moralium 18S
vis a&ibus remanent; Sc fimplices, quos ingenii A ficitur , mens ad appecenda altiora fublevatur;
Verf«-
C a p . m
penna non adjuvat, ad obtincnda æterni regni
moenia virtus operationis levât. Stellio ergo dum
manibus nititur, in regis ædibus moratur : quia il-
lo (implex per intentionem recri operis pervenit,
quo ingeniofus minime afcendit. Sed his auditis,
quæftio noftro cordi fuboricur; cur vel negligen-
ti intelligentiæ donum tribuicur , vel ftudiofus
quifque lenfus fui tarditate præpeditur ? Ad quam
citius refpondetur, dum protinus fubditur;
Nihil in terra fine caufii.
13. Idcirco enim fæpe Sc defidiofusingenium ac-
c'pit, u t3 de negligentia juftiùs puniatur : quia
quod fine labore affequi potuit, fcire contemnit.
ibidem.
C a p u t
XII, '
Réc. Vi.
Per occultaprodcunt
flagella
pccna-
Paulo rurfus attcftante , qui ait : Et licet is qui 3.cor.4.,(
forts eft nofter homo corrumpitur, tarnen is qui intus
eft y renovatur de die in diem. Homo ergo ad
laborem nafcitur, &c avis ad volatum: quia inde
mens ad fiimma evolat, unde caro in infimis du-
riùs laborat.
16. Poteft quoque^ppellatione hominis, carna- Carnaiim*
Hum vita fignari. Ünde Sc Paulus ait : Cum enim ^ravis1jabo',
fit inter vos z,elus dr contentio, nonne carnales eft nuiius. um
tis ? Quibus paulo poft (iibjecit, dicens: Nonne '■ cor.j.s.
homines eftis ? In hac itaque vita homo ad labo- lM' +■
rem nafcitur : quia carnalis quifque cum tranfeun-
. H P ~ tia appétit, defideriorum fuoriim fe pondéré af-
Et idcirco nonnumquam ftudiofus tarditate intel- 15 fligit. Gravis quippe labor eft, hanciplam præfen-
- - tis vitæ gloriam quærere, quæfitam quandoque
percipere, 8c perceptam cum circumfpe&ione cu-
ftodire. Gravis labor eft , hoc cum magna fati-
garionc apprehendere, quod is qui apprehendet,
noverit diu ftare non pofle. Sanffci autem viri quia
tranfeuntia non amant, non foiùm nulla tempora-
lium defideriorum pondéra tolerant ; fed &: fi qua
adverfa confurgunt,in ipfis fiiis preffuris Sc languo-
tibusnon laborant. Quid enimflagellis durius.? Sc
tarnen de flagell atis Apoftolis fcriptum eft : lb ant -Aft. s.m.
gaudentcs d confpeUu concilii, quo ni am digni habi-
tifunt pro nomine Je fit contumeliam pati. Quid ergo
eoriim mentibus labor eft j quibus Sc poena
ligentiæ premitur, ut eo majora præmia retribu-
tionis inveniat ; quo magis in ftudio inventionis
élaborât. Nihil ergo eft in terra fine caufa, quando
8c ftudiofo tarditas ad præmiurn proficit, 8c defî-
diofo velocitas ad fupplicium crefcit. Ad intelli-
gpnda autem quæ re£ta funt, aliquando laboris
ftudio, aliquando vero dolore percuflionis erudi-
mur. Unde cùm diftum f it , Nihil in terra fine
caufa { aptè protinus additur :
Et de humo non egredietur dolot.
14. Dolor namque quafi de humo b egreditur,
cùm homo ad Dei imaginem conditus de rebus
infenfibiïibus flagellatur, Sed quia per occulta
mentium merita, aperta prodeunt flagella poena- Q Verberum labor non eft? Homo ergo ad labor__
rum, b & dc humo dolor non egreditur, quoniam nafcitur : quia ille hujus mundi veraciter mala
fenfus noftri malitia exigit, ut a rebus infenfibili-
fentit, qui ejus bona inhiantér appétit. Nam cujus
bus fcriatur. Ecceenim cemimus, quod ad cor-
reptionem noftram expe&atus imber arente terra
fufpenditur, Scc caliginofus aer inardefcente foie
ficcatur; mare procellis tumefcentibus fjevit,
Sc alios ad tranfmeandum fufceptos intercipit,
aliis defideratum iter ereda in cumulum unda
d contradicit ; terra non folfim germina fe-
cunditatis imminuit, fed etiam femina accepta
mens ad alta fufpenditur, fub ipfa eft quid-
quid exteriùs contra ipfatn movetur. Bene itaque V i t . n ,
fubditur, Ft avis ad volatum. Quia tanto animus
à laboris affli&ione fe fubtrahit, quanto per fpem
ad fumma fuftollit. An non quafi avis, Paulus ad
volatum natus fuerat, qui tot adverfa fuftinens
dicebat : Noftra conVerfatio'in calls eft ? Et rur- phiUp. 3. -•*,
fum : Sel mus quoniam f i tetreftris domus noftra hu•
confumit. In quibus nimirum cun£tis patenter jus habitations diJfolvatury quod adificationem ha-
afpicitur hoc, quod quidam fapiens de Domino bemusexDeo, domumnon manufattam, aternamin
teftatur , dicens: Et pugnabit cum eo orbis terra- calis. Velut avis ergo ima tranfeenderat, quem
rum contra infenfatos. Orbis quippe terrarum e D adhuc corpore in terra demorantem, jam in fii-
cum Domino contra infenfatos pugnat, quando blimibus fpei penna fublevabat. Sed quia nullus
in poena delinquentium Sc elementorum adverfi-
tas militât. Sed tarnen de humo dolor non egreditur
: quia res quælibet infenfibilis ad affli&io-
fuis viribus valet fefe in altafuftollere, utcùmvi-
fibilibus affligitur, in invifibilia fublevetur; teOco
mox fubditur:
£>uamobrem ego deprecaborVominum, & ad Deum v*rf. s.
nem noftram ftimulo noftræ adionis excitatur. De
humo dolor non egreditur: quianequaquam pee- ponam eloauium meum.
y*rf. 7.
C a p u t
X I I I .
R e c . VII.
Quantum ca-
roflagcllis af-
ficitur, mens
ad altiora fu-
blevatur.
z .T he/ .f.j.
■ I n pi
na de ea nafcitur creatura, quæ percutit, fed de
ea procul dubio, quæ peccando vim percuffionis
extorfit. Sed curanaum magnopere eft, ut cum in
rebus exterioribus pondéré doloris afficimur, fpe
ad fuperna tendamus ; quat?enus éo mens ad alta
perveniat, quo nos exterior poena caftigat. Unde
ÔC apte fubjungitur :
Homo ad laborem nafcitur , dr avis ad volatum.
iy. Ad laborem quippe nafcitur homo : quia ni
oqt
17. A c fi aperte diceret : ilium rogo, per quem C a 'pu t
hæc tribui feio. Si enim hoc per fe habere fe ere- XIV.
deret, deprecari Deum non indigeret. Sequi- HocDeido-
tur: - 1 numcÄ-
£>ui facit magna dr inferutabilia dr mirabilia r
abf/ue numero.
ï8. Quis omnipotentis Dei mirabilia perferutari C aput
fufficiat, quód cumftaexnihilocreavit, quödipfa XV.
E mundifabrica mirapotentiævirtute difpofita eft, Mira Deiop.-
8c fuper aëracælum fufpenditur, Sc fuperabyffum
mirumis , qui accepta eft prjeditus ratione, confi- terra libratur : quod ex rebus invifibÜibus omnis S S
derat quod valde fibifit impoffibile, ut ha:c perc- hsec univerfitas ac vifibilibus exiftit, quod homi-
^rinationis lux tempora fine gemitu evadat. Un- nem fecit, ut ita dixerim, inbrevicolligens mun*
de bene Paulus cum tribulationes fuas difeipulis dum alterum, fed rationalem : qubd hunc ex ani-
enumeraret, adjunxit: Ipfi enim feitis , quod in ma Sc carne conftituens, inveftigabili virtutis difhoc
pofiti fumus. Sed in eo quod caro flagellis af- pofitione permifeuit fpiritum Sc lutum ? Ex his
■ ingmiofus * Editi, j quod ab omnibus noftri* mff. abeft: Be fané
fuperfluit.
fc ^n1G'mct• Ä "onnulli* juafs is humo non orrtiMf. Ita quoque
Barthol. &vccuscd. Bafil. *
* Plcrique mff. ér caligofus aer.
a In omnibus mff. unda contrait
* Yindoc. Germ. Corb. Germ. __
ubi in ed. leg. inttrdicit.
emendat pro to. lu yindoc,'
infra, orbis quippe urmum pro Dominot
xg<j Liber VI. in Câput V. bead job. igo
itaque aliud novimus , al#ld Sc fümüs : fed tamen A pulvis in membra redeat, dum Conditoris poten-
mirari negligimus, quia ea qi'.æ incomprchenfibi- tiam quotidie cernimus, qui Sc ex grano ligna mi-
tiî laaatione mira funt, humanis oculis ufu vilue- rabiiiter , Sc adhuc mirabiliùs fruftus ex lignis
runt. Unde fit, ut fi mortuus homo fufcitetiir , in
admirationem omnes exiliant : & quotidie homo
qui non erat , nafcitur, Sc nèmomiranir : cùmpro-
cul dubio omnibus conftet , quia plus fit creari
quod non erat, quàm reparari quod erat. Qui,a
arida Aaron virga floruit, cumfti mirati funt : quo-»
tidie ex arente terra arbor pro du citur, virtufque
pulveris in lignum vértitiu' , Sc nemo miratur,
4 Quia quin que funt panibus quinque millia| homi •
nes fatiati, creviffe efcas in dentibus cuncti mirati
funt: quotidie fparfagrana feminum, pleni-
tudine multiplicantùr fpicarum, Sc nemo mira*
tur. Aquamlemel invinum permutatamvidentes
cun£ti mirati funt: quotidie humor terræ inradi-
cem vitis attractus, per botrum in vinum vertitur,
6c nemo miratur. Mira funt itaque omnia quæ
mirari homines negligunt : quia ad confideran-
jvur. dum, ut prædiximus , ufii torpefcünt. Bene aü-
tem cum diceret : Jpuifacit magna , adjunxit fta-
tim : Et inferutabilia. Minus enim fuerat magna
facere, fi tamen ea quæ fafta funt, perferutari po-
tuiflent. Re£te autem fubditur : Et mirabilia abfi
que numéro : quia minons effet magnitudinis, .fi
b c quæ inferutabilia b Condidit, pauca c fuiflet.
15). Sed inter hæc fciêndlimeft, quia divina mi- (
(cuia Dei racula 6c femper debent confideraui per ftudium,
derânda & numquam difeuti per intelleclum, Sæpe nam-
lifeutien- que humanus fenfus ditm quarumdam reriim ra-
:rmcclle- tjonem qUærens non invenit , in dubitationis fe
voraginem mergit. Unde fit, Ut nonnulli homines
mortuorum corpora in pulverem redafta confide-
rent ; dumque refurreiftionis vim ex ratione colli-
gere non poflùnt, hæc ad datum priftinum redire
pofle defperent. Mira igitur, ex fide creden-
da funt , perferutanda per rationem non funt-,
quia fi hæc noftris oculis ratio expanderet, mira
non effent. Sed cùm in his fortafle animus titubât, -
necefle eft ut ca quæ per ufum novit, ncc tamen
d per rationem colligit, ad memoriam reducat ; d
quatenus rei fimilis argumento fidem roboret,
^ubititu- quamlabefa£tari fua fagacitate deprehendit.Con-
idTundc hdcrato quippehumanæ carnis pulvere, quorum-
' reûio ■ dam mens concufla defperat, quando pulvis ad
rcdibilw carnem redeat, Sc redivivum corpus per membro-
rum lincamenta componat : quando ilia terræ ari-
ditas per viventia membra viridefcat, ac fe per
eorum fpecies formafque diftinguat. Hoc nimirum
comprehendi per rationem non poteft : fed"1
tamen credi facile per exemplum poteft. Quis e-
nim ab uno grano feminfc, immenfam furgere ar-
boremcrederet, nifi certumhocper experimen-
tum tenerct î In tantajiamque unius grani parvi-
c rate c Sc pene nulla fui dillimilitudine, ubilatet
f ligni duritia, Sc ligno tenerior | vel durior medulla,
afperitas cortiçis , viriditas radicts , faporfru-
ftuum, fuavitas odorum, color um diverfitas, mol-
lities foliorum ? Et tamen quia hoc per experi-
mentum novimus, ex uno grano ferhinls prodire
omnia non dubitamus. Qmd ergo eft d ifficile, ut
* Editi hominum. fequimur mff.
b Abeft condidit à Corb. Germ.
MtaGcmet. Germ.Corb. Germ. Colb. Rcg. ubied.Jnbcntfu'fient.
Utic. ucramquc ledlioiicm exhibct. . ^
dGemec. sluatenutqrei fimilis argttmentum fidem roboret.
* Vindoc. cui coneihic -Battliol. cum antiq. cd. pene nuüam vides
fimilitudinem. Val-cl. ubi perle nullum vides dijfimilitudinem. Ita quoque
Bigot. & Lyr. Utic. camdem habet IcdUonem, Sc alteram qu* eft
créât î Dicat ërgo : jgiui facit magna, dr inferutabilia,
dr mirabilia abfque numéro : quia divinorunl
operum magnitudo nec ex qüalitate valet difeuti
, nec ex quantitate numerari. Unde 6c adhuc
fubditur:
g u i dât phiviam fuper faciem terra , dr- irrigat Vaf o-, d"
aquis univerfa. ££ui ponit humiles in fublimi, dr
mxrentes erigit foftitate\
io. Quia amicos beati Job eruditos ejus (ocie- C ap u t
täte credimus, necefle eft uthæc Eliphaz verba X V I.
myfticè differamils. Omnipotens enim Deus ter- T f f ju
rx pluviam tribuit, cum arentiacofda Gentilium, c„s . Af.,;!S
fupernæ gratia prædicationis hifundtt. Et aquis gratis Deus
un iver fa irrigat: quia fterilitacem perd ici hominis, unlvcr an“
repletione Spiritus ad fmtftificationem format, fi-
cut per femetipfam Veritas dicit: Jgul biberit ex 4.
, aqua > quam ego dabo e i , non fitiet in aternum. U- univerfuatis
niverfitatis autem nomine homö fignatur : quia in nomine horoo
ipfo vera fpecies, Sc magna communio univerfi- %natur'
tatis pftenditur. Omne namque quod eft ■, aut eft,
. Sc non vivit ; aut e ft, Sc vivit, fed nequaquam
fentit; aut eft, Sc vivit Sc fentit, fed non intelli-
gic nec difeernit^ aut eft, Sc vivit, Sc fentit, Sc in-
telligit, & difeernit. Sunt namque lapides, nec ta-
^ men vivunt. Sunt arbufta, vivunt quidem , nec
tarnen fentiunt. Herbarum namque atque arbo-
rum vita viriditas vocatur , ficut per Paulum de
feminibüs dicitur x lnfpiens , tu quod feminas, non A cor. ts, $<s,
viviftcatur, nifi prius moriatur. Sunt bruta anima-
lia, vivunt &: fentiunt, g ncc tamen intelligunt. g
Sunt Angeli, & vivunt, Sc fentiunt, &: intelligéndo
difeernunt. Homo itaque, quia habet*1 commu- k
nc effe cum lapidibuy, vivere cum arboribus,fen-
tire cüm aninialibus, difeernère cum Angelis, re-
£tè nomine univetfitatisexprimitur, in quo juxta
aliquid ipfa univerfitas tenetur. Unde Sc difeipulis
^ Veritas dicit : Euntes in mundum vntvcrjkm, pr<e- Man. xs, ts*
dicate Evangelium omni creatura. Omnem videlicet
creaturam fblum intelligi hominem voluit,
cui commune aliquid cum omnibus creavit.
zi.Quamvis hoc loco univerfa intelligi Sc aliter uoiveiß
poffunt. Sanfli enim Spiritus gratia cùm fibidi- Deus irrigat ,
vires fubjicit, pauperes non repellit ; cùm fortes homlnum^s-
humiliât, venire ad fe debiles non reculât; cùm nere ad fuanj
nobiles colligit, fimul Sc ignobiles apprehendic ; c°gnu'10ncm
cu' m lra pie■ ntes 3fru rlc •i p• it, l• m° peri• torumr r lnt.u lit i•t i•a m^v ocac<
non contemnit. Uqiverfa ergo Deus aquis irrigat,
qui dono fanfli Spiritus ex omni genere hominum
ad fuam cognitionem vocat.
zz. Poffunt autem univerforum nomine, ipfæ r e c . ix.
morum diffimilitudines defignari. Alius namque au'
elatione erigitur , alius pondéré timoris inclina- ^"forulis jux.
tur, alius libidine æftnat, alius avaritiâ anhelac, ta morum di-
aliusremiffionc fe dejicic, alius ira fervefeic. Sed vcl‘,:atcm*ot"
per do&nnam facri eloquii, dum fup<h*bo humi-
litas tribuitur, timido eonfidentia præbetur, lu-
xuriofus per caftitatis ftudium ab immunditià ter-
gitur, avarus per continentiam ab ambicionis. æf-
tu temperatur, remiffus zeli reûitudine erigitur,
cditôrum rcccrtf. -î
f $ic Vindocin. Norm. & pcnc omnes, quibus conlcntiuût vet. ed.
ia recent, fubticefur vcl A;tr;or. .- -
g Aliquot mff. fentiunt nec difeernunt, quomodo legitur hom. 29.
in Afcénf. Dom. Pleriquc & potior cs fentiunt, nec tamen intelligunt ;
quibus dùbjungunc cd. nec difeernunt.
h jvjon lcciinus commune nifi in mfi Colb.