7 S. Gregorii Præfatio 8
É3*6#3€^{#î Mf>: &p|» Î^5S^
S A N C T I
G R E G O R I I P A P Æ
I N E X P O S I T I O N E M B E A T I J OB
„ I H ?M O R A L I A. Incnoata circa
an. î Si. Ablôiuta
àn. 'f90» 1 — ■■ ■ ■ ■ ■ ,.— —— . ......... , ,.,. , , , . — Ml ,
P A R S P R I M A .
L I B R O S QJJ I N Q U E C O M P L E C T E N S .
I h P R Æ F J T I O.
In qua qua toto Opéré edijprenda funt paucis perflringit.
C a r I. *• j l l y p l l N t e r multos fæpe quæritur, quis libri
Q'-s (cri S m g bead Job fcriptor habeatur. Et alii qui-
Jibri job!pt°r WïUÊbÈ dem Moyfen, alii unum quemlibet ex
Prophetis fcriptorem hujus operis fuifle fufpican-
cenef. 3a.33. tur> Quia enim in libro Genefeos Jobab de ftirpe
Efaii defcendiffe, & Bale filio Beor in regnum fuc-
cefliffe defcribitur : hune beatum Job longe ante
Moyfi tempora extitiffe crediderunt, morem pro-
fedo fàcri eloquii nefeientes ; quia in fuperioribus
fuis partibus foletbreviter longé poll fecutùra per-
c ftringerë, cum ftudet ad alia iubtiliùsc enumeran-
da properare. Unde.& illic Jobab, priùfquam re-
ges in Ifraël exifterent, fuifle memoratur. Nequa-
quam ergo extitiffe ante Legem cognofeitur, qui
Ifraëliticorum Judicum tempore fuifle flgnatur.
Quod dum quidam minùs cautè confiderant, Moyfen
geftorum illius quafl longé antepofiti feripto-
rem putant : ut videlicet is, qui potuit ad eruditio-
nem noftram Legis præcepta edere, ipfe credatur
etiam ex gentilis viri hiftoria , virtutis ad nos ex-
empla mandafle. Nonnulli verb , ut didum eft,
fcriptorem hujus operis unum quemlibet ex Prophetis
arbitrantur : afferentes, quod nullus tam
myftica Dei verba cognofcere potuit, nili cujus
mentem prophetiæ fpiritus ad fuperna fublevavit.
Auftor fpiri- 2- Sed quis hæc feripferit, valde fupervacuè
tus Sanftus. quæritur : cùm tamen audor libri Spiritus-fandus
fideliter credatur. Ipfe igitur hæc fcripfit, qui feri-
benda didavit. Ipfe fcripfit, qui &: in illius opéré in-
fpirator extitit, & per feribentis vocem imitanda
ad nos ejus fada tranfmiflt. Si magni cujufdam viri
fufeeptis epiftolis legeremus verba, fed quo calamo
fuiffent feripta, quæreremus; ridiculum profecto
effet, epiftolarum audorem feire fenfumque co-
gnofeere, fed quali calamo earum verba impreffa
fuerint, indagare. Cùm ergo rem cognofcimus ,
ejufque rei Spiritum Sandum audorem tenemus,
quia fcriptorem quærimus, quid aliud agimus, nifi
d legentes litteras, de calamo d percontamur ? ]
vet. 11. 3. Arbitrari tamen veriùs pofl’umus, quod idem
O io infc' Meatus I°b > 4ui certamina fpiritalis pugnæ fuftik
job fua ccr- 1\uic> eti^m confummatæ fuæ vidoriæ gefta narra-
umina de- vit. Nec movere debetquodin eodem libro dici—
enp it. tur, Dixit lob : vel, h.ec atque ilia pertulitlob. Mo-
\ * In omnibus mff quos confuluimus hic titulus occurrit : Mora-
lia B. Greg. per contemplationem fumta. In Corb. omiittitur Beati.
b In omnibus vct. mlT. hlcincipit prima pars & lib. 1.. nulla fada
præfacionis mentione. Præfari tamen S. Dodorcm liquet ex his veri
ris enim Scripturæ facræ eft, ut ipfi qui feribunt,
fie de fein ilia quafi dealiisloquantur. Hinc eft e-
nim quod Moyfès ait : Erat Moyfis vir mi tiff,mus num. «. 3:
fitper omnes homines, qui morabantur in terra. Hinc
Johannes dicit : Difiçipulus ille, quem diligebat le- Johan. 19.2s.
fi's. Hinc Lucas ait : Jpuod ambularent duo ex dif- Luc. 24. 13.
cipulïs in via, Cleophas dr alius s quem profedo
afium, dum tam ftudiosè tacuit, ut quidam di-
cunt, feipfum fuifle» monftravit. Scriptores igitur
facri eloquii, quia impulfu fandi Spiritus agitan-
tur, fie de fe in illo teftimoniumtanquam de aliis
proferunt. Ergo fandus Spiritusper Moyfen locu-
» tus eft de Moyfe : fandus Spiritus per Johannem
locutus eft de Johanne. Paulus quoque quia non ex
fe ipfo loqueretur, infinuat dicens : An experimen- 2. cor. i3. 3:
turn quaritis ejus qui in me loquitur Chriftus ? Hinc
eft quod Angelus, qui Moyfi apparuiffe defcribitur,
modo Angelus, modo Dominus memoratur :
Angelus videlicet, propter hoc, quod exterius lo-
quendo ferviebat; Dominus autem dicitur, quia
interiùs præfidens loquendi efficaciam miniftrabat.
Cùm ergo loquens ab interiori regitur j & per ob-
fequium Angelus, & per infpirationem Dominus
nominatur. Hinç David ait : Attendite popule meus ppai 77. i;
Legem me am : inclinatc aurem veflram in verba oris
mei. Non enim lex David, aut populus David,
' fed perfonam ejus, ex quo loquebatur, affumens,
ipfius audoritate loquitur , cujus infpiratione re-
plebatur. Hoc quotidie fieri in Ecclefia cernimus,
fi vigilanter intuemur. Nam ftansin medio populi
ledor clamat : Ego fum Deus Abraham, Deus Ifaac, Exod. 3. e.
& Deus Jacob. Et quod ipfe Deus fit, verè profedb
non dicit : nec tamen per hoc quod dicit, veritatis
regulam deferit; quia cui minifterium ledione ex-
hibet, ejus dominium voce prætendit. Itaque feri-
ptores facri eloquii, quia repleti fando Spiritu fii-
per fe trahuntur, quafl extra femetipfos fiunt: &:
fie de fe fententias, quafi de aliis, proferunt. Unde
• 6c beatus Job fando Spiritu afflatus, potuit fua gef-
ta, quæ erant videlicet fupernæ afpirationis dona,
quafi non fua feribere : quia eo alterius erant quæ
loquebatur, quo homo loquebatur quæ Dei funt:
& eo alter quæ erant illius loquebatur , quo Spi—
ritus-fandus loquebatur quæ hominis funt.
bis in fine legendis : In longum fnfatipnis verba frotraximus.
c Ed. enuntianda corrcximus cx con(cnfu mfll
d Corb. Rem. Rcmig. & plcriquc fercunllamur. In vulgacis fer-
ferutamur.
In Librum B. Job.
C a p . II.
Vet* Ill*
Præcepta I10-
I ■ I ■ , . . . . , ■ ......... IO
. 4- ^°d jam debemus ifta poftponere, &c ad con- A pe finapis nifi conteratur, nequaquam vis virtutis
fideranda faerie hiftorta gefta properare. Omnis ejus agnofeitur. Nam non contritum lene eft : fi
homo eo ipfo quo homo eft, fuum intellio-ere de- ' . . - . . . .
bet audorem j cujus voluntati tanto magis fer-
viat, quanto fe quia de feipfo nihil fit penfat : cc-
ce autem conditi Deum coiifiderare negleximus.
Adhibita funt prxeepta : pr^ceptis quoque obi-
temperare noluimus. Adjungüntur exempla : ip-
fa quoque imitari exempla declinamus, quje ediobedire
homo Legifub Lege pofitus delpicit, ejus
faltem comparatione evigilet, qui fine Lege lega-
liter vixit. Erranti igitur homini data eft L e x : errand
verb etiam fub Lege adducitur teftimonium
eorum, qui extra Legem funt: ut quia conditions
noftrx ordinem lervare noluimus, pra:ceptis
admoneremur; & quia pKeceptis obedire contem-
fimus, exemplis confunderemur : nec,ut didum
eft, eorum exemplis , quos Lex aftringerct, fed
quos Lex a peccato nulla cohiberet.
J. Circumfcripfit nos divina providentia , cir-
i. cumvenit exculationem noftram : undique con-
V e t . IV .
Ertsch. 14. ijf..
arec, flavero
conteratur , inardefeit , & quod in feacerri-
mum latebat ,, oftendit. Sic unufquifque vir fandus
, cum non pulfatur, defpicabilis ac lenis alpi-
citur :'fi qua verb ilium tritura perfe,cutionis op-
primat, mox omne, quod calidum fapit, oftentat;
atque in fervorem virtutis vertitur, quidquid in il-
....* HR x --------- -7 jl B — 1° antedefpicabileinfirmumquevidebatur; quoddiile
-a nobis politos fub Lege, confpicimus. Quia que in fe per tranquillitatis tempora libens operue-
emm Deus aperte quibufdam fub Lege pofitis lo- ra t , exagitatus tribulationibus coadus innotefeit.
cutus eft : quafi aiienos nos ab eifdem prxeeptis Unde bene per Prophetam dicitur: b in die manda- b ^ +r- %
afpicimus, quibus hxc fpecialiter locutus non eft. vie Dominus mifericordiam fiuam, & in notte decla-
Unde ad confutandam impudentiam noftram , B ravit. Mifericordia enim Domini in die mandatur
gentilis homq ad exemplum deducitun ut quia quia in tranquillo tempore cognofcendo percipitur:
in node verb declaratur, quia donum, quod
in tranquillitate fumitur,in tribulationibus mani-
feftatur,
7. Sed fubtilius perferutandum eft, cur tot fla- Cap. III.
geltapertulit,quitantam virtutumcuftodiam fine Vet. v.
reprelienfione fervavit. Humilitatem quippe ha- Virtut.csJob
buit, quia& ipfeteftatur -. Sicontemfijudicium
hire cum firvo meo, dr ancilla me a , c cum dificepta- c
rent adversum me. Holpitalitatem exhibuit, fictit
ipfe perhibet, dicens: Forts non manfitperegrinus, J0^-31,32'
ofiium meum viatoripatuit. Difciplinx vigorem te-
. _ . ,. . _ . _ x - nuit, ficut ipfe indicat dicens: Princites celjabantjob. 29.9.
clulus elt aditus tergiverfatioms humane. Homo q loqui digitumjuperponebant ori fiuo. Manfuetugentilis,
homo fine Lege, ad medium adducitur: dinem in vigore cuftodivit, ficut ipfe fatetur ,
ut eorum, qui fub Lege funt, pravitas confunda- dicens: Cumque fiderem quafirex , circumfiante e- ibid. 2s.
tur. Quod bene per Prophetam ac breviter dicen- xercitu, eram tamen moerentium confolator. Eleemo-
do oftenditur: Erubefice Sidon, ait mare. InSidone fynarum largitatem amplexus e ft, ficut ipfe in-
quippe figuratur ftabijitas in Lege pofitorum: in finuat-dicens v Si comedi buccellam me amfiolus, dfJ0^31,17'
man autem, vita gentilium. Erubefce ergo Sidon, non comedit pupiUus ex ea. Cum igitur omnia virtu-
ait mare : qdia ex vita Gentilium redarguitur vita, turn mandata perficeret, unum ei deerat, ut etiam
fub Lege pofitorum; atque exa&ione farculajium flagellatus agere gratias feiret. Notumerat, quia
confunditur aftio religioforum: dum illi etiam pro- fervire Deo inter dona noverat* fed diernum fue-
mittendo non fervant, qux in prxeeptis audiunt: ’ rat, ut diftri£tio feveritatis inquireret, utrum de-
& ifti vivendo ea cuftodiunt , in quibus nequa- votus Deo & inter flagella permaneret. Pcena quip-
quam mandatis legalibus aftririguntur. Qua verb pe inter|pgdt, fi quietus quis veraciter amat. Quem
auctoritate liber ifte fit pneditus > ipfa facrarum Dhoftis quidem ut deficeretpetiit,fedutproficeret
paginarum foliditas atteftatur, dum per Ezechie- accepit. Fieri Dominus benigne permifit quod
lem prophetam dicitur , quod tres folummodo vi- diabolusinique poftulavit. Nam cum idcirco ilium '
ri liberentur, Noe fcilicet, Daniel, & Job. Nec expetiffet hoftis utconfumeret, tentando egit ut
lmmento mter Hebra*orum virac.inSn^nrii-ific ejusmerita augeret. Scriptiim quippe eft:/» om-J°^I,22;
nibus his nonpeccavit lob labiis Juts. Et quidem
quxdam verba refponfionum illius imperitis lecto-
ribus afpera refonant: quia fandorum dicta pie
intelligere, ficut dicuntur,ignorant; & quia ani-
mum dolentis & jufti in femetipfis affumere nef-
- .............. . ciunt, ideo doloris verba bene interpretari non
6. Vir itaque ifte fummis viribus fultus, fibi no- pofl’unt. Mentem quippe patientis bene penlare
tus erat & Deo : qui fi non flagellaretur, a nobis novit condefcenfio paflionis.
nullatenus agnofeeretur. Virtus quippe etiam per 8. Credunt ergo beatum Job in fuis fermonibus Ab
quietemle exercuit: fed virtutis opinio commota E deliqitifl’e , minus caute intuentes, quia fi beati Job rumcrimina-
W M fragrayit. Et qui quietus in fe ipfo refponfa redarguunt, falfam etiam de eo Domini j S a S o t
fententiam fuifle teftantur. Diabolo namque a Do-vitux°
mino dicitur: Confiderafii fiervum mam lob, quod Eerf. s.
non fit ei fimilis fitper terram: vir fimplex & reBus
ac timens Deum,dr recedens a malo ? Cui a diabolo
mox refpondetur: Numquidgratis lob colit Deum ? Eerf. 10.
Nonne tu vallajli eum cunclamque ^ familiam ejus ? d
Sed mitte manum tuam,&tange eum, f i non in fa-
ciem benedixerittibi. Hoftis itaque in beato Job vires
fuas exercuit, fed tamen certamen contra
immerito inter Hebræorum vitas, in au&oritatis
reverentiam vita jufti gentilis adducitur : quia Re-
demtor nofter, ficut ad redemtionem Judæorum
&: Gentilium venit, ita fe Judæorum & Gentilium
prophetarivocibusvoluit; utper utrumque popu-
lum. diceretur , qui pro utroque populo quando-
que pateretur.
quod erat continuit, commotus ad notitiam omnium
odorem fine fortitudinis afperfit. Sicut enim
unguenta lacius redolere nefeiunt nifi commota;
& ficut aromata fragrantiam fuam non nifi cum
incenduntur , expandunt: ita fanfti viri omne ,
quod virtutibus redolent, in tribulationibus inno-
tefeunt. Unde & rede iii Evangelio dicitur : Si.
habueritis fidem tanquam granum finapis , dicetis
huic monti: Tranfi hinc, dr tranfibit. Granum quipa
Gil°t. Vatic. Guflànv. nobis fofitis fub lege. Emendavimus cx
mil. hac rationc lulti ; nimirum loqui S. Grcgorium de ChriAia- .
ms out lub evangclto pouti, déclinant exempla landlorum fub leee
pofitorum. Antiqua tamen eft leftio hare, quippe in m f Utic. feu S.
Ebrulplii legitur pofitis 8c fofitos. -
c Ebroïc. mil. Citm decertarent. Vox Hebr. fignificat litigare.
d Editi cum yulgata , Cundam^ue fubfiantiam. mff vero fami-
iam.
A lij