tem propriam fen tiens, virtutcm mcam tc efle co- A latere proculdubio femina erat proceflura, in illo
.gnofco. Hinc rurfam ait : UWirifica mifericordias jam computatur per fubftantiam, à quo fuerat pro-
Vires Fraudef-
que hollis no-
ftri delcribuntuas
, qui falvos ficis forantes in te : quia time
nimirum mifericordiæ Domini mira: apud nofmet-
ipfos qui eripimur, fiunt, cùm per eafdcm mifericordias
quàm gravia fuerint pericula quæ evalt-*
mus, agnofeuntur.
ij. Et quia fermone præcedenti Dominus bcato
Job mira opéra fan&orum fequentium patefecit,
ut his auditis difeeret, de virtutum ruarum culmine
qukm humilia fentire debuiflèt ; nunc ei cum
quo hofte bellum gérât, oftenditur, 6c vires frau-
flefque illius fubtiliùs indicantur : ut qui ad collo-
quium au&oris fui pcrdufhis eft, argumenta ad-
verfarii apertc cognofcat. Ver bis enim fequentiducenda
per formam. Confiderare tamen hæc 6c
in minimis pofliimus, üt ex minimis majora penfe-
mus. Herba namque cùm crcatur, needum in ilia
fru&us, needum fru&us foi femen oftenditur. Ineft
vero ei etiam cùm non apparet fruftus 6c fomen ;
quia nimirum fimul font in radicis fubftantia, quæ
non fimul prodeunt per temporis incrementa.
vj. Sed quia hæc fimul creata per fobftantiam Qj,0j
dicimus, quæ prodire alia ex aliis invenimus, quo I®
paifto cum beato Job Behemoth crcatus aftcrirur,
cùm ncque una fit fobftantia angeli 6c hominis,
neque homo ex angelo, ncque angélus ex hominc
proferatur? Si verb propter hoc faftus Behernoth
bus fideli famulo Dominus cunctas hoftis callidi B cum beato Job dicitur, quod creatura omnis ,ab
Verf. 19. a
C a p . XII.
V et. x. R- ix-
Omnia creata
funt fimul fe-
cundùm fub-
fiantiam, non
(ccundum fpe-
Eccli. iS. z.
machinationes infinuat, omne quod opprimendo
rapit, omne quod infidiando circumvolat, omne
quod minando terret, omne quod foadendo blan-
ditur, omne quod deiperando frangit, omne quod
promittendo decipit. Cunfta ergo tergiverfationis
cjus ccrtamina exorditur, diccns:
Ecce a Behemoth, quern feci tecum.
16. Quern fob Behemoth nomine, nifi antiquum
hoftem infinuat \ qui interpretatus ex Hebrsea voce
, in Latina lingua animal fonat. Cujus inferius
dum malitia fobditur,patenter perfona monftratur.
Sed cum de Deo feriptum fit, quia fecit omnia fimul,
cur hoc animal cum homine fecifle fe indicat,
dum cumfta quia fimul fecerit conftat ? Rurfum
au&ore, qui in aiftionc foa nequaquam temporis
protclatione diftenditur, fimul condita non dubi-
tatur jeur de Behemoth fpecialiter dicitur, quod
commune cum creaturis omnibus generaliter habetur?
Sed fi rerum caufas fubtili dilcuflione c pen-j
làmus , fimul angelum fa£tum hominemque co-
gnofoimus : fimul videlicet non imitate temporis,
fed cognitione rationis : fimul per acccptam imagi-
liem fapicntiæ, 6c non fimul per conjumftam fubftantiam
formæ. Scriptum namque de hominc eft :
Faciamus hominem ad imaginem dr fimilitudinem Cmj\
noßram. Et per Ezechiclcm ad Satan dicitur : Tu Evi.-,
ßgnaculumJimilitudinis, plenus fapientia dr ferf e-
ftus decore in deliciis faradiß Dei fuißi. In cuncfca
quærendum eft, quomodo Deus curifta fimul con- C igitur creatura, homo 6c angelus fimul conditus
didic, dum Moyfes fex dierum mutationc variante
diftin&c creata deforibat. Quod tamen citiùs ag-
nofeimus, fi ipfas caufas originum fubtiliter inda-
gamus. Rerum quippe fubftantia fimul creata eft;
fed fimul fpecics formata non eft : 6c quod fimul
extitit per fubftantiam materiæ,non fimul apparuit
per ipcciem formæ.Cùm enim fimul fa&um cælum
terraque deferibitur, fimul fpiritalia atque corpo-
ralia, fimul quidquid de cælo oritur, fimul fa&um
quidquid de terra producitur, indicatur. Sol quippe,
luna & fidera quarto die in cælo fada perhi-
bentur : fed quod quarto die proceflit in fpccie,
primo die in cæli fubftantia extitit per conditioextitit;
quia ab omni d creatura irrationali diftin- d
dus proceflit. Quia ergo in cunda-conditione return
nullum rationale animal nifi angelus 6c homo
eft, quidquid ratione uti non poteft, cum homine
fadum non eft. Dicatur itaque homini, dicatur de Angdij
angelo, qui etfi potentiam foblimitatis perdidit, ‘°rj*
fubtilitatem tamen natura: rationalis non amifit:a;
Ecce Behemoth, quern feci tecum. Ut dum homo11
eum qui in ratione fecum fadus eft, periifle confi-
derat, vicinum fibi cafum foperbia: ex ipfa pro-
pinqui fui perditione pertimefcat. In his autem
verbis folerter intuendum eft, quod aperte voce
Dominica nefarium eManicha:i dogma reprehennem.
Primo die creata terra dicitur, & tertio ar- ditur, qui dum duo principia loquitur , tenebrarum
gentem non fadam aflererc conatur. Quo-cipiaii
modo enim non fada gens nequiflima dicitur, tur.
dum Behemoth iftum, videlicet audorem nequi-
tiæ per naturam bene f conditum fe Dominus fe- f
cifle teftatur ? Sed quia Behemoth ifte, cum quo
fit fadus audivimus, perditus quid agat, audiabufta
condita, &cunda terræ virentia deferibun-
tur : fed hoc quod die tertio fe in fpecic protulit,
nimirum primo die in ipfa de qua ottum eft, terræ
fubftantia conditum fuit. Hinc eft quod Moyfes
diftindè per dies fingulos condita omnia retulit, 6c
u tamen fimul omnia creata fubjunxit, dicens : ifia
funt generationes call dr terra, quando creata funt mus. Sequitur :
in die, quo fecit Dominus calum dr terram, dr omne Fenum ficut bos % comedet.
•uirgultum agri, antequam oriretur in terra, omnem-
que herb am regionis. Qui enim diverfis diebus crca-
tum cælum 6c terram, virgultum, herbamque nar-
raverat, nunc uno die fada manifeftat: ut liquidé
i8. Si Prophetarum follicitè verba difcutimusr Oi
hæc 6c ilia uno fpiritu prolata reperimus. Ifaïas XII
namque cum cerneret vitam peccantium ab anti- Rt(
quo 6c infatiabili hofte devorari, ait : Leo ßcut bos
oftenderct quod creatura omnis fimul per fubftan- £ 1* comedet paleas. Quid autem feni palearumque lium^
tiam ». extitit, ^...quamvis m — non fimul t per _ fpcciem r • . prota
nomine, nifi carnalium vi fignatur > De qua per j*6.
ceflit. Hinc illic quoque feriptum eft : Creavit
Deus hominem ad imaginem fuam, ad imaginem Dei
creavit ilium, mafculum dr feminam fecit cos. Nec-
dum enim Eva fada deferibitur , 6c jam homo
mafeuius 6c femina perhibetur. Sed quia ex Adse
Prophetam dicitur : Omnis caro fenum. Qiû ergo y4/.i
hie Behemoth, illic leo : qui hie fenum, illic pa-
leæ nominantur. Sed perferutari mens nititur cur
ifte vel apud Ifaiam leo, vel hie Dominica voce
Behemoth, 1 in comeftione feni vel paleæ, utro- 1
* In Val-el. Sc duob. Germ, obique feribimr, y~thunotk. I n etian}
n G cm er.
b Gemet* mdicamtts.
‘ V indoe. Geniet. Laud. & duo Germ, fulfamus.
* Pratel. natura.
•■Cdrb. Gerrti. & Gemef. Afahit. Laud. Germ. 8C Turon. Manet.
f Corb. Germ- Vindoc. Gemet. & Laud, conditam.
( Laudun. Corb. Germ. & Val-cl. come du.
k Laudun. Corb. Germ. Val-cl. & Gemet. comidit [ahas,
• lidem Cod. cum Germ, in comeffationt.
q u e loco non equo, fedbovi comparetur. Quod A cilius.fuperetur. Sequitur:
tarnen citiü&agnofcimus, fi in utrifque animalibus
Fortitudo ejus in lumbis ejus, dr virtus illius in verfzi,
qu* fit nutrimentorum diftantia perpendarnus.
umbiiico ventris ejus.
Equi namque fenum quamlfbet fordidum come-
dunt, aquam veto non nifi mundam bibunt. Bo-
vesautem aquam quamlibecfordidam bibunt, fed
feno non nifi mundo vefeuntur. Quid eft ergo
quod bovi, qui mundo pabulo pafeitur, Behemoth
ifte comparatur, nifi höc quod de ifto antiquo ho- . - • que hominum
z o . Seminaria coïtus viiïs m lumbis efle, inefle C a p u t
autem feminiis in umbilico perhibetur. Hinc eft XIV.
enim quöd V ericas difoipulis dicit: Sint l'timbi ve-* r E c. xr.
Jlri pracincli. Hinc Petrus cüm luxuriam a cordc Dial>0,us Pcr.
- - , * _ A ^ - mentis veßra. Hinc Paulus cum per Abrahæ fa- fex ui plerumfte
per Prophetam alium dicitur : a Efia ejus elefta? crificium Melchifedech tempore Le vid facerdo- 1UC do“ ina'
Neque enim feeosgaudet rapere, quos pravis ac tium diceret decimatum , ubi tune in Abrahx z u c . z z . 3s.
ferdidisaétionibus implicatos inimis'fccüm refpi- corpore,Lev ilaterct oftèndens, ait : Adbuc enim‘ -pa-’ -“ -
cit voluntarie jacerer Fenuni ergo comedere ficut in lumbis fatris ent. Quia vpró feminarium i..- - .
bos appétit ; quia fuggeftionis fux dente conterete xuriar feminis in umbiculo continetur , Propheta 7
mundam vitam fpiritalium quatrit. g teftatur, qui firb fpccie feminx prbftitutx, ]udxx
ip Sed quxrendum video quornodo Behemoth petulantiam increpans, ait ; ln die onus tui non eft ené. ie. +.
ifte fenum ficut bos comedens, vitam fpiritualium pracifus umbilicus tuus. In die quippe ortus um-
confumere dicitur, b cum ficut fopra di6lum eft, bilicum præcidere, eft converfionis tempore carnis
luxuriam rcfecare. Quia enim difficile eft male
inchoata corrigere, 6c femel formata deformicer
in melius reformare ; de ortu fuo Judæa reprehen-
ditur, quæ dum in Deo nata eft, impræcifom um-
bilicum retinuit, quia fluxa luxuriæ non abfeidit.
. • j • i- • -. . Quiaigitur poteftate diaboli,utriufque generis fçdivina
judicia ^liud intendit confoiéntia. Ii itaque xus valde ex luxuriæ infirmitate fubfternitur, 6c for-
apud humana judicia eleófci font, fed apud fubtile titudo ejus in lumbis contra mafculos, 6c virtus il-
Dornini examen fenum. An ante divinos oculos .lius contra feminas in umbilico perhibetur.
Saiil fenum non erat, de quo Samuel propheta po- zi. Sed cur cùm Behemoth iftum fenum come- v *t . xn.
pulo dicebat : Certe videtis quern elegit Dominus ; C dere intulit, prima deceptionis cjus argumenta lu- 5Pirit“ s
& dequo paulo fuperiùs dicitur : Eleclus M bonus | xuriæ damna fubjunxit ; nifi quod liquidé omnibus S Ê B È
« ^ “ “ rpatet, quia poftquam femel hotiiinis fpiritume fu-. rupiio.
perbia ceperit, mox fe ad corruptionem carnis c
extendic ? Quod in ipfis quoque hominibus primis Gentf j. 7 .
agnofeimus, qui dum poft perpetratam fuperbiam
pudenda membra contegunc, patenter indicarunt,
quia poftquam apud femetipfos intus arripere alta
conati font, mox in came foris erubefeenda pertu-
lerunt. Behemoth itaque ifte infatiabiliter fæviens,
6c devorare totum fimul hominem quærens, mo- •
do in foperbiam mentem erigit, modé carnem lu-
xuriæ voluptate corrumpit. Bene autem nequaquam
fortitudo ejus in lumbis vel umbilico eorum ,
feni nomine vita carnalium defignatur. Efca quoque
ejus elefta jam non erit, fi fenum comedens,
carnalem rapit. Sed ad hæc citiùs occurrit : quia
nonnulli hominum 6c apud Deum fenum font, 6c
apud homines fanditatis nomine cenfèntur : cùm
6c ante humanos oculos aliud oftendit vita 6c ante
Quem enim peccans populus meruit, 6c apud
Deum reprobus extitit, 6c tamen caufarum ordine
ele£tus 6c bonus fuit. Quia multi fenum funt, 6c
cle&os fe ex humana æftimatione fufpicantur, bene
per Salomonem dicitur : Vidi impios.fepultos,
qui etiam dum adhuc viverent, in loco fan Ho erant,
dr laudabantur in civitate quafi jujlorum operum.
Quia multi fenum font, fed tamen fanctitatis fa-
vore vallantur, bene quidam fapiens indicat, dicens
: Tranji hofpes, dr orna menfam. Tranfeundo
namque hofpes ornare menfam dicitur ; quia fi ad
altare Dei quis pofitus, per bona opera.gloriam
propriam quxrit,& deoftcntarioEefanaitariscjus, Ddicitur, qui proftemuntur: fed, fortitudo eins in
laus altans * extenditur, & ipfe tarnen apüd Deum lumbis ejus , & virms illius in umbilico ventris
in numero civium non habetur. Aliis ejus opinio ejus. Ac fi aperte dicerctur: Fortitudo ejus inlumproficit,^:
tamen aDeo extraneus ipfe pertranfit. bis fuis , & virtus illius in umbilico ventris fui: quia
Menfam itaque tranfeundo decoravit; quia ftarc nimirum ejus propriè corpus fiunt, qui foergeftioad
facra noluit, qui per omne quod agejre ftuduit, num turpium blandimentis decepti, ei per luxuad
humanas laudes mente decurrit. Quia er<ro
nonnulli mundam quidem vitam per ftudium du-'
cum, fed ex illaintus placere non appetunt, reifte
& efeä ejus cleifta dicitur, 6c tamen fenum ficut
riæ fluxa fuccumbunt. Sequitur :
Stringit caudam fuam quafi ce drum. Vtrf u.
zz. Multa in his f foppetunt, quæ inftruendis
, ' , -- -----=-.*sjr------- moribus proferantur ; >fed prius Behemoth iftius C ^ rUT
bos comedere Behemoth ifte perhibetur. Quafi violenta difeutimus, ut poft fobtilius aftuta detc- X V *
emm ante os Behemoth iftius inundum fenum in gamu^.ln Scriptura facra cedrinomine aliquando
rra, atque in innmis jacet, cum 6c vita quafi in- alta excéllentia gloriæ cæleftis exprimitur : ali-na PotcftatcIi-
nocens per mandatorum cuftodiam agitur, & ta- quando autem pravorum rigida elario defignatur.
men inteiLa£tionem, quæ bona oftenditur, cor ad E Cedri nomine cæleftis gloriæ celfitudo exprimitur, E f f
appetenda foblimia non elevatur. Quid itaque ficut Pfalmifta teftatur : Tufius ut palma florebit, ? uIta ^
nti itatis agit qui in fe munditiam vitæ cuftodit, ßcut cedrus Libani multiplicabittir. Cedri rurfos pfai. 9i. 13.
1 per întcntionem inhmam in ore Behemoth hujus nomine foperba pravorum potentia defignatur,
ficut per eumdem Prophetam dicitur : Vox Domini Pfal. »s. u
confringentis cedros. Quid autem cauda Behemoth
iftius, nifi illa antiquifioftis extrcinitas dicitur ;
cum nimirum vas proprium ilium perditum homiinveniendum
fe in terra derelinquit ? Quia igitur
omnipotens Deus quid hoftis nofter agat infinuat,
nunc quomodo prævaleat innotefeat, ut callidita-
tls cjus nequitia quo apertiùs cognofeitur, co fa-
* Gemet. prius, efia ejus elects. Sed poftca, efia quoque electa. Hie co-
ex inimmcns mencijs fcatet, qux recentior mauus ex parte expurgavit.
Pratel. Val-cl. Vindoc & Corb. Germ, f i ficut.
* Gemet. Val-cl. & Corb. Germ, oftenditur.
* Laud. & Val-cl. facnjicunn.
* Deeft fuperbia, in Laud. duob. Germ. Ebroic. aliifque Norman. &
lie ad Behemoth refercur quod hie dicitur de fuperbia. Ebroic. aliique
Norm, pro ad corruptionem , habent ad obrutionem.
t in Val-cl. additur, Juppetunt deinfidiis Antichrifti, qua. &c.