pro fan&a prxdicationc ponitur, ficut Paulus ait : A men prxdicationis aecipitur , lîcüt fcriptum cft:
zpbtf. 6. Vf. Et gladium fpiritus, quod eft verbum Dei. Gladii
nomine xterna damnatio defignatur, ficut de prx-
%ol 2 7 .14. dicancc hxretico fcriptum eft : Si multiplicati fue-
rint Jilii ejus, in gladio erunt : quia quantalibcc
hîc numeroficate germinenc , a:cerna damnacione
confumuntur. Gladius tribulario temporalis acci-
pitur, ficut Marix de fecuturis tribulationibus di-
iwr 2 3h citur : Et tuam ipfius animant pertranftbit gladius.
Rurfum per glaaium,ira vel perfuafio maligniho-
rß i r+S' I#, ftis exprimitur, ficut Pfalmifta ait : £>uj liberaJH
D a v i d f e r v u m tu um d e g la d io m a lig n o . Benignus
quippe, fandx prxdicationis eft gladius quo per-
cutimur, ut à culpa moriamur. Malignus verb eft
diabolicx perfiiafionis gladius, quo male quifque
a percutitur, a ut à vita reditudinis extinguatur. An-
tiqui ergo hoftis eft gladius , illc tunc damnatus
homo ,\in ufum minifterii ejus aflumtus. Ipfum
quippe per maliciam firaudis exacuit, & infirmo-
b rum corda transfigit. b Hunc ergo Leviathan iftius
gladius apprehendit, cum eum fuus damnatus homo
fufeeperit. Si autem gladii nomine ejus ira fi-
protegat, & prxdicantium vires velut paleas ne-
" quitix fux igne confumet, & patientium conftan-
tiam quafi lignum putridum in pulvercm rediget.
Et acumen igitur ferri, & xris fortitudo deficit,
dum per violentiam virtutis illius & prxdicationis
fenfus obtunditur, & patientix longanimitas dilfi-
patur. «
. gnatur, rede non apprehendcre gladium, fed à
gladio apprehendi deferibitur. In tantam quippe
tunc infaniam vertitur, ut dominari omnibus ap-
petens, nequaquam fux ira; dominetur. Nos
namque cum iram in ufii juftieix aflumimus, gladium
tenemus ; quia cam Tub xquitate judicii
poflidendo moderamur. Ille autem quia per ab-
rupta furoris rapitur, non apprehendcre gladium,
fed à gladio apprehendi perhibetur. Non enim
iram poffidens tenet, fed ab ira Ixviens tene-
tur.
Vet. ▼ j 18. Cundis autem liquet quod haftâ adverfarium
percutimus, thorace verb ab adverfario mu-
nimur. Per haftam vulnera inferimus, per thora-
Huic gladio
cedere haftam
& thotaccm
<juo fenfu £- cem tegimur nc vulneremur. Quid igkur per ha-
flam, nifi prxdicationis jaculum ; quid per thora-
cem, nifi fortitudo patientix defignatur ? Leviathan
ergo ifte, quia per afliimtum reprobum hominem
in ira omnimodx crudelitatis effrenatur,
Calceati pedes in praparatione Evangeliipads. Quia
ergo per ferrum virtus, per xs autem perfeverantia
exprimitur ; ferrum & xs calceamentum ejus dicitur
, cum prxdicatio ejus acuminc fimul & conftan-
tia municur. Per ferrum enim mala adverfantia pénétrât,
per xs autem bona qux propofuit, longani-
miter fervat. Gujus profedb perfeverantiam illic
aperciùs infinuat, dicens : Sicut dies juventutis ejus, 1
ita erit dr fenettus illius. Sed Leviathan ifte quan- E
do ilium gladium, quern lacra eloquia Antichri-
ftum vocant, in exercitacionem lux iniquitatis
aflumferit, & ferrum velut paleas, &xs velut lignum
putridum reputabit : quia nifi divina gratia
zo. Nifi ergo eledos fuos opitulatio divina robo-
ret, ubi tunc infirmi erunt, fi fortes ficut palex E
reputantur ? Quid tunc Leviathan ifte de paleis fa- 5
ciet, fi ferrum quafi paleas xftimabit ? Quid dc
putridis lignis adurus eft, fi qilafi lignum putridum,
xris fortitudinem folvet ? Sed 0 quarn multi qui
fuis viribus ferrum fe vel xs xftimant, in illo tunc
_ tribulationis igne fe paleas cfle deprehendunt : &:
quàm multi qui per infirmicatem propriam fe elle
paleas metuunt, per divinum adjutorium fulti, in
ferri atque xris loliditate roborantur, ut contra ad-
vcrlarium fimm tanto magis in Deo fortes fint,
quanto de le ampliùs infirmos fe efle meminerunt.
Sed quanto altius Behemoth ifte contra eledos
Dei per miracula erigitur, tanto contra eum fandi
quique vchementiùs ad prxdicationis fe verba con-
ftringunt. Qui tarnen ita reproborum mentes pof-
fidet, ut eas nullah confoflus veritatis jaculatione
relinquat. Unde & fubditur :
Non fmabit eum vir fagittarius. . j
zi.d Quid enim fagittas, nifi verba prxdicato-
runi accipimus ? Qua: dum voce bene viventium
apprehendi à gladio dicitur. Nam per oftenfionem
immenlx tunc fortitudinis exhibet, quidquid ne-
quiter poteft. Et nequehafta neque thorax fub- pdiftringuntur, audientium corda transfigunt. Hi
W i t ,
Verf. i t .
C a p . IX.
fiftere poterie: quia in Antichriftum veniens, tantx
virtutis apparebit, ut fi fupernum adjutorium défit,
& prxdicantium acumen obtundat, & longanimi-
tatem patientium deftruat. Nifi enim juftorum vi-
tam fiiperna gratia folidet, non fubfiftit hafta^ quia
prxdicatorum virtus frangitur : non fubfiftit thorax,
quia conftantium patientia dirupta penetratur.
Unde & fubditur :
Reputabit enim ut paleas ferrum, dr quafi lignum
putridum as.
19 . Quod fupcriùs haftam dixit, hoc inferiùs
fagittis fanfta Ecclefia percuffa fuerat, qux dice-
bat : Vulnerata caritate ego fum. De his fagittis
Pfalmiftxvoce narratur: Sagitta parvulo^um fatta
Junt plaga eorum : quia fcilicet verba humilium
penetraverunt animos fuperborum. De his fagittis
venienti propugnatori dicitur : Sagittajua acutx
potentifsime, populi f u b te cadent in corde. Vir ita-
que eft fagittarius, qui per fan&x intentionis ar-
cum, audientium cordibus verba redx exh<#ta-
tionis infigit. Quia ergo Leviathan ifte verba prxdicantium
defpicit, & cum reproborum mentes
male fuadendo momorderit, durus inter jacula
omnimodoeas non relinquit, reftè dicitur : Non
C ap.;
A re;®!:
cordite; fugatr
fanfbfe
pM
x Ami- ferri appellatione replicavit; & quod thoracem
.chrifto praedi- promlit, hoc rurfum xris commcmorationc fi-
&tforciommUS gnav*c- Ferrum namque acuitur, ut adverfa- £ fugabit eum v i r fagittarius. Ac fi apertè dicatur
coniiantia pen- rius vulneretur : xs autem rubigine pene nulla
clitabuntur. confumitur. Ferro ergo prxdicationis jacula, xre
autem longanimitatis conftantia defignatur. Unde
&: fub Afcr fpecie de fanda Ecclefia per
Dent. fs.3s . Moyfen dicitur : Ferrum & as calceamentum ejus.
Calceamentum quippe in Scriptura ücra muni-
A reproborum cordibus eum fandi prxdicatoris
fagitta non excutit : quia quifquis ab illo apprehen-
ditur, verba jam prxdicantium audirc contemnit.
Ündc bene peccatis prxcedentibus irafccns, dc his
quos in manu antiqui hoftis dèfcrit, Dominus per
Prophetam dicit : Im m ittam v o b i s fe r p e n te s r ég ula , ler0, \
* Vatic. & Guffmvil. ut à via. Meliils in omnibus mff. noftris, 8c
in vetuflis edit, ut a v ita . . . . extinguatur. Quid enim eA à viâ ex -
• Ita lege ex mfT- Anglic. Norm. Vindoc. duob. Germ. Laud. See.
8c ex vet. edit. Alia: habent, Hunc ergoLeviat. gladium apprehendit. Corrupte,
& contra (enfom textds expofiti ubi non apprehenditur gli*
dius, fed apprehendit.
« Laud, confoffas. Gemer. confufas.
d In edit is , quid enim per-fagittas. Expunximus per, quod aM
a mfT. 8c in Aylq Greg, redundat.
\
y i b m von e j l in a m m io Ac fi dicer« : Jufto ju- A W d b U t i s a ta u e p e r f i f f i s s d i f i i u , e f i , <$■ WV
dicier talibus vos rmmundis fpinubus tradam, qui & f e c u r i s , & om h c f c n tm em n m n o n t i n t m d i
XI.
à vobis excuti exhortatione prædicantium, quafi
incantantium fermone non valeant. Quia vero Le-
viathan ifte à cordibus reproborum fanebæ prxdicationis
Ipiculis non movetur, ipfe etiam fando-
rum virorum acontemtus adjicitur, cùm illico fub-
infertur :
In ftipulam verftfiint ci lapidés funda.
2Z. Qüidper.fundam, nifi fandaEccîefia fiau-
ratur ? Funda namque dum in gyrum mittitur b fie
de ilia lapides exeunt, quibus adverlariorum pe-
dora feriantur : ita fanda Etclefià dum volubiliferramentum
non first audita
in domo, cùm adiftearetur. Qind enim domus ilia,
nifî fandam Ecclefiam, quam in cxleftibüs Do*
minus inhabitat, figurabat ? Ad cujus ædificatio*
nem eledorum animæ, quafi quidam expoliti la*
pides, deferuntur. Quæ cùm xdificatur in cælis,
nullus illic jam difeiplinæ malleus relbnat , quia,
dolati atque perfedi illuc lapides ducimur, ut locis
juxta meritum cvngruis | difponamur. Hîc enim 1
foristundimur, ut illuc fine reprehenfionc venia*
mus. Hîc malleus, hîc fecuris, hîc omnia tunfio-
num refonant ferramenta. In domo autem Dei
nulJi idhs audiuntur, quia in rate temporum per tribuîationum circuitum duci- æcerna patria bmnes
tUj ’ fmfe,s cx iha viri prodeunt, quibus quafi la- jam percufiionum ftrepicus conticefcunr. Nequapideis
ictibus miquorum corda tundantur. Unde " rmcim if.; A.,:. n__t_j_* ...
ad Propheram dé bonis dodoribus Dominus dicit :
,s. D e v o ra b u n t, & f u b j i c i ém la p id ib u s f u n d a . Saudi
quippe dodores,qui advirtutem & alios inftruunr,
holies dévorant, dum eos intra corpus fuum per
c vim c converfionis immutant. Qüos lapidibus fun-
d x fubjiciunt ; quia dum forces quofquc in fanda
Ecclefia viros inftituunt, per eos adverfariorum
7.49. fuperbientium pedora dura confringunt. Unde &:
Golias immaniifimus faxo fundx moritur ; quia fin-
gulari fandæ Ecclefiæ lapide diabolica cclfitudo
fuperatur. Leviathan itaqueifte, quia damnato
illo homine aflumto, quoflibet fortes Ecclefix velut
infirmos delpicit, eorumqiie vires temporaliter
quam ibi malleus pcrcutic ; quia nulla animadver-
fio affligit. Nequaquam fccuris incidit; quiarece*
ptps interiùs nulla foras feveritatis fententia proji-
cit. Nequaquam ferramenta perftrepunt ; quia
nec quxlibec minima ultra jam flagella féntiuntur.
f Quia ergo per malleum defuper veriientem cæle* I ■
ftis pondus percuflionis exprimitur, quid eft quod
Leviathan ifte malleum defpicit, nifi quod fuper-
nx animadverfionis idus formidare poncemnit î Et
quafi ftipulam malleum députât ; quia ad juftx irx
le pondéra velut contra terrores lcviilimos parat.
Unde & adhuc exprefliùs fubditur :
Et deridebit vibrantem haftam. Jlidem
24. Contra Leviathan enim Dominus haftam C aput
promt, reaè nunc dicitur : I n ß p e L m w r f i f i n t c vibrât, quia in ejus inceritu diftriftam minatur fen- Xltl.
KII.
;iiain
ei lapides funda. Ac fi apertè diceretur : Sando-
rum robur quafi in ftipulx molliticm redigit, quorum
lingua priùs pectus illius duris idibus tutudit.
Omnem quippe tunc fortitudinem fux iniquitatis
exercens, quanto fe ab eis vinei Ipiritaliter dolet,
tanto atrociiis contra eos corporaliter prxvalct. Ec
quia nil fe contra eorum fpiritum prxvalere con-
fiderat, in eorum carne crudelitatis fux omnia
argumenta confummat. Sed quid mirum fi hu-
manas vires defpicit, qui ipfa etiam fuperni in fe
judicii xterna tormenta contemnit ? Unde & fubditur
:
•Quafiftipulam xftimabit malleum.
Z3- . Ac fi d. i. ccret : ~E tiam rp ondus ejus .a.n..imjuauduvheru-l;
noms delpicit, qux fe per fupplicium defuper ve- u Sub ip fo e r u n t ra d ii f o i l s .
mens ferit. In Scriptura enim facra mallei nomine T |
aliquando diabolus defignatur, per quern nunc dc-
linquentium culpx feriuntur: aliquando verb per-
cuflio cxleftis accipitur , qua vel eledi fupernos
idus fentiunt, ut a pravis itineribiis corrio-antur,
vel jufta ira reprobos percutit, ut jam fupplicia
xterna prxvcniens, quid etiam in pofterum me-
reantur, oftendat. Nam quia appellatione mallei
antiquus hoftis exprimitur, Pi-opheta teftatur, cum
fuper cum vim extremi judicii contemplatur, dicens
: Jguomodo confraSlus e f t d r contr itu s m a lleu s
nm v er fx t e r r a ? A c fi diceret:Eum per qncmvaf-
cula fuaDominus in minifterii ufum formanda pertentiam.
Haftam quippe vibrarc eft, xternam ei ^E<
mortem ex diftrida animadverfione prxparare. comm\nacio-
Sed apoftatafpiritusaudoremvitx, etiam cumfua n e m i r r id c c ,
morte defpiciens, haftam vibrantem déridée : quia
ex diftrido judicio quidquid grave, g quidquid g
horribiledTe prxvi'det, pari non meruit: fed quo
fe xterna--tormenta non polie evadere confpicir,
eo in exercenda ncquitia durior affurgit. Quem
cùm plerique hujus mundi fapientes in cundis qux
appétit, tanta pertinacia, b tanta fortitudiné ftringi ,l
confiderant, corda fiia ad famulatum ejus tyranni-
dis inclinant : &: omne quod Deo largiente fapiunt,
hoc contra eum ad fervitium hoftis illius infledunt.
Unde & cede fubditur:
Ibid- ZS.
C a p u t
XIV.
zj. In. Scriptura enim lacra cum figurate fbl ponitur,
aiiquandoDominus, aliquando perleclitio,
aliquando de re qualibet manifeftx vifionis often- RE
fio, aliquando autem intclliscntia fapientium de- Ilh fubduntuF n t, r i ■ 0 T-. . r : nonnullt, qui lignatur. 1 er lolern quippe Dominus figuracur, doörina a«c
ficutSapientix libro perhibetur, quod omnes iin- fan®“te in
pii in extremi die judicii cognita fua damnatione SEbancur.***
diduri funt : Erravimus a via veritatis, dr lumen Sup. 1. a.
juftitia non luxit nobis, dr fol non eft ortus nobis.
Ac fi aperte dicant ? Interni nobis luminis radius
nonrefulfit. Unde & Johannes ait: cMuli er amitla Apoc. iz. a,'
foie, dr luna fub pedibus ejus. In foie enim illu-
p ... . . j . . . . 1 ftratio veritatis, in luna autem, Vqi uuox. mmve.n-fituruu.ijs lluuip.”-
cunt quis perpendat quo turbine,vemente extre- £ pletionibus deficit, mutabilitas temporalitatisacci
mo judicio, in xterna damnatione confringit % Rur- picur. Sanda autem Ecclefia ! auia fuperni Iumini;
fum per mallcum pcrcullio cæleftis exprimitur,
, d Salomonc tcmplum xdificante fignatur, cùm
7’ ^lc*cur d Domus autem cùm adiftearetur, de lapidi-
* Editi penè omnes, adducitur. In PariC 1495. lego addicitur; for-
taflc adicitur, çpiod habent femper mff. pro adjicitur ; faut eicitur
pro ejicttur : fequentes vero editores cum obfervarcnt r» addicitur fenfu
i arcrc> c°nflarunc adducitur, fed lege, adjicitur, ex mff. Vindoc. duob.
Germ. Gçmcr. aliifque Norm. &c. . ^
L) editis ficut, luxato fenfu. Sequimur autem codiecs duos Germ.
■ *ud. Gcmct. Pratcl. &c.
T o m . /.
picur. Sandla autem Ecclefia, quia fuperni luminis
fplendore protegitur, quafi lolc veftitur : quia verb
cunda temporalia defpicit, Iunam fub pedibut
premit. Rurfum lole perfccutio defignatur, ficut
* Duo Germ. Turon. Laud. Geniet eonverfit/onis. Val-cl. dum eos.
in corpus fuum per vim eonverfatidnis.
* Laud. Domus autem cum ad f i ca ta cft, & malleus.
f Gemet. & Corb. Germ. deponamur.
{ Laudun. quid ergo per malleum----- nifi ctleftis.
* Gemet. & Gorb. Germ. quidquid horribile fe. prtvidet pati.
* In recent: edit. Gilot. Vatic. & Guffanv. formidine
B B b b ij