907 Sancb' Gregorii Moralium 908
mérita mutantur a&ionum. Unde fit, ut cùm quid A tentionis radium, mérita illuftrantur a&ionîs. Et f i
Diferetionis'
Jiujus exem-
plum io S.
Paulo.
Act.-if. 2w
Act. 16. 3.
bene agimus, plerumque melius ab ejus actione
ceflemus : Sc laudabiliùs ad tcmpus deferat, quod in
fuo tempore laudabiliter mens tenebat. Nam fi
pro noftris bonis minimis, quibus a&îs proficimus,
«ec tamen mtermiffis interimus, majora laborum
mala proximis imminent ; neceflario nos virtutum
augmenta feponimus , ne infirmioribus proximis
fidci detrimenta generemus : ne tanto jam quod
agimus , virtus non fit ,■-.-quanto per occafionem
fui, in alienis cordibus fundamenta virtutum de-
ftruit.
2.9. Quam diferetionis lineam bene ante intuen-
tium oculos Paulus retendit : qui & Gentiles ad li-
bertatem fidei venientes circumcidi prohibuit, Sc
tamen Lyftris a atque Iconium tranfiens, ipfe Ti-
motheum, qui Gentili patre editus fuerat, circum-
cidit. Videns enim,quodnifi fe mandatalittera
fervare oftenderet, Judaorum rabiem etiam in eos
qui fibi tunc comités adcrant, excitaret, aflfertionis
fua vim poftpofuit : Sc fine damno fidei fe fuofque b
comités à perfecutionis immanitate cuftodivit. Fecit
quod fieri fidei amore prohibuit : fed ad fideic re-
torfit minifterium , quod quafi non fideliter fecit.
Pleriimque enim virtus cum indifcrete tenetur,
amittitur : cumque diferete intermimtur, plus tenetur.
Nec mirum fi in incorporels intelligimus,
quod agid & in corporeis rebus videmus. Ex ftudio
namque arcus diftenditur : ut in fiio tempore cum
oculus tuus Jimp lex fuerit, totum corpus tuum lu-
ci dum erit : quia fi reftè intendimus per fimplicita-
tem cogitationis, bonum opus efficitur, etiam fi
minus bonum elle vidcatur. Etf i oculus tuus ne quam
fuerit, totum corpus tuum tenebrojum erit : quia cum
perverfa intentione quid vel re£tum agitur , etfi
iplcndere coram hominibus cernitur , apud examen
tamen k interni judicis obfeuratur. Unde Sc
reftè fubjungitur:1 Vide ergo , ne lumen quod in te n
eft, tenebra Jint. Si lumen quod in te eft, tenebra funt,
ip f t tenebra m quanta, erunt ? quia fi hoc quod bene
nos ag ere credimus, ex mala intentione fufea-
mus : quanta ipfe mala funt, quæ mala die etiam
cùm agimus non ignoramus ? Et fi ibi nil cerjiimus,
ubi quafi diferetionis lumen tenemus : qua cacita-
te in ilia offendimus, quæ fine diferetione perpe-
tramus ? Vigilantiigitur cura per cunfta opera in-
tentio nobis noftra penfanda eft, ut nil temporale
in his quæ agit appetat, totam fe in foliditate.æter-
nitatis figat : ne fi extra fundamentum aftionis nof-
træfabrica ponitur, terra dehifeente folvatur. Unde
hîc quoque apte fubjungitur :
Super quo bafis illius foil data funt ? y
31. Bafes quippe uniufcujufquc funt animæ, intentiones
fua. Namficut fabricacolumnis, columnar
autem bafibus innituntur : ita vita noftra in vir- e
tutibus, virtutes verb in intima intentione fubfif- ^
tunt. Et quia feriptum eft : Fundamentum aliud ne-
V E T. XIII.
Cavendum
ne diferetioni:
nomine, pro-
priis commo-
dis Icrviacur.
utilitate tendatur. c Qifi fi otium relaxations non C m° poteft ponere, prater id quodpofitum eft, quod eft
accipit, feriendi virtutem ipfo ufu tenfionis perdit*
Chriftus Jefus : tunc bafes in fundamento fimt, cum
Sic aliquando in exercitatione virtus , cum per difi-
intentiones noftre in Chrifto roborantur. Incaflum
cretionem prætermittitur, refervatur : ut tanto poft
verb alta fuper fe bafes çdificia crigunt, fi non ip-
vitia valcnter feriat, quanto à perculfione interim
fæ n in fundamenti foliditate confiftunt : quia nimirum
prudenter cellar.f Subtilis igitur diferetionis fuper
quamlibet fumma opera inaniter raciunt,
hanc terram linea tenditur, quando oftenfis uni-
cuique animæ exemplis præcedcntium patrum, Sc
utiliter ad operationem virtus accenditur, Sc non-
numquam utiliùs temperatur.
30. Scd cùm parumper g ab operc zeli fortitudo
feponitur, alta confideratione opus eft, ne fortafle
ncquaquam communis boni confilio , fed timoré
proprio, vel cujuflibet ambitionis ftudio à virtutis
exercitatione cefletur. Quod nimirum cum agitur,
fi intentiones cordium extra æternitatis certitudi-
nem defle&untur, Scvitavera præmianonrequi-
runt : tantoque graviora ruinæ fuper fe damnaadifi-
cant, quanto altiora ædificia extra fundamentum
portant : quia cùm æternæ vita præmiis non inten-
dunt, quo plus fe quafi in virtutibus erigunt , eo in
gloriæ inanis foveam profundiùs cadiint. Non ergo
penfandum eft bafes quid fuftinent, fed ubi fufti-
nentur : quia profedftb humana corda divinitus perjam
non difpenfationi, fed culpa fervitur. Unde -^ferutantur, non folum qua faciunt, fed quod in
curandum fellicite eft, ut cum quis fufeeptumne- operibus quarunt. Unde cum diftri&um judicem
gotium cum virtutis ceflationc difpenfat, femeti-
pfum prius in radicc cordis h infpiciat:1 ne fibi per
hoc aliquid avarus appetat, fibi per hoc foli timi-
dus parcat: & eo fiat pravum quod in opere fcqui-
tur, quo non ex re&a cogitationis ifitentione gcnc-
ratur. Unde bene in Evangelio Veritas dicit : Lu-
cerna corporis tut eft oculus tuus. Si oculus tuus Jim-
plex_ fuerit, totum corpus tuum lucidum erit. Si autem
oculus tuus nequam fuerit , totum corpus tuum
tenebrojum erit. Quid enim per oculum exprimitur,
nifi opus fuum praveniens cordis intentio ? qua
priufquam fe in aftione exerceat, hoc jam quod
appetit, contemplatur. Et quid appellatione corporis
defignatur, nifi unaquaque a£tio, quainten-
tionem fuam quafi intuentem oculum fequitur ?
Lucerna itaque corporis eft oculus; quia per bona in-
Paulus deferiberet, atque a&ionum bona narrarct,
dicens : Jffui reddet unicuique fecundum opera ejus : 1
his quidem fecundum patientiam boni operis, glo-
riam <jr incorruptionem : quia nominatâ boni operis
pacientiâ, quafi totam ele£ta aclionis fabricam
dixerat, fubtiliter illico ubi bafes ejufdem fabri-
ca confifterent exquifivit, dicens : Gloriam & ho- 1
norem & incorruptionem quarentibns , vit am ater-
nam. Ac fi aperte diceret : Et fi quidam patientiam
boni operis oftendunt, gloriam Sc incorruptionem
non recipiunt, fi intentiones cordis, id eft bafes fa-
brica in fundamento non figunt : quia videlicet
jrDcusvcl honefta vita adincium non inhabitat,
quod extra fe pofitum non ipfe fuftentat.
32,. Quia igitur intentiones ele&a uniufcujufque ^
anima 0 fpei. æternitatis innituntur, rc£tc voce r
* V indoc. atque Iconium vtntens. Laud, atque Jeonit.
* Deelt, comites, in Laud. Gorb. Germ. Pratcl. Be al. Norm.
* Laudun. recurrit.
* Laud, ó ' incorporibus videmus.
* Pratcl. quia f i otium.
* Editi recent, fubtili ergo diferetione.
* Vindoc. Pratcl. Sic. there m U.
* Laud, infigtf.
< Longip. ne fib i. . . avants appetat, per quod fibi foli timidus perçât.
k Unus Ebroïc. etemi judicis.
1 Ha:c défunt in Vindoc. ufque ad : f i lumen.
“ Laud. quanta funt.
“ Recent, in fundamento folidata.
• Pratcl. fpeciti aternitatis.
Dominica de hac terra dieiturj * Super quo bafis il- A go laudant : quia redemtioni noftra voces fua exlius
folidata funt /’ Ac fi aperte diceret, Nifi fuper
me. Cui dum jufta quaque anima intendit, omne
quod tempqraliter facit, in me proculdubio non
tcmporalitcr conftruit. Quia verb tunc robuftius
in fundamento folidamur, cum verba Dei Sc in ex-
terioribus praceptis fequimur, Sc in intimis fenfi-
bus fubtiliüs intelligendo penfamus, rectè fubjungitur
:
Vel quis dimifit lapidem angularem ejus ?
33. Lapisquippe angularis, eft ad facraeloquia
ultationis accommodant. Simul laudant : quia dum
nos confpiciunt recipi, fuum numerum gaudent
repleri. Qui Sc fortafle idep matutina aftra memo-
rantur , quia Tape ad exhortandos homines mifli
funt; & dum venturum mane nuntiant, ab huma-
nis cordibus prafentis vita tenebras fugant. Sed
ecce Angeli divinam potentiam laudant, quia ipfe
eos tanta claritatis J vifio dilatât. Nos autem d
quiredimimur, fed tamen corruptione adhuc caryy
- 1 1 r — 0—-— , — ^ nis gravamur, donum quod percipimus, çqua vir- c
intelle&us duplex. Qui tunc divinitus dimittitur , tute laudamus? Quomodo enim valcbit lingua diquando
nequaquam diftrido judicio ignorantia cere, quod non fufficit mens noftra fentirc îSequifua
tenebris illigatur; fedquadam libercate per- tur :
fruitur, dum in praceptisDei fufficit vel exequendo g Et jubilarent omnes ftlii Bei.
exteriora agere, vel contemplando interna {entire. 3J. Jubilatio quippe dicitur, quum cordis latitia c
Ad quod numquam nofter intelleftus afllirgeret, oris efficacia non expletur : fed quibufdam modis ^ vx/1 T
fi ad fufcipièndam naturam noftram, ipfe nofter . gaudium prodit, quod ipfe qui gaudet, nec tege- Quiafirubi-
conditor non veniret. Qui aliter angularis lapis di- re pravalet, nec explere. Laudcnt itaque Ano-eli, S ,& wi*
citur, quia duos in fc populos junxit : atque aliter, qui jam tanta claritatis f alticudinem in fublimlbus h°minesdc'
quia conjunda utriufque vita, activa videlicet & vident. Jubilent verb homines, qui adhuc in infe- gdos."00 An”
contcmplativa in fe exemplamonftravit. Ab acti- rioribus oris fui anguftias fuftinent. Qua quia cer- 4
va enim vita longe contemplativa diftat : fed incar»- to fututa Dominus noverat, non tamFadcnda innatus
Redemtor nofter veniens , dum ucramque finuat, quàm faftanarrac. Sèdquid agimus, quod
exhibuit, in fe utramque fbciavit. Nam cùm in ur- cùm boni de redemtionis fua myfterio jubilant
be miracula faceret, in monte verb orando contL malos invidia inflammat : dum ele£fci proficiunt, re-
nuè pernoctaret; exemplum fuis fidelibus prabuit, probi ad rabiem furoris excitantur, Sc bona nafe
utneç contemplationis ftudio proximorum curam centia quia nolunt imitari, perfequuntur ? Sed ta-
negligant, nec rurfiim cura proximorum immode- ^ men inter hac etiam qui redemit, non relinquit.
ratiùs obligati, contemplationis ftudia derelinquant: Scriptum quippe eft .■ Fidelis autem Bcus, qui non r. cor. to.,}.
fedficin iiçrifque mentem partiendo conjungant, patietur vos te atari fupra 'quam poteftis, fed facie t
quatenus nec amorem Dei prapediat amor proxi- etiam cum tentatione proventum , ut pofiitis fufti-
nii : neç àmprem proximi, quia tranfeendit, abji- ncre. Novit enim conditor nofter, quando exuraere
ciat amor Dei. Quia igitur humano corda quid a- perfecutionis procellam finat, quando exurgentem
geret ignoranti, Dei atque hominis Mediator ap- réprimât. Novit pro cuftodia noftra reftrinaere .,
paruit, qui Sc agendo tranfitoria difponcret, Sc con- quod contra nos egredi pro noftra exercitatione
templando oftenderet unde cuncta penderent, re- permittit : ut faviens nos diluât procella, Sc non
£te dicitur : Vel quis dimifit lapidem angularem ejus? mergat. Unde Sc fequitur :
Ac fi aperte Dominus diceret : Nifi ego, qui unir- Jpuis conclu f t oftiis mare , quando erumpebac, Verf s.
cum quern fine tempore genui, fervandis homini- quaji de vulva procedcns ?
bus cum tempore oftendi : in cujus vita b difeerent 36. Quid' enim mare, nifi fecujum ; quid vul- C a pu t
etiam diverfe vivendi ftudia non diferepare. Et no- vam, nifi conceptum carnalis cogitationis accipi- X V I .
tandum, quod cum non fc emififle , feddimififleD mus? Hoc enim loco vulva nomine , occulta &: vet. xv. ’
aflerit : quia profe&o hum^nam naturam Filius fuf- malitiofe carnalium cogitatio defienatur. Oua vul- Rec; VIIr-
’ ■■ ’ ................ - J c \ 0 , D . , Scculum C0Rr va non ad prorerendam prolem concipit lubftan- traSandosf*-
tiam corporis, fed ad explendam nequitiamcau- vicnsarDco
fern doloris. De hac vulva cordis iniquomm alias conclu um‘
dicitur : Concepit dolorem pepérit iniquitatem. pfi>l. 7. is.
Per hanc vulvam pravi concipiunc, cùm mala cogitant.
Per hanc vulvam pariunt, cùm mala qua
cogitaverint, operantur. Erumpebat ergo mare
quafi de vulva procedens, g cùm minarum fccu- g
larium fluftus dc carnalis cogitationis iniquitate
çonçepti , in fen£ta Ecclefia interitum favirent.
Sed audore D e o, oftiis hoc mare conelufum eft :
cipiens, ad ima de fublimibus venit. Cujus incar-
nationis myfterium , quia Sc ele&i Angeli jmirati
funt, qui eodem myfterio redemti non lunt, reifte
fubjungitur :
Cum me laudarentfimttl aftra matutina.
T|pUt 34- Qufe enim prima in tempore condita natura
Jiy, rationabilium fpirituum creditur , non immerito
matutina aftra Angeli vocantur. Quod fi ita eft,
dum terra eflet invifibilis Sc incompofita, dum tc-
nebra eflent fuper abyfTum, venturum diem fub-
fequentis faculi per lucem fepientia exiftendo pra-
venerunc. Nec negligenter audiendum eft quod
additur, Simul: quia nimirum aftra matutina etiam
cum vefpertinis, Redcmtoris potentiam laudant,
dum cledfi Angeli etiam cum redemtis in mundi
foe hominibus largitatem gratia fuperna glorifi-
cant. cIpfi quippe ut nos adlaudcm conditoris ac-
cenderent, hoc quod fuperius diximus , orta per
cavnem luce clamaverunt; Gloria in excelfts Beo,
& in terra pax hominibus bona voluntatis. Simul erquia
courra minores perfequentium fendti viri qua-
■ fi quadam oftia oppofici funt, ut eorum miraculis
atque reverentia ira perfequentium frangerentur.
Humiliatis quippe Dominus terrenis principibus, Hamiliatis
per eos fenctam Ecclefiam fupra mundi culmen ^rrfnis Pnn-
cvexit : Sc favientis mans impetus , créera ejuf- eos Dominus
dem Ecclefia poteftatc, çoërcuit. Sed huic fa- £ cclcfiam fu-
vienti mari quid Dominusfeccrit, audiamus. Se- mcncycxic!111'
quitur :
* Lmd. fuper quod.
Ebroic. alijque Norm. & Lapd. difeernerent. Pnrd Xr ...... . a_
e Laud, quafi virtutem laudamus. *
, . . . . . . . . f Corb. Germ. Ebroïc. & alii Norm. Utiludtftem.
i \ iatv-: & Vcj c- ipfi* quippe , fcilicct aftra matutina. * Unus Anglic, cum ettrar.w. Cctcri cum mff. noftris,cum minarum.
wjuimurmff.prelcrtimTuron.Laud. Ebroïc. Pratcl. aliofqueNorm. Edit. Vatic. & plur. cum miferiarum.
11,1 cïcufis Icgacur, vifio deltßat. In Corb., Germ, legitur, dilatât.