439 S'ancti Greçorii Moralium 440
adipifci'defiderat, plerumque ad cümulum perdi-A toribus difplicerc riment. Unde agitur, ut per glotionisfua:
obtinct, &: five in poteftate culminis, fi-
* ve ain diviciis mulriplicarionis > quafi per exterio-
rem «ribriam lucet, Sed non fplendebit flarama
janis ejus, cum in die exitus, omnis exterior decor
liibtrahitur, &: lblo fuo intrinfecüs ardore con-
crematur. Fiarama ergo ab igne fubtrahirar, cum
gloria exterior ab interno ejus ardore feparatur.
•Habent etiam-ßd jufti flammam ignis fin., fednimi-
rum qua: refplendeat: quia videlicet eorqm defi-
deria in bonis operibus lucent. Iniquorum verb
flamma minime fplendct: quia per hoc quod mala
appetunt, ad tenebras pertrahuntur. Unde 8c fe-
qititur?
Lux obtenebrefeet in tabernaculo illius.
W *• to. Si plerumque triftitiam tenebras accipimus,
C a p u t n0n immerito lucem accipere gaudium debemus.
VIII. Lux ergo in tabernaculo illius tenebrefeit, quia in
ejus confcientia,Iniquorum. quam male inhabitat, gaudium
Studium cito
riam quam impius ex peccato afl'equitur, ejus ad-
huc peccata ampliùs multiplicentur ; quod bene
Baldad exprimit, cum fubjungit :
Immißt enim in retc d pedem fuum, dr in macu- Vtf. s.
lis ejus ambulat. d
13. Qui pedes in rete mittit, non cum volucrit ç AP 1
ejicit ; fie qui in peccata fe dejicit, non mox ut R E c.
voluerit, furgit : 8c qui in maculis retis ambulat, ?cccai0'i
grelfus fuos anibulando implicat ; 8c cùm expedire q u S
ad ambulandum nititur, he ambulet, obligatur. « niritut,
Sæpe namque contingit, ut quis hujus mundi de-
ledatione perfuafus, in eo ad honoris gloriam per- tencatur?
B tingat, ut ad defideriorum fuorum effedum perve-
niat, 8c pervenilfe feadhoc quod expetiit,lætetur.
Sed quia bona mundi non habita in amore funt,
& plerumque habita vilefrimt ; percipiendo difeit,
quam fit vilee quod expetiit. Unde revocatus ad
mentem exquirit, qualiter fine culpa fugiat, quod
quod de temporalibus rebus fuerat,-deficit. Unde fe cum culpa conlpicit adeptum: fed ipfa eum di-
8c apte fubjungicur ; gnitas, qua; implicavit tenet, 8c fine culpis aliis fu-
Et lucerna , q-uafiupercum -efi, extinguetur. gere non valet hoc, ubi non fine culpa pervenit.
U-c enim de ufu multorum loquar, lucerna himen -Immifit ergo in rete pedes fuos, 8c in maculis ejus
in tefta eft: lumen verb in tefta, eft gaudium in can- ambulat; quia cum expediri nititur, tunc veracitcr
ne. Lucerna ergo, qua: fuper eum eft-, extinguitur, confpicit quam durisnexibus tenetur.Neque enim
quia cum malorum fuorum retributio impium fe- vereobligationem noftram cognofcimus, nificiim
quitur , in ejus mente gaudium carnale dilfipatur. q evaderenitentes, quafi levare pedes conamur.Un-
Bene autem de lucerna hac non dicitur, qua: apud de 8c hanc eamdem Obligationen! aperit fubjun-
Supra iplos
eft gaudium;
juftotum incum
eft,, fed quæ fuper eum eft : quia iniquorum
mentem 'terrena gaudia poflident, ficque earn in
voluptatibus abforbent, ut fuper ipfam fint, non
apud ipfam. ]ufti autem etiam cùm profperitatem
vitæ præfentis habent, earn fub femecipfis preme-
re noverunt, ut hoc quod.apud fein bonis hila-
relcunt, gravitatis confilio tranfeant, 8c virtutis
regimine excédant. Lucerna ergo impii, quæ fuper
eum eft, extinguitur, quia ciriùs ejus gaudium
deficit, quod eum totum in hac vita polfedit. Et
gens?
sTenebitur planta illius laqueo. \ ynu
Quia videlicet ftringetur. finis in peccato. Et V et.t.
quia hoftis generis humani, cùm uniufcujufque vi- Maikii
tain in culpa obligat, ad ejus mortem anxiusanhe- n
lat-, reifte lubjungitur;
Et exardeßcet contra eum fitis. ibiim
14, Antiquus quippe nofter inimicus, cùm in pec- C ah
cato vitam illaqueat, fitit, ut mortem peccatoris XII
bibat. Quod tarnen 8c aliter intelligi poteft. Nam edmfei
qui nunc male fe in voluptatibus dilatat, eum poft perverfa mens, cùm in peccatum fe veniffe confpi- g?tumtl
in fuppliciis poena coanguftat. Unde adhuc fubdi- c it, quadam cogitationis fuperficie evadere pec- pifeoitii;
-tur: j)cati laqucos quærit : fedvel terrores, vel opprotrerf.
7 . i^Arttabuntur greffus virtutis ejus. bria hominum timens , eligit in ætemum mori
C a p . IX. n * Nunc enim quafi toties virtutis fuæ grelfus quam ad tempus aliquid aaverfitatis perpeti. Un-
Qviinuncin exerit, quoties b poteftatis fuæ violentias exer- de totum f fe vitiis deferit, quibusjam fe femel f
deiicus vagan- cec> Sed grelfus virtutis ejus arcVabuntur , quia obligatum fentit. Cujus ergo ufque ad finem vi-
vires malitiæ illius , quas nunc in voluptate fua ta in culpa conftringitur , ejus planta laqueo te-
exhibet , poftmodum pcena conftringit. Sequi- netur. Sed quia fe quo malis obligatum penfat, eo
pliciis arcta-
buntur.
ibidem E t p r e c ip i ta b i t eum co n filium p iu m ,
C a p . X. 12.. Habet nunc confilium fuum omnis iniquus
Rec. v. przefentia appetere , c xterna delerere, injufta a-
Suounufqmf- gere, iufta deridere: fed cum judex juftorum in-
cortiiiioin jultorumque venerit , luo unulquiique impius
prxcepsrmr. confilio prxeipitatur : quia per hoc quod hie appetere
pravis cogitationibus elegit, in aeternifup-
plicii tenebras mergitur. Quem enim hie gloria
temporalis extollit, illic fine termino poena pre-
mit. Qm hie in voluptate latatus eft, illic perpe-
tua ultione cruciatur. Et fit. plerumque , ut ipfa
hujus mundi profperitas, qua: ab impiis inhianter
appetitur, eorum grelfus ita obliget, ut etiam cum
ad bona opera voluerint redire, vix polfint: quia
refta ageire non valent, cum mundi hujus ama-
■ * Hie editi diffentiunt- Edit. Bafil. 15-14. habet m divitiis multiplicand
dis, quod etiam legitur in Parif. 1518. Giiot. Vatic. Guflanv. in divitiis
multiplicatur. Edit. PariC 1495. mis. cod. Bellov- Vindoc. Utk. & aliis
Norm, concinit, quorum leftionem lequimur.
b Vindoc. voluntatis fits..
c Norm, sterna defpicere. Turon. sterna defperare. Vindoc. sterna in-
jujle agere. Codex Vindoc. quo nunc unico utimur, aliis dcficicncibus,
de fuo reditu defperat, ipfa jam defperatlone a-
crius ad fiu jus mundi concupifcentias xftiut, fit de-
fideriorutn fervor in mente, &c pcccatis prxeeden-
tibus irretirus animus, ad majora etiam delifta fuc-
cenditur. Unde & fubditur: Et exardeftet contra,
eum fitis. In ejus quippe animo contra eum fitis ex-
£ ardefeit, quia quo"agere perverfa confuevit,eo ad
ebibenda mala vehementer accenditur. Impio
quippe fitire, eft hujus mundi bona concupifcere.
Unde & Redemtor nofter ante Pharifati domum
hydropicum curat, ic cum contra avaritiam diipu-
tarct, feriptum eft : cyiudiebant autem omnia hac tu.'*
.Eharifiei , qui erant avari , & deride hunt ilium.
Quid eft ergo quod ante Pharifiei domum hydro-
picus curatur, nifi quod per alrerius atgritudinem
corporis, in altero exprimitur tegritudo cordis i Hymendofiftrmus
eft.
d Vind. pedes fuos. Ita nunc in Utic.
«Utic. quod expetit, Sc, quod expetitur, utramquc enim le&ionem prof
Hanc leftionem, quam exhibent mff. Vindoc.'Bellovac. Utic. &
Norm, orancs, necnon vet, edit, prattulimus alteri recent, ed.fi vitiis in-
Jirit. -
441 Liber X IV . in Caput XVIII. bead Job. 442
dropicus quippe quo ampliùs biberic, ampliùs fitit,
& omnis avarus ex potu fitim multiplicat : quia
cùm ea quæ appétit, adeptus fuerit, ad appeten-
da alia ampliùs anhelat. Qui enim adipilcendo
plus appétit, hujus fitis ex potu crefcit. Sequitur ;
i^Abfiondita efi in terra pedica ejus, & decipula
■ illius fuper femitam.
■ p u T 15. In terra pedica abfeonditur, cùm culpa fub
^■ (III. terrenis commodis occultatur. Inimicus quippe
VL. vi. infidians oftendit humanæ menti in terreno lucro
« ' quid appetat, & occultât peccati laqueum,- ut e-
Mdccip^ jus animam ftringat ; quatenus viaeat quidem
mam. quod concupifcere valeat, 8c ramen nequaquam
videat, in quo culpæ laqueo pedem. ponat. Decipula
verb à decipiendo vocata eft. Et tunc ab
antiquo hofte fuper femitam decipula ponitur,
quando in aclione hujus mundi ,• quam mens appétit
, peccati laqueus paratur; quæ videlicet non
facile deciperet ,fi videri potuiflet. Sic quippe decipula
ponitur, ut dumefcaoftenditur, nequaquam
ipfa à tranfeunte videatur. Quafi efca quippe in la-,
queo eft lucrum cum culpa, 8c hujus mundi-profpe-
ritas cum iniquitate. Dum itaque à concupilcente
■ lucrum appetitur, quafi pedem mentis apprehendit
decipula, quæ non videtur. Sæpe ergo proponun-
tur animo cum culpa honores, divitiæ, làlus, 8c vita
temporalis ; quæ mens infirma dum quafi efcarn
videt, & decipulam non videt, per efcarn quam vi-
dens appétit, in culpa conftringitur, quæ non vide-
Qnaiirnrcv tur.Exiftunt etenim qualirates morum, quæ certis
vitiis funt vicinæ. Nam mores afperi, autcrudeli-
tati, aut fuperbiæ folent elfe conjunfti : mores autem
blandi, 8c quàm decet paulb ampliùs lætiores,
nonnumquam luxuriæ 8c dilfolutioni. Intuetur ergo
inimicus generis humani uniufcujufque mores
cui vitiofint propinqui ; 8c ilia opponit ante faciem,
I ad quæ cognofcit faciliùs inclinari mentem : ut
blondis ac lætis moribus fæpe luxuriam, nonnumquam
vanam gloriam; afpôris verbmentibus iram,
fuperbiam , yel crudelitatem proponat. Ibi ergo
decipulam ponit, ubi elle femitam mentis con-
lpicit : quia illic pcriculumdeceptionisinferit, ubi
viam elfe invenerit propinquæ cogitationis. Et quia
perverfus homo omne quod facit, etiam pari me-
tuit, atquehoc fibiab omnibus fieri æftimat, quod
ipfe omnibus, quibus valet, parat, rectè lèqui-
tur:
mb "• Undique terrebunt eum formidines.
U a p u t 16. Tales enim contra fe omnes elfe fufpicatur,
qualis ipfe elle contra omnes nititur. Quæ nimirum
M S formidines quid in ejus actione faciant, fubin’fer-
HBoncmtra- tur cùm dicitur :
timoré Et involventpedes ejus.
Pedes quippe fi iiivoluri fuerint, grelfus liberos
V» t. vu. h abere non polfunt, 8c nullum carpere iter valent,
quia fua eos involumenta retinent. Prava itaque
defideria ad pelfimam aftionem trahunt, lèd pef-
* lima aftio reftringit in formidine. 3 Quæ videlicet
formido involvit pedes, ne in redam exire valeant
adionem. Et læpe contingit, ut idcirco quifque bonus
elfe metuat, ne hoc à pravis ipfe patiatur, quod
fe bonis fccilfe reminifeitur : dumque hoc pari
quod fecit metuit , undique territus, undique
fufpcdus, quafi pedes involutos habet, qui timoré
irretitur, nil libéré agere prævalet : quia in bono
opéré quafi inde greflùm perdidit, unde ad mala
* Verba ha*c, qui videlicet formido See. ufque ad, & fipe contingit,
exclufivè, défunt in Vindoc. ex amanuenûs, ne conjicûnus incurie 8c
ofç itantia.
quæ concupierat, excellic. Sequicur :
LAttenuctur fame robur ejus, dr inedi a invadat yerf. :z.
cofia s illius.
i7.Scripturæfacræmorc, optare videtur quod C ap ut
futurum prævidet, fcilicet non maledicentis ani- x V
mo, fed prædicentis. Omnis itaque homo , quia Fame tabef-
ex anima 8c carne b confiftit, quafi ex robore 8c infir- cic >4“>a lluI-
mirate compofitus eft. Ex ca enim parte qua fpiri- |efeCftknepa^
tus rationalis eft conditus, non incongrue dicitur citur.
robuftus : ex ea verb quacarnalis, infirmuseft. Ro- b
bur ergo eft hominis anima rationalis, quæ Impu-
gnantibus vitiis refiftere per rationem valet. Unde
8c fuperiùs per beatum Job didum eft : Roborafii lob. i+. zo.]
eum paululum, ut in perpetuum pertranfiret. Ex ra-
tionali quippe anima habet homo, ut in perpetuum
vivat. Hujus ergo iniqui robur fame attenuatur
quia ejus anima nulla interni cibi refedione pafei-
tur. De qua fcilicet fameDeus per Prophetam loquitur
: Emittam famem in terram , non famem xms s. ni
pants neque fitim aqua , fed audiendi verbum Domini,
18. Bene autem fubdicur : Et inedia invadat cofi Hinc feu fus
tas illius. Coftæ enim vifeera conftringunt, ut laten- me™!s deli‘
tia intrinfecùs earum foliditate muniantur. Coftæ CUUK’
ergo uniufcujufque funt fenfus animi, qui latentes
cogitationes muniunt. Inedia igitur invadic collas,
quando omni fpiritali refedione fubtrada, lénfus
mentis deficiunt, 8c cogitationes fuas regere, vel
tueri non polfunt, Inedia in va dit iniqui collas :
quia fames interna fenfus mentis extenuat, ut cogitationes
fuas nullatenus regant. Nam dum fen-
fus mentis obtufi fuerint, cogitationes ad exterio-
ra prodeunt, 8c quafi coftis infirmantibus, ea
quæ in occultolàna latere potuerant, foras vifeera
funduntur. Unde f it , ut cogitationibus exte-
riùs Iparfis , exterioris gloriæ c Ipeciem deceptus *
appetat animus, nihilque diligat, nifi quod pul-
crum foris viderit. Contra quem adhuc aptè fub-
jungitur :
Devorct pulcritudincm cutis ejus , & confumat f^rf t s.-
brachia illius primogenita mors.
19. Pulcritudo cutis eft gloria temporalis, quæ C a p u t
dum foris concupifcitur, quafi fpecies in cute re- XVI.
tinetur. Brachiorum verb nomine non incongrue vet. &r.ec.
opera defignantur, quia corporate opus brachiis vnr-
agitur. Quid autem mors , nifi peccatum eft ,
quod ab interiore vita animam occidit ? unde lcri- perbia, quam
ptum eft: Bcatus& fantfus qui habet partem in refiir-
re Hi one prima : quia ille poft in carne féliciter refur- tes.
g e t , qui in hac vita pofitus, à mentis fuæ morte Aïoc-20- *•
refurrexerit. Si igitur peccatum mors, nonincon-
gruè primogenita mors j fuperbia valet intelligi,
quia feriptum eft : Initium omnis peccati fuperbia. Ec(li- ‘°-zs;.
Pulcritudinem igitur cutis ejus, 8c brachia illius
primogenita mors dévorât : quia iniqui gloriam vel
operationem fuperbia fupplantat. Potuit enim e-
tiam in hac vita fine culpa gloriofus exiftere , fi
fuperbus minime fuilfet : potuit audoris fui judi-
cio quibufdam fuis operibus commendari, nifi
hæcipfa opera ante ejus oculos elatio fupplantaret.
Sæpe enim quofdam divites videnius, qui opes 8c
gloriam habere fine culpa potuiil’ent, fi hæc habere
cum humilitate voluilfent. Sed extolluntur
rebus, d inflantur honoribus, dedignantur ceteros, 4
omnemque vitæ fuæ fiduciam in ipfa abundantia
rerum ponunt. Unde 8c quidam dives dicebat :
1 Sagicnfîs, confiât, 8c, confiftit.
* Recent, cd./pecie deceptus, reluftantibus mff. & vet.excufis,
^yindoc. inflammantur honoribus. l u olimleftum in Utic.
Ee iij