2 J I San di Gregor» Moralinm 2 5 2
Juflo etiam
qu.crendum
à pcccato fur-
gcrc. a
i . Cor. iS. 34-
b
JEphef s. 74.
10 Ouod tarnen inteliiei & aliter poteft. Dor- Ä lutem nequeunt, ’qucufque dies præfentis B H
mirenamque, eft in peccatis jacere. Sicnim fom- finiatur. Unde ic fubditur,i St xeplebor itUnbus
ni a appellacio culpa non eflct, nequaquam Pau- ufque ad tenebras. Modo namque adverfa irruunt:
modo ipfa quoque profpera , callida hilaritatc
blandiuntur. Modo furgentia vitia bellum carnis
excitant : modo dévida animum ad elationem
vocant. Bonorum igicur vita ufque ad tenebras
doloribus replctur : quia quoufque tempus coi>
ruptionis agitur, interna externaque afflidionc
concutitur : &c falutis fecuritatem non invenit, ni-
fi cum diem funditus tentationis relinquit. Unde
bene &: hæc eadem dolorum caufa protinus fub-
infertur, cùm dicitur : Indtita eftcaro mca putrediadverficatibus
lus difeifulis diccret : Evigilate jufti , & nolite
peccare. Unde 6c auditorem fuum admonet, di-
cens : Surge qui dormis }& exurge a mortUis b, &
illuminabit te Chriftus. Et rurfum .• H or a eft jam
nos de fomno furgere. Unde 6c Salomon peccan-
g.9. tem increpat > dicens *. Vfquequo figer dormis ?
Eledus igitur quifque cùm peccati fomno premi-
toilatur, tur, ad juftitiæ vigilias exurgere conatur. Sedfæ-
fismuni- pe cùm furrexerit, ipfa fe extolli maenitudine
?ic- virtutum fentit. Unde 6c tentari fe præientis vit«
poll virtutes defiderat : ne pejus ex ne & firdibns Bul<ueris. Ut enim paulö fuperms H a
f t ____c; o diximus,roliditatemingenitamg voluntariehomo g
confidentia virtutum cadat. Si enim fervari fe melius
per tentationem non cognofceret, nequaquam
Pfil zs. z. Pfalmifta dicerct : Proba me Domine, & tenta me.
Bene ergo nunc dicitur : Si dofmiero , dicam :
JOnando furgam ? & rurfum expettabo vefperam :
C quia 6c in peccati fomno c lumen juftitiæ quæri-
tur : 6 c cùm virtutum profpera mentem devant,
adjutrix adverfitas defideratur : ut profedo animus
, cùm virtutum fuarum gaudio plus quam
debet attollitur, per contrarietatem præfentis vitæ
edito moerore lolidetur. Unde 6c nequaquam,
F ormidabo vefperam, dicitur, led Expeilabo. Ex-
y>edamus etenim profpera, formidamus adverfa.
Vir igitur juftus vefperam expedat : quia cùm cxerceri
6c fefe in corruptionis voragmem mer-
fit ; unde nunc yel per immunda opera labitur,
vel per cogitationes illicitas fcedatur.Ut enim ita
dixerim , culp« fu« pcenaliter fubdita , ipfa jam
natura noftra fada eft extra naturam : 6c remifla
ufque ad perverfa opera ducitur, reftrida aut ein
perverforum operum importuna cogitationc fuf-
catur. Per expletionem ergo adionis illicit«, car-
nem putredo afficit : per levitatem vero cogita-
tionis improb« , quafi ante oculos pulvis furgit.
Confentiendo vitiis putredine atterimur: viciorum
verb imagines in corde tolerando, (ordibus pul—
veris feedamur. Ait ergo : Induta eftcaro mea pulvert
s. Ac fi apertc dicetet:
hune tribulatione necefle eft, ipfa ci fit ad- c B Q & fi^ibus m m / Ê Ê - . . . -
Carnalem vitam , quam patior, aut tabes lubndeferuit,
verfitas profpera.
21. Poteft vefperæ nomine , etiâm peccati ten-
tatio defignari : quæ fxpe tanto acriùs mentem la-
1 celfit, quanto 6c eamdem mentem fpiritus ad fu-
perna altiùs evehit. Nequaquam enim fie in hac
vita per exercitationem juftiti« , peccatum defe-
ritur, ut in eadem juftitia inconcufsè maneatur :
quiaetfi jam à cordis habitaculo culpam reditu-
do éliminât, ipfa tarnen culpa quæ repellitur, co-
gitationis noftr« foribus aflidens, ut fibi aperia-
tur, pulfat. Quod Moyfes quoque fpiritaliter in-
j nuit, cùm fada corporaliter temporum momenta
c« operationis polluit, aut ex vitiorum memoria
caligo miferæ cogitationis premit.
13. Quod tarnen fi ex voce Ecclefîæ univerfa- BccleSicn.
lis accipimus , aliquando hanc procul dubio car- ■ »
nis putredme, aliquando autem gravan lordibus crefcic, inqu*-:
pulveris invenimus. Multi quippe in ea fiint, qui rentibnster-
dum amori carnis inferviunt, foetore luxuriæ com-ramfor<icfcK'
putrefeunt.- Et funt nonnulü , qui à voluptate
quidem carnis abftinent, fed tarnen tota mente
in terrenis a&ibus jacent. Dicat er^o fanda Ec-
clefia unius membri fui vocibus, dicat quid de
ta narravit, dicens qiccxis :: d v* raw F aida a y eft i lux 3 5 atque paulo
utroque genere inum --------x— 0 — ,h om~ tolérât• ; Inadutta eft caron
poft fubiiciens: Fa0 umeftvefpere. Creator quip- Y)™a putredine & fordibus pulvens. Ac 1 aperte
p1 e_ _om__n:i_u_m , human^« culpæ præfcius , tunc exinfinuet.
infinuet, dicens : Sunt plenque,plerique, qui mini mihi pcrfipreflit
per t
dem membra funt, fed tarnen fana vel munda
per adionem non funt : quia aut vidi defideriis ,
turpibus, ad corruptionis putredinem defluunt;
aut terrenis adibus dediti, pulvere h confpergun- h
tur. In illis enim, quos lubricos tolero , carnem
videlicet putrefeentem gemo: in iftis autem quos
terram quxrentes patior, quid aliud * quam foe- i
datam pulvere porto ?
in tempore, quod nunc verfatur in mente.
Lux quippe ad vefperum ducitur ; quia nimirum
lumen reditudinis umbra fequitur tentationis.
Sed quia eledorum lux tentatione non extingui-
^ tur, nequaquam nox, fed vefpera fada perhibe-
tur : quia nimirum fxpe tentatio c in corde redo-
; rum lumen juftiti« abfeondit, fed non interimit;
quafi ad palloremtrepidationis pertrahit, fed funditus
non extinguit. Eledi ergo poft fbmnum fur-
redionem appetunt, poft furredionem vefperam
præftolanmr : quia 6c de peccato ad juftitiæ lumen
evigilant, 6c in ipfo juftitiæ lumine pofiti,
24. Unde 6C apte fimul de utrifque fubjungi- Ecclcfi* m
tur : Cutis mea aruit, & contratta eft. In fand«
quippe Ecclefi« corpore hi qui folis exterioribus infervium:
curis inferviunt, congrue cutis vocantur. Qu« ni- undeatefc«.
mirum cutis arefeendo attrahitur : quia mentes
femper fe contra illecebras tentationum parant. . - r .
Quas nimirum non timent, fed expedant : quia E carnalium, dum prælentia duigunt, & quail jun
1. . • . BBG /•/.«/•unir-nnr funiM rptini rw*r lr»n
, etiam tentamenta proîJullushîcfa
utilitati fuæ reditudinis
f ficere non ignorant.
lutc integra
potitur.
22. Quantalibet autem contra corruptionem
fuam virtute contenderint, habere integram f fa-
* Ex Coc. auftoritate prius Icgcbatur : ft enimfornni afpeUationecd-
fo defignata non effet ; cmendavimus ex mfs.Turon. Vindoc. Norman.
j Corb. Germ. &c. .
b Gcmct. & alii optima: not*, & illuminabit tibi Chrißus.
* Vindoc. & Corb. quia & peccati fomno lumen juftitie. premitur.
d plurimi mls.faclum eft mane ; Sc infra , mane quippe ad iiefperum
ducitur.
* ins Vindoc. in corde reSiorum. Alter habet eledorum vel redorum.
In Utic. prius legebatur eledorum, cujus loco luccdfit retlorum.
xta pofita concupifcunt, ad futura ten di per lon-
ganimitatem nolunt. Qui dum intern« fpci pin-
guedinem negligunt , ut attrahantur arefiunt :
quia fi eorum corda defperatio non ficcärct, ne-
( Ebro’ic. habere integram mentem.
* Turon. cUmvoluntarii. . . . v
h Subjcdlum à Coc. Sc aliis recent., terrent cupiditatis, quod à mfs. Sc
iùperioribus cd. abeft.
i Mira hie mfs. Sc edit, diflcnfio. Gcmct. & alii Norm, habent,,
quid aliud quam feedata pulverem porto. Turon. quid al. quamfeeda-
■ tot pulvere porto. Corb. Germ. Colb. Germ, quamfoeda pulverem porto.
Vet ed quamfoedatum pulverum :Coc. & recent, quam faedata pulvere
membra. Unus Reg. quem kcpiiautrfuamfxdatam, fupplc carnem.
M M
253 Liber VIII. in Caput VII. Bead Job. 25-4
quaquam «ftus h«c pufillanimitatis attralieret. A citate infenfibili cordis oçulus clàuditur ut æ-
Hanc nam que attradionem Pfalmifta formid ave-
rat , cum ficcitatem mentis a metuens dicebat :
^ Si eut adipe & pinguédine repleatur anima mea.
Adeps quippe pinguedinis animam replet,,cùm
hanc contra præfentium defideriorum æftum fu-
pernæ fpei infufio refovet. Cutis ergo arefeens attrahitur,
cùm cor rebus exterioribus deditum, àt-
que ex defperatione ficcatum , in audoris- fui a-
morem non tenditur, fed in femetipfo, ut ita dixerim,
rugofa cogitatione replicatur.
ay. Penfandum verb eft, quod carnales mentes
idcirco præfentia diligunt , quia vica carnis
quam fugitiva fit , minime perpendunt. Nam fi
tern« luci nullatenus intendatur. Unde fit, ut f«-
pe jam corpus moleftia quatiat, 6c vicina mors
virtutem vitalis fpiritus incidat : nec tamen curare
quæmundïfuuc definant. Jamque eos ulcorad
judicium pertrahit : & tamenipfi ordinatione fbl-
licita rebus tranfeuntibus occüpati, nihil aliud cogitant,
nifi in hoc mundo adhuc qualiter vivant.
Relinquendo omnia quafi f poffidendo difponunt:
quia fpes vivendi non frangitur, etiam cùm vita
terminatur. Jam ad judicium trahuntur per fen-
tentiam : 6c tamen adhuc habendis rébus inh«-
rent per curam. Dura etenim niante abefle mors
longe creditur, etiam cùm fentitùr. Sicqucàcarvelocitatem
tranfitus ejus afpicerent, hanc etiam B ne anima folvitur , ut erga pr«fentia immodera-
" ■“ - T:- to amore fe rctinens, cum ad «ternum fupplicium
ducitur , hoc ipfiirn quoque nefeiat , quo
ducitur: 6c deferens qu«amarecum terminono-
luir, repente fine termino invenit qu« numquam
pr«vidit. At contra redorum mens ad xternitatis
intentionem tenditur, etiam cum pr«fens earn fe-
licitrer vita comitatur. Magna carnis falute utitur:
nee tamen ejus fiducia animus retardatur. g Nullum
adhuc mortis articulum erumpit : 6c quafi
pr«fentem hanc quotidie confpicit. Quia enim
vita indefinenter labitur, fpes ei vivendTTunditus
amputatur. Bene ergo de diebus pr«tereuntibus
dicitur: Conjumti funt abfque ulla fpe. Ac fi aperte
diceretur : Mentis fiduciam in prxfenti vita non
profperantem minime amarent. Sanda autem Ec-
clefia in eledis fuis quotidie quantus fit rebus exterioribus
curfus confpicit : 6c idcirco in intimis
pedem follicit« intentionis figit. Unde 6c apte fubditur
:
me-,f.s. Dies mei vélo dits tranfterunt, quam a texente
tela fuedditur.
J ap. XI. z6- Cohgrua yalde fimilitudine ternpuscarnis,
tel« comparatur : quia ficut tela fills, fie vita fnor-
talis diebus fingulis proficit : fed c quo ad aug-
mentum proficit, eo ad incifionem tendit : quia
ficut 6c fuperiùs diximus, cùm tempora percep-
taprætereunt, ventura breviantur : 6c de univerfo
vit« fIp atio- e- o- -H--u--n--t Xp auc- io--r--a q-,u--æ--- -v--e--n---i-u--n--t3, -qJ-u--o-p im u c u u u i ll L110.1V11U Vila n u n
multa funt quar tranficrnnc. Telaquippeinfràfu- ^ pofui : quiaomne qübdpra:teritÿ.ïalcaiido def- k
praque ligata, duobus lignis inneditur, ut texa-
tur: fed quoinferius texta involvitur, eo fuperius
d texenda " deplfcatur: &: unde fe ad augmentum
multiplicat, inde fit minus quod reftat. Sic nimi-
rum vit« noftr« tempora 6c tranfada quafi infe-
xius involvimus , 6c ventura a fuperibri deplica-
mus : quia quo plus fiunt pr«cerita, minus efle in-
cipiunt futura. Sed quia nec tela ad expreflionem
noftri temporis fufficit; nam ejus quoque feftina-
tionem vit« noftr« vclocitas tranfit: rede nunc
dicitur : Dies mei vclocius tranfterunt , quam a
texente tela fuedditur. Tela quippe tarditatem
peravi. Unde 6c mox apte fubditur:
1 <J\€emento quia ventus eft vita mea. verf. 7.
28. Hi etenim vitam carnis quafi permanentem C aput
diligunt, qui quanta fit vitæ lequentis «terniras XIII
non attendunt : cumque fbliditatem perennitatis rEc. vm',
non confiderant , exilium patriam, tenebras lu- vitapi*iow,
men , curfum ftationem pucant : quia qui majora
nefeiunt, judicare de minimis nequaquam pof- cara.attcn-
funt. Ordo quippe judicii exigit , ut quod exa- dcntlbus
minare nitimur, tranfeendamus. Si enim præeffe
rebus omnibus animus non valet-, nequaquam de
his certa, à quibus vincitur, vider. Idcirco itaque
provedus habet : vita autem præfens moramdefe- mens reproba præfentis vitæ curfum æftimarc non
dus non habet. In ilia namque cum laborantis
manus c figitur, adventus terminus elongatur: in
ifta verb , quia tempus femper definens indefi-
nenter confumimus , ad finem noftri itineris, e-
tiam quiefeendo pervenimus, 6c per curfum noftri
tranfitus, etiam dormientes imus. Eledi igi-
tur^ quia pr«fentis vit« momenta decurrere fub
fufficit, quia aamirationi illius cx amore fuccum-
bit. Sandi aucem viri quo ad «terna cor elevant,
quam breve fit quod fine clauditur, penfant: 6c
eo eorum fenfibus vilefeit quod pr«terit, quo in-
telledu radiante mterlucet, quod acceptumnum-
quam recedit : cumque infinitatem perennitatis
. . x . . -- ---------- r- afpiciunt, nequaquam jam pro magno defiderant,
reftmatione confpiciunt, nequaquam in hoc rant« quidquid finis anguftat. Sed fublevata mens, extra
■ niobilitatis itinere , cordis intenrionem figunt. temporum terminos ducitur, etiam*cum carne in
■ Unde 6c apte protinus fubditur: tempore tenetur: 6c tanto altius finienda defpicit,
J‘iem Et confumti flint abfque ulla fpe. quanto verius infinita cognofcit. Sed h«c ipfahu- vit* brevis
ffP.XlI. 27. Reprbborum mens erga dies vit« pr«fentis man« brevitatis confideratio, audori noftro ma- con/idcMtio,
tanto amore confffingitur ^ut fic femper hie ap- p gn« virtutis oblatio eft. Unde rede nunc cumde- S c io ^ cft
precatione 1 immolatio ejufdem virtutis ofFertur, i
cum dicitur: (^Memento quia ventus eft vita mea.
Ac fi aperte diceretur: Tranfeuntem velocirer be-
PeCant vivere : quatenus, fi valeant, vivendi cur- ^
■ reprobi fum defidcrent numquam finire. Cogitare quip-
genuum pC ventura defpiciunt , fpem totam in rebus tran-
h feuntibus ponunt : habere nulla, nifi quæ præte-
rcunt, concupifcunt. Cumque nimis tranfeuntia
cogitant, &: manfura nullatenus fperant : fie eæ-
* Ebroïc. Lyran. Bigot, intuens.
k Vindoc. Gcmct. Corb. Germ. Colb. Rcg.^ficut adipe pinguedinis.
Ita etiam nunc in Utic. At legebatur oliroficut adipe & pinguedine.
‘ Norman. Sc Vindocin. ius, fed quo augmentum percipit. aus yin-
docin. utramquc left, exhiber.
d Gcmct. duplicatur. Lyran. Sc Big. difilicatur. Ebroïc. implicate.
Utic. prius hnbuit duplicatur ; nunc per cprreftionem dijplicatur.
‘ Monet Thomas Jamefius legi in mlT. Anglicanis non.figitur. Hanc
Variani ledtionem quam dubius proponit, in nullo mfs. codicc invenini^
nus refpicc : quia 6c tanto à te videri mifericor-
dius debeo, quanto ipfe à confiderarione brevitatis
me« oculos non averto. Sed quia dum tempus
1 Alii mfs. poffidenda, alii poffidendo. In Utic. prills ledlum poffid
dendo, nunc^ mUtatum eft in a.
S Editi nullus articulus. In Corb. BcIIovac. Norm, omnibus, Corb.'
Germ. &c. articulum vide I. 2. n. 22. ubi mendo typographies legituj
per particulas, aim fit Iegendum per articula.
h Ita mis. plerique, quod relpondet verbis, abfque ulla fpe, yif\d
doc. de/pexi. Vcr. ed. fuperavi. rcccntiorcs defprevi. ,
1 BeHovac. imploratio.