g .? Sanfti Gregorii Moralium 844
Et revehbit in tribulatione aurem (jus. A 67. Sed hæc Eliu rede diceret, fi bcaco Job ejus in
'er;. 16.
C a p u t
Aurem in pribulationc revel.are , eft audimm
cordis verberum plagis aperire.Cüm enim prqec.e-
pta defpicimus, pia diftridione nobifeum agitur,
11t flagella timeamus. Aurem itaque cordis tribu-
latio aperit , quam fiepe hujus mundi profperitas
claudit. Per Salomonen! namque dicitur : ^dver-
fio parvulorum interficiet eos , & profperitas ftulto-
rum perdet illos. Sequitur:
• Jgitur falvabit te de ore angufto latisßmc.
65. Omnis qui vita: viam deferens, in peccato-
XX X V I mm tenc^ras dejicit, femetipfum quafi in pu-
r e c xxiv.' teum vel foveam mergit. Si verb diutina perpetra-
Pcccati con- tionc etiam confuetudine iniquitatis opprimitur,
fuctudo Puccus nc a(j jfuperiora jam poflit exurgere, quafi angufto J
cxquofoU ore putei coardacur. Unde David Propheta fub
gratia nospo- £pecjc peccantium exorat, dicens : Non me demer-
gilt tempeftus^qun , netpue abfirbeut me profun-
dum, heque urge atfuperme puteus os fuum. Quem
enim mali operis iniquitas a bona ftabilitate com-
movic, quafi tempeftas aqua: rapuit: fed fi adhuc
longa confuetudine non pr^valuit, non demerfit.
Jani in puteum cecidit, qui hoc quod divina lex
prohibet , perpetravit. Sed II adhuc longa con-
fuetudo non deprimit, nequaquam os fuum puteus
coanguftavit. Tanto ergo faciliüs egreditur,
quanto minori confuetudine coardatur. Unde Jefententia
convenirep. Pro culpa enim flagellatiim
credidit, Sc idcircoeum in os anguftum cecidiffe J g l
judicavit. Quo enim validioribus vidit eum plagis
affici, eo deterioribus credidit iniquitatibus pree-
gfavari-, profedö nefeiens, quod flagella ejus aug-
mentum eft'ent tneriti, non peena peccati. Cum
verb eum in os anguftum cecidifle fateatur, adhuc
quafi latiüs exequitur in quanta Job profunditatc
tencatur, dicens :
Et non habente fundamentum fubter fe.
68. Omne peccatum fundamentum non ha- q
bet: quia non ex propria natura fubfiftit. Malum ^xy
quippe fine fubftantia eft. Quod tarnen utcujnque VeT.»
fit, in bonid natura coalefcit. Igitur os anguftum QSP“*
nullum fubter fe dicitur habere fundamentum : JJfj
quia peccati inquinatio c fubfiftendi jus non habet tu<)inis
proprium. Qu[a verb a. fundo dicitur fundamen-
tum , poflumus etiam fundamentum pro fundo c
pofitum non inconvenienter accipere, ficut au di-
tus ab aure dicitur, Sc tarnen plermnque ipfa auris
auditus nomine defignatur. Cum ergo diceret os
anguftum , explere profundi voraginem volens
fubdidit : Et non habente fundamentum fubter fe.
Quem enim rapit iniquitas, infernus abforbet. In-
fernus verb recte fundum non habere crcditur :
quia quifquis ab illo rapitur, in immenfo profunremias
propheta dum Judæam iniquitatibus longa c do devoratur. Immenfam namque ejus explere
confuetudine obrutam fuifle confpiceret , in la- latitudinem volens Propheta , ait •. Dilatavjt in-- jßi.
Thren.3. S3.
VET. XXXI.
menti§ fuis fub ejus fpede femetipfum déplorât ,
dicens : Lap fa eft in lacum vita mea , & pofuerunt
lapidem fuper me. In lacum quippe vita labitur,
cùm labe iniquitatis inquinatur. Lapis verb fuper-
ponitur, cum etiam dura confuetudine mens in
peccato devoratur, ut etG velit exurgere, jamut-
cumque non poftk: quia moles defuper malæ con-
fuetudinis premit. Sed quia divinæ potentiæ fubja-
c c t, Sc poft anguftiam pravæ confuetudinis ad bo-
næ actionis amplitudinem a revqcatur, idcirco dicitur
: Sdlvabit te de ore angufto latisfimé. Latiflime
fernus an imam fttam, dr aperuit os fuum abfque ul-
lo termino. Sicut ergo fine termino dilatatus dicitur
, qui ad fe plurimos trahit : ita fine fundo altus
f non incongrue creditur, quia eos quos in fe fufei-
pit, quafi in quadam abyflo fuæ immenfitatis ab-
lorbet.. Itaque cum diceret : Salvabit te de ore angufto
latifsime > apte filbjunxit : Et non habente fundamentum
quippe de ore anguftofalvatur, qui & poft iniquitatis
jugum, ad libertatem boni operis pcenitendo re- D fnbducit.
fubter fe. Ac fi diceret : De ore angufto
falvabit , quod fub fe fimdum non habet : quia
enim per peccatum tenditur ad infernum ; quern
à peccato falvat , de ore angufto libérât. Quern
verb dc ore angufto eripit, ab inferni profundo
ducitur.
Qnanta anguf- 66. Qux dam namque b quafi conclufi oris angutia
eft ab op- e f t , c ab opprimente mala confuetudine exur-
SnSudSf1 gcre veile,nee pofte: jam quidemdefiderio ad fu-
exurgere veile perna tendere, fed adhuc actu in infimis remane-
ncc pofte, c re . pra»ire corde, nee tarnen fequi opere , atque
i-n femetipfo contradictionem perpeti femetipfuni.
Ciim verb ita tendens anima manu gratiae exal-
tantis adjuvatur , ab angufto. ore ad latitudinem
, pervenit : quia viftis dimcultatibus , opera bona
perficit, qu* concupifcit. David propheta con-
clufionem angufti oris. confpexerat, ciim dicebat:
pfal. 30- 9■ Salvam fecifti de necesflatibus- animam meam, nee
69. Quamvis etiam aliter intelligi poteft. Nam Eti
ficut qui in puteum mergitur, g putei profundo re-niSl1
tinetur : ita corruens quafi in quodam fundi loco 8
confiftcret anima, fi femel lapfa in aliqua fe peccati
menfura retineret-. Sed ciim peccato in quod
labitur. non poteft efte contenta , dum quotidie
ad détériora dejicitur, quafi in putco quo cecidit,
fundum non invenit quo figatur. Eflet enim fundus
putei, fi fuiflet menfura peccati : unde bene
alias dicitur : Peccatorcum venerit in profundum ma- Pr,:
lorum y contemnit. Redire namque diflimulat, quia
niifereri fibi pofte defperat. Sed cum defperando
amplius pcccat, quafi puteo fuo fundum fubtracondufijli
me in munus inimici. Latiffime autem E. hit, ne ubi retineri poftit, inveniat. Sequitur :
" 1 ’ ” JLequies autem menjk falvatum fe noverat, cum fubderet, dicens : Sta- ttw critplena piftguedine.
tuifti in loco- fpatiofo pedes mcos. In fpaoiofo quippe
loco pedes ftabiliti funt, quando & ad con-
gruentia bona tendimus, &: nuÜa difticultate prje-
pedimur. Quafi enim per latum locum quo volu-
mus, pergimus j quia nullis objedis difficultatibus
anguftamur.
a Ebroi’c. Vindoc. & a lii, revocare merelur. Baluz. & Colb. revocari
idcirco dicitur.
b Nonnulli cdici, quafi conclufiönis.
* Longip. ab opprimentis reatm mala confuetudine.
* In vet. ed. natura non coalefcit. Sed contra mentem S. Doftoris 1
'rnalum enim ex bono oritur, & in bond confiftitj, ut docet in Enchir. c.
»4 - S. Aug. a quo yix umquam recedit Greg. Abeft autem particula negativa
ab omnibus miT- quos confuluimus, fcilicet Baluz. Colb, Pra-
70. Requics menu:, eft refedio fatietatis inter- Cd
nx : qua: pinguedine plena dicitur, ** quia in arter- i
nx voluptatis delcdatiome prxparatur. Hiujus men- ^
fx epulas efuriebat Propheta, cum diceret: Satia- fati«*
bor dum manifeftabiiurgloria tua. Hujus menfit po- ^
cula fitiebac, dicens: Sitivit anima, mea1 ad Deum h
te l Utic. Turon. See.
« Longip .fubfiftendi ufum.
f Prarcl. & Utic. non incongrui dicitur.
t vindoc. putei fundo.
h Ebröïc. quia in interne.
* Vindoc. Praccl. Utic. ad Deum fontem vivum . . • fapartbo, Baluz.'
b*bct ctiara, parcbo,
vivum i •quando veniam, ér uppanbo ante facicm A anogantium fervans, bcatum Job quafi admonens,
T)ci ? LliuitaaucainbeatoToh tpmnnmlia tr-fLa. . at MS......... S n H ......... ,■ . 3
PUT
Jxix.
Ttei Eliu itaque a in bcato Job temporalia verbe-
ra, arternorum volens retriburionc confolari, quod
jure ei debebatur ex meritis, ex femetipfo quafi
gratuitö proijiittit, dicens : Requies autem menfx tua
er it plena pinguedine. Sequitur :
Caufa tua quafi impii judicata eft, caufam judi-
ci uw que recipies.
71. Bonorum caufa, juftitia eft. Quorum caufa
quafi impii judicatur : quia eorum hic juftitia pa-
terno bflagcllo fatigatur, ut ad ampliorem vigilan-
tiam non folum pra:ccptione mandatorum , fed
. etiam verberufn percuffione doccantur. Sed cau- quidem bene.utîtur, obtreftando m -vitiutn elatlo "iis”
famjudicmmquerecipmnt: quia ex ea juftitia, qua ß nisinfleftunt. Unde Eliu fubjungit, dicens- VeeR.c xxnr
modoiVivunt, tune m culmine judicianatpoteftatis multitude kcotum incl'met te. Ac fi eidem fanaæ
ait : Non te ergo fuperet ira, ut aliquern opprimas.
Arrogantes enim irx motum députant’, i quidquid V i t . « ht .
ä firn da Ecclcfia geritur cenfura difeiplinæ. k Et i
quia humanæ laudis appetitu benigni ftudent fern- Js
per apparere, nullos cenfent diftridione feverita-
tis corrigendos. Unde 8c à bonis redoribus, ficut
fuperius didum eft, opprimi æftimanr, quos invitos
cernunt à vitiis coërceri.
73. Audorc autem Domino , quia in cundis Ecdcfi* in
mundi partibus fanda Ecclefia culmine religionis cuni-*ij mundi
! x.M ^ ci h?n c !Pf^ t™ p° raljmPot?ntiam. ? »
Ecclefia: humilitatcm magis in profperis confer. •
vanti, anogantium voce dicatur : quia ubique fidei
reverentia coleris, cave ne ejufdem 1 reverentiæ 1
fafeibus cxtollaris. Quqfilam quippe cohlpiciunt, H^nc immerl-
qui fub religionis obrentu, vitio elationis intumef- r« c-’f * ho~
cunt, 8c quod in quibufdam jure reprehendunt, bram,expr°"
hoc injufte ad crimen omnium pertrahunt :-nequa-
7quam videlicet perpendentes, quod fint in ca qui
& defpicientes noverint perfedc temporalia regere,
8c amantes æterna plenis defideriis cxpcâàrc ;
ôc difpenfàtionem poteftatis acceptæ peragere, Sc
enitefeunt, ut tanto tunc potentiùs cumfta judi-
cent, quanto nunc ineis fubtilius cunda judican-
tur. Hæc Eliu quafi nova fpondendo intulit, quæ
bcatus Jobc femper credendo ftabiliter tenuit. Ha-
, bent profe&o hæc propria omnes arrogantes, ut Sc
malum mentientes exaggerent, 8c fi quod forfican
bonum dicunt, hoc velut incognitum proférant.
Unde fit, ut etiam doctiores fe doccrc audeant,
quia videlicet fe feire talia folos putant. Ciifn verb
ad aliqua,confolacionis verba defeendunt, fta-
tim viluifle fe æftimant, & per increpationis tumiäx
afperitatem quafi quoddam_fibi ingenium re- c humilitarisinfiræ minifterium culîodirê:utnec"hu.
formant : d ut qui condefcendifte blandientes tc-
ftesvififunt, cxbrta fubito increpatione Ctimcan-
tur. Unde Sc moxEliu fubdidit, dicens :
Non te ergo fuperet ira, ut aliquem opprimas : nec
f multitudo locorum inclinet te.fDepone magnitudincm
tuam abfque tribulatione, dr omnes robitftos fortitu-
dine. Neprotrahas noftem, ut afeendant populi pro
eis. Cave ne declines ad iniquitatem i hanc enim coe-
pifti fequi poftmiferiam.
r 71. In plerifque codicibus, donorum; gin pau-
cis vero, led antiquioribus, locorum invenimus,
Sed quia expofitione non indiget, fi dicatur : Nec
c multitudo donorum inclinet te. Hoc magis exponi
miliratis caufa curam fufeepti regiminis negligant,
ncc rurfum occafione regiminis in eis humilitas in-
tumefcat. Etfi quidam fortafte intra ipfam funt, Etfi quidam
qui non Dei, fed fux gloria fub religionis prjetcxtu Incra Vas .
deferviunt, ftudet tamdn cos, aut, fi valet, diftri&e dc^fius'gioria
corrigere, aut, fi non valet, arquanimiter tolerare; %crb»Mc.
& vel corrigendo illos quafi filios amplebritur, vel
tolerando qnafi ab hoftibus exercetur. Seit namque
quod per eorum fuperbiam laceretur vita ju-
ftonim, feit quod in ejus crimen extenditür quid-
quid talium pravitate peccatur : fed notam alieni-
criminis fuftincre tanto minus metuit, quanto Sc
. caput fuum talia tolerafte cognofcit. De illo quippe
’ ? “ ° d CUIn difficukace aliquantuli videtur D feriptum eft : Et cum imeputs deputatus eft. De Mo ». ».
S aperiri. Hæc autem quantæ elationis verba fint, rurfum m r f l im dicitur : Languores T _______ ___ noftros /2____K ipfe tuïit, dr Jtr dolo-1 I Jfai'T r-i Wt -- ■
.
ipfe qui ea formavit tumor oftendir. Sed quia Eliu
res noftros m ipfe portavit. Eant ergo arrogantes, Sc m
arrogantium, & beatmn Job tenere typum, dixi-
æftimarionc pravorum, vitam mordcant innocen-
mus eleftorum, fi ea fubtiliùs difeernimus, etiam
tum. Scicelcdorum Ecclefia Sc illorum facta, n& n
nunc incra Ecclefiam quomodo arrogantibûs con-
horum verba tolcrare, feit pravorum mentes tolerando
gruant, dcmonftramus. Sandi viri aliéna opéra
convertcre. Qui etfî converti nequiverinr,
etiam parva mirantur, fua vero etiam magna def-
piciunt. At contra, arrogantes aliéna etiam magna
defpiciunt, fua vcl quæ parva funt admiranmr : Sc
plerumque dc fuis malis bona æftimant, de alicnis
autem bonis mala fencirc non ceftant. Nam dum
propriam gloriam quærunt, pernicioSe ftudent ut
eorum tarnen ignominiam æquanimiter fuffert.
Perpcndit quippe quia ad duplex ejus præmium
proficit , quod ex eorum meritis foris defpicitur,
quorum Sc intus vita laceratur.
74. Notandum vero,quod non ait : Nec multitu-1§ ttmp0T*-
locorum extollat tes fed ait : Nec multitudo locorum,itcr «collitur,
■ B H ab alj is “ iquicatis notâ la- E inclinet te. Omnis enfin qui
cerctur, Sc bonæ pondus àdionis vercimt in macu- Pli 1 DI O nild AYfn finir ln/>linnn.. . _ r ___
criminis. Sæpe cnim cùm vident ab Ecclefia
diftridè ptavos corrigi, quafi queruntur injuftè
‘innocentes affligi,8c nitorcm difeiplinæ ejus commutant
appellationc nequitiæ. Undc Eliu figuram
eo i{5fo quo extollitur, inclinatur:quia cum fe ex-
terius erigic,intus cadit. Eliu itaque cafum cordisin
elatione intuens,ait: Nec multitudo locorum inclinet
te. Ac fi voce arrogantium, fanda: Ecclefia: ° dicc-
retur: Cave, ne fi univerfitatis veneratione extol- .
* Ita Baluz. Colb. Turon. Ebroi'c. Pratel. &c. quod fie mutarunt c-
duorcs : bcatum Job in temporal! verbcrc.
Turon. flagello caftigatur. -
^ Longip. femper ftudendo.
„ .cc" c> vulg. «/ qui confcendijfe blandimentis. Scquimur mff. Tu-
":,yU1rGC- Nomv Longiponc. &c. ncc non anciq. eicufos.
f *mdoc- Ebroi'c. & alii Norm, turn eant.
BifT r^untn omictuncur 'n editione Guffanv. Suppeditantur tamen a .
g'. *“ • Baluz. Norm. &c. Conlenciunc etiam vet. edit.
hcoru ^ r Ul • ™ B'bborum Pro variante leCIionc annotatur, vel
fcco^iV in i ' bliis Stephani, qus ad antiquilfimos codices funt
gwta u r margins legitur , vel villarum. Nihil fimilc reperitur
aut in textu Iiebra'ic. aut in 70. Interprerum tranllationc, aut in aliû
verfionibus anciquis.
11 Vet. edit: Gilot. & Vatic, noccntes. Emendantur ex m£f. Anglic.
Norm. Turon. Longip.
1 Rcc. excufi, quidquid à Sariclis. Leélio quam Icquimur eft mlC
Turon. Longip. jà>roïc. Pratell. & aliorum Norm.
k Vindoc. Et quia per hum. laudis appetitum.
1 Vindoc. Prarcl. Utic. ira habenc ; Sc quidem elegantids quam f e
gitur in Vulgatis, reverentia faftibus.
“ Omictitur, ipfe,. in Pratel. & Utic.
” Longip. & bonorum verba.
f Al. diceret.