blimibus humanas mentes jure pofleditqiiia in A toreiri human! generis,debellatoremfuumin: mun-
f fiKm B s vinculo volent-es'aftiinxit: tantoque la- dumvemffecognovmunde&peroblcilumhomi-
tius in mundovagatus eft, quanto a reatu quirque nem in Evangelio dicitur : nobis, & WmmmSjgSi
-jllius liber per omnia inventus non eft. Cui quafi Fill Dei ? Vmijli hue ante tempts torquere nos. Qui
ex poteftate mundurn circuifle eft, nullum homi- tamen prius cuni hunc paffibilem eemerct, cum
quifibi plenerefifteret,invenifle. Sed jam poffemortalia perpeti humamtatis videret jomne
Eatan redeat, id eft, ab effeftu fuæ malitiæ vis il
quod de ejus divinitatc fufpicatus eft ,:ei faftu fuæ
htm divina conftringat, quia jam apparaît in carne
fupcrbiæ in dubium venit. Nil quippe nifi fuper-
qui a in peccati contagione ex carnis nihil habebat
bum fapiens, dum efle hunc humilem confpicit,
infirmitate. Venit humilis, quem Sc fuperbus hof-
Deum efle dubitavit. Unde Sc ad tentationum fe
ris admiretur : quatenus qui fortia divifiitatis ejus
argumenta convertit, dicens : Si Filius Dei es, die rianh. 4. ?•
dcfpexerat,etiam humanitatis ejus infirma perti-
ut lapides ifii panes fiant. Quia igitur paflibilem vi-
mefeat. Unde Sc mox fignificatione mirifica, contra
dit, a non Deum natum, fed Dei gratia cuftoditum d
eumipfa humanitatis infirmitas obftupefcenda
credidit. Unde &: nunc inferre perhibetur :
9proponitur,ut dicatur:
Nonne tu vallalh earn, ae domum ejus, univerfam- Vrf. 9. fe r* ■ I Numquid conßderaßi fervum meum Job , quod * que fubftantiam ejus per circuitum ? Openbus manon
fit ei fimilis in terra ? mum ejusbenedixifti,&pofiefsioejuscrcvtttn terra.
C a p u t 41 . Quod Job interpretetur dolens, paulo ante 44* Elim quippe ac domum ejus a Deo valla- C a p u t
X X I I I jam diximus. Dolens vero ipfe veraciter per figu- tam flick ; quia tentando ejus confcientiam penét X X V .
Donee venir« ram dicitur, qui portare dolores noftros, Propheta trare non potuit. Subftantiam ejus vallatam afle- Eumhumilem
chrito.de atceftance perhibetur. Cui in terra fimilis non eft: r,r * invaders non ftræfumit.O - , ... K
quo rurfusex- . / *. , n - r '
pijeantur difta quiaomnis homo tantummodo homo eft, ipfeau-
de job. b tem Deus& homo. In terra ei fimilis non h eft, quia
etfi adoptivus quifque filius ad percipiendam flivi-
nitatemproficit, nequaquam tamen ut Deusna-
turaliter fit accipit. Qm bene etiam fervus di&us
Affumlïtïiu- . qUia fbrmam fervi fufeipere dedignatus non
M Nec majeftati injuiiam intulit afliimta humili-
majeftatis. tas carnis : quia &: ut fervanda fufeiperet, nec tamen
habita permutaret, nec divina humanitate ^
minuit, nec humana divinitate confumlit : quia et-
Pkihp. 2.6. fi per P aulum dicitur : Jt>ui cùm informa Del effet,
non rapinam arbitratus efi, ejfe fe aqualem Deo, fed
femetipfum exinanivit formam fervi accipiens : ci
femetipfum exinanifle , eft ab invifibilitatis fuæ
magnitudine fe vifibilem demonftrafle : ut fervi
forma cegeret hoc, quod mcircumfcriptè omriia
ex divinitate penetraret. Dei autem ad fatan per
virratibus fuis figuram «icere eft : Numquid confiderafii fervum
diabolifuper- meum Job r’unigenitum filium contra eum in folium
reprcflïr. ma pervj admirabilem demonftrare. Eo enim, quo
ilium tantæ virtutis in carne innotuit, quafi fuper-
bienti adverfario, quod dolens confidôraret, indi-
cavit. Sed quia bonum quodmiraretur,intulerat;
rit: quiaeledosejus invadere nonpræfumit. O- ^dLboius,
peribusmanuumejusbenedixifleDeum, Sc poflef- Deum effedû-
fionem ejus excrevifle in terra' queritur : quia fei- t>iuvit- .
licet tabefeens videt, quod fides ejus in notitiam
hominum , prædicantibus ApoftoÜs , multiplica-
tur. Pofleflio quippe ejus crefcere dicitur, dum
laborantibus prædicatoribus , fidelium quotidie
numerus augetur. Hæcitaque fatan Deo dixifle
eft, taliainvidendo fenfifle. Hæc fatan Deo dixifle
eft, de his tabefeendo doluifle. Sequitur. > :
Sed extende paululum manum tuam , & tange verf. m
cuntta qti£ pofsidet, nifi in faciem benedixerit tibi.
45* Quem enimtranquillitatis tempore, Dei gra- C a p u t
tiâ euftoflitum credidit, peccare pofle per paflio- X X V I .
nem putavit. A c fi aperte dicat : Interrogatus afi- v‘
flidionibus homo, & peccator agnofeitur, qui in timtentat!” *
miraculis Deus putatur. Dixit ergo Dominus ad nibus explora-
fatan: , -. v v*c*
Ecce univerfa qua habet, in manu tua funt : tan- yerf. a;
tum in eum ne extendas manum tuam.
44. Cùm facram hiftoriam fub figurait intelle- C a pu t
d u difeutimus, fatanæ menus non poteftas, fed XXVII.
tentario debet intelligi. Univerfa itaque quæ ha- Satana: manus;
b et, in manum tentantis dantur, & in eum tenta- fedtSati?’
reftat, ut ad reprimendam ejus fiiperbiam virtutes D tionismanus extendi prohibetur, quod tarnen fie- debet intelligi.
•11:______ _______l_ r..u:____ r-î fnKft-onrii omifla illius adhuc enumerando fubjungat. Sequitur. ronCpdinir I onia nitninim
Homo fimplex & rettus, ac timensDcum, & recede
nsa malo.
C a p u t 43* Vcnit namque inter homines mediator Dei
X X I V . & hominum, homo Ch riftus Jefus, ad præbendum
v e t . xxiii. exemplum vitæ hominibus, fimplex : ad non par-
c^at-one cendum malignis fpiritibus, redus: ad debcllan-
picx)reûus&c. Aam fuperbiam, timens Deum : ad detergendam
verb in eledis fuis vitæ immunditiam, recedens à
malo. De ipfo enim per Ifaiam principaliter di-
jfai. iz. 3. c citur : E tc replcbit eum Jpiritus timons Domini. Et
ipfe à malo fingulariter receflit : quia fada imitari
noluit, quæ in hominibus invenit, quoniamattef-
I. pu. z. 22. tante Petro zPeccatum non fe c it, nec dolus inventus
efi in ore ejus. Sequitur : Rejpondens fatan ait: ^
Diabolo.divi- Numquid frufira Job timet Deum ?Nonne tu vallaJH
eum, ac domum ejus, univerfamquefubfiantiamper
fuseft, dubiam çircuitum ?Operibus manuum ejus benedixifii, drpofi
fotfr fefsi.o illius crevit in terra. Antiquus hoftis Redem-
* Vindocin. & plurimi, qui in peccati contagio. Antiquior iR.cm.
' Coxb. Germ. & unus Rcmig. qui in. peccati contagio ex carnis nihil hale.
it infirmitate. 2.us Rem. & nu Rcmig. qui He peccati contagio. . . . nihil
haheat. In mis. Norm, lcgitur etiam, nihil habcat.
b Mfs. Norm, quia etfi ddoptionis quifque filins . . . . . u t Deus natura-
liter ejfet, accepit.Coib. German, naturaliser èfie.
S Quidam nilsi & replcvit. Safpicamur autem hîc interpolationcm^
ri fubftantia amiflä conCeditur : quia nimirum
prius Judaa, qua: pofleflio ejus fuerat, in infideli-
tate fublata eft, & poft ejus caro patibulo crucis
affixa. Qui igitur prius Juda:am adverfantem per-
tulit, & poftmodum ufque ad crucem venit :
quafi prius habita amifit, & poft in femetipfo ad-
verfantis ncquitiam pertulit.
Egrejfufque eft fatan d facie Domini.
47; Sicut &c fuperids didum eft, fatan ä facie C a pu t
D omini exiit; quia ad defiderii fui vota pervenit. XXVIII.
Quafi enim ante ipfum erat, dum propter ipfum, Diabolus voti
qua: male fitiebat, implere non poterat. a S c iÄ -
C um a u tem qua d am d ie f i l i i e ju s & f i l i a come d e - ni exit.
r e n t d r b ib e r e n tv in um in domo f r a t r i s f u i p r im o g e - Fexf.13.
n i t i .
48. Beati Job filios ac filias, vel Apoftolorum or- C a p u t
dinem, vel cundorum fidelium multitudinem XXIX.
diximus defignafle. Incarnatus autem Dominus Filius Domini
prius ex Juda:ä ad fidem paucos elegit, & poft fibi
ex aneiquariorum errore, textumque S, Gregorii fic eflq reftituendpm •
Timens Deum , Hé ipfo enim per Ifaiam principalitèr dicitur ; &>epl?-
bit cum Spiritus timoris Domini. Ad detergendam veto in ejeciis fius
vite, immunditiam, rccedeus a malo. Et ipfe a malo fingülatitfX fccejfit^
fee. Verdm fiiie mfs. auftoritatc nihil immutar,c. voluimus,
d VetuftiorRem. non Deum tantum ,* fed mqndosè, uöus Vind. non
Deum tantum fed in notitia.
multitudinem populi gentilis aggregavit. Quisau- Aluk, quæ eamdemcaptivitatem prænuntians dicic:
tem major Domini filius, nifi Judaicus accipi po-
pulus debet, qui eidudum data: Legis fuerat do-
«drina generatus : minor autem gentilis populus,
qui & in mundi extremitate collcdus eft ? Quia
igitur cum fatan utilitati hominum nefeiens defer-
viret, & corruptis perfecutorum cor dibus licen-
itiam Dominica paflionis expeteret; fandi Apollo-.
li necdum aggregandam Deo gentilitatem nove-
• rant, & foli J udxx fidei arcana pradicabant: cum
fatan exiifle a Domino dicitur, filii Sc filia: in domo
fratris primogeniti convivari referuntur. Didum
jyiatth. to. j. quippe eis fuerat:Jn viam Gentium ne abieritis.
Propterca captivus dultus eft populus meus , quia /ßi, s. 13.
non habuit feientiam: Prophetia ergo quafi falva-
tur, dum captivitas, quam pnedixit, oftenditur.
Sequitur :
Cumque adhuc ille loqueretur, venit alter, df di- Verfi
xit: Ignis Dei cecidit de calq,df ta&as oves, puerofi
que confumfit, & ejfugi ego folus, ut nuntiarem tibi.
51. Qmnes, qui przcdicationis officium in fyna- C a p u t
goga tenuerunt, cxlum réde vocati funt: quia ni- X X X I.
mirum fapere fuperna credebantur. Unde Sc Moy- vht. x x vi.
fes, cum facer dotes ac populum ad verba Case, ad- Rec- xx*
monitionis excitaret, dixit: Attende calum, & lo - pucros°jobSn-
Poft mortem namque refurredionemquc Domini „ quan 0 “ audiatterra verba ex ore meo : per cælum fumens,
i!n.. Gentitu--m--- p--r-æ-jd: icatïi onem converfir f.—unt .T UTn-Jd-e Sc D videlicet fignans præpofitorum ordinem, per ter- djamfaccrdo‘
Aä. 13• a 6- in fins Adibus dicunt : Vobis oprtebat loqui primitm
3 verbum Dei : fed a quia repuliftis illud, & indignos
vos judicaftis aternavita, ecce convertimur ad Gentes.
Hi itaque filii fponfi, de quibus &: ejufdem vo-
juatth. 9. is. ce fponfi dicitur, Non jejunabunt filii fponfi, quam-
diu cum Hits eft fponfus, in domo fratris primogeniti
convivantur : quia videlicet adhuc Apoftoli fa-
cræ Scripturæ deliciis in fblius Judaïci populi col-
ledione vefeebantur.
V'rf [4- & 1S- Nuntius venit ad Job, qui diceret : Boves arabant,
dr afina pafeebantur juxta eos, dr irruerunt Sabai,
ram verb4 fubditamplebem. Hoc igitur loco cæ- chriftumflg-
lum, facerdotes, vel Pharifæos, vel Legis dodo- nificat*
res non inconvenienter accipimus, qui ante oculos feTixxï’ É
hominum dum cæleftibus officiis infervirenc, quafi c
defuper lucere videbantur.Sed quiaipfi fummope-
re in redemtoris noftri41 adverfitate commoti funt, 4
quafi ignis decælo cecidit: dum ad decipiendum
imperitum populum, ab his etiam qui vera doce-
re putabanmr, flammainvidiæ exarfit. Telle quippe
Evangelio novimus, quoddodrinæ veritatisin-
videntes, opportunitatem Dominicæ traditionis
tuleruntque omnia, drpuerospercujferuntgladio, dr C exquirebant : fed metuentes populum, quæ molie-
C a P u t
XXX.
V et. XXV. •
evafi ego folus , ut nuntiarem tibi.
49. Quid aliud per figuram boves, quàm bene
opérantes : quid aliud annas, quàm quo!'dam fim-
pliciter viventes accipimus ? Quæ bene juxta
simplie« per- b°ves pafci referuntur : quia mentes fimplicium
fe&ioribusad- etiam cùm alta b capere non poflimt, eo magis
^^imelittsT V^LC“ 1‘C ^unt 5 ^ Materna Dona, fua per caripafeimtur.
tatem credunt : cumque invidere alienis fenfibus
b nefeiimt, quafi in paftu fe minime dividunt. Si-
mul ergo fe afinæ cum bobus reficiunt : quia pru-
dentibus conjundi tardiores, eorum intelligentiâ
pafeuntur. Sabæi autem captivantes interpretan-
rur. Et qui alii captivantium nomine, nifi immunbantur
innotefeere non audebant. Hinc etiam in eo
feriptum eft, quode difluadendis populis dicunt : e
Numquid aliquis ex princibus credidit in eum, aut Johan. 7.4.s.
ex Pharifieis ? Sed turba hac qua non novit Legem,
maledicli funt. Quid autem in ovibus atque in pue-
ris, nifi innocentes quofque,fed tamen adhucin-
firmos, accipimus ? qui dum adverfitatem Phari-
fæorum ac principum tolerare timuerunt, infideli-
tatis concrcmatione confumti funt. Dicatur ergo ;
Ignis Dei cecidit de cælo, dr tact as oves, puerofque
confumfit, ideft, à præpofitorum cordibus flamma
invidiæ corruit,& quidquid boni inplebibus orie-
batur, incendit : quia àum mali præpofiti fuum
di fpiritus defignantur, qui cundos, quos fibi füb- D contra veritatem honorem exigunt, abomniredijiciunt,
in infidelitatem captivés dueunt ? Qui Sc
pueros gladio feriunt : quia eos tentationis fuæ
graviter jaculis vulnerant, quos necdum juvenilis
conftantia liberos vel robuftos fervat. Qm bene
quidem bona incipiunt, fed in ipfa adhuc inchoa-
tionis fuæ teneritudine captivantibus immundis
fpkitibus fubfternuntur. Quos gladio hoftis per-
cutit, quia æternitatis defperatione transfigit.
Rec- «x. 50. Quideft autem hoc quodnuntius venit, qui
Prophcda cetc- diceret : Evafi ego folus r’Quis eft ifte nuntius, qui
inxreiMm^US> pereuntibus, fblus.evadit, nifi propheticus fertudine
corda fequentium Tubv.ertunr. Ubi Sc bene f
adjungitur: Et ejfugi ego folus, ut nuntiarem tibi:
quia dum impletur prxdida caufa malitia:, fallaciar
interitum evadit fermo prophetia:, qui ait: Et nunc ifai. ze. u.
ignis adverfarios confumit. Ac fi aperte dicat: Ma- Mal°s'gnis
los non fiolum ignis per vindidam poft cruciat, fed per uVoren>,
nunc etiam per livorem eremat: quia qui poft pu- p?ftca p«via’
niendi funt retributionis fupplicio, nunc femetipfos
afficiunt invidije tormento. Puer ergo folus fugiens
remeac, Sc igne periifle oves puerofque denuntiat,
dum prophetia juda'icum populum deferens, vera
mo, qui, dum Hunt omnia mala quæ prædixit, qua-£ fe dixifle manifeftat, quæ ait: S Zelus apprehe,
Ccncf, 2
fi fanus ad Dominum folus redit ? Dum enim vera
dixifle de perditorum cafucognofcitur, quafi inter
morcuos vixifle monftratur. Hinc eft, quod ad Re-
beccam in Ifaac conjugio deducendam puer mit-
ritur :-quia videlicet ad defponfandam Écclefiam
Domino, interpofita prophetia famulatur. Sabæis
ergo irruentibus, folus puer qui nuntiaret evafit :
quia malignis fpiritibus infirmorum mentes incap-
livitatem ducentibus, fententia prophetiæ conva-
• Plerique mfs. quia repellitis illud , fe indignos vos judicatis.
Mta omnes mfs. noftri. In edit. Vatic, alta fapere ; quod etiam minuit
GuflTanvilli rejefro ad marginem capere.
‘ Editifubditorum plebem. Melius mff. jubditam pi. Sic infra num. ^3.
legimus, pr&dicantes Apofiolos, f e plebes fubditas.
v <• Corb. Germ. & Colb. In adverfitatem. Hoc autem loco adverfitas
non idem fignificataccalamitas, fed eft propriè adverfantium oppofi-
tio. Quo fenfu lib. 3. cap. olim iç. nunc. 26. num. si. legitur : protinus
In adverfitatem profiliunt. Vide etiam 1. u . n. 38.2c 1. 16. n. 44.
dit populum ineruditum. Ac fi aperte dicat: Dum
verba Prophetarum plebs difeutere noluit, fed cre-
dulitatem fuatn verbis invidentium dedit, zeliigne
periit: quia in aliena: invidix fe flamma concrema-
vit. Sequitur:
Sed dr illo adhuc loquente, venit alius ,& d ix it: Verf.
Chaldxi fecerunt tres turmas, dr invaferunt came-
los, dr tulerunt eos , necnon & pueros percujferunt
gladib: dr ejfugi ego folus, ut nuntiarem tibi.
* Reg. fuccendendis. Duo Rem. Remig- Val-cl. Corb. Germ, a prima
manu de fuadendis. Norm. & Getm. fuadendis.
1 Antiq. Rem. & vindoc.^^v«’W»/«r* Corb.Germ. fubverterunt.
* Qua: fit ha:c Prophetia non fatis liquet. Prophetia: tamen nomine
omnis S. Scriptura intclligi poteft. Porto Rom. 10. a. Apoftolus ait
de populo Judaïco, eum habere cemulationem Dei ( Grice cSa«» \
fed non fecundum feientiam. quod eft Fere dicere, zelum apprehend»;
fe populum ineruditijra, hoc eft, feienti# expertem.
D iij