fidet,1 intelligitur effe interius fupraque •, per pu- A Cumque adhuc iUe, loqueretur, venit alius, & di-
gillum, quo continet, m l exterius fobterque fi- xit: Ignis Dei cecidit de calo, & tattas oves puerof
gnatur. Quiaenim ipfe manet intra omnia, ipfe qucconfimfit, dr cffugi ego folus, utmintiaremtibi.
extra omnia, ipfe fupra omnia,ipfe infra omnia ; 8c 13. Ne rebus perditis minorem audienti dolorem
fuperior eft per potcntiam, 8c inferior per fuften- moveat, ejus animum ad f excedendum etiam iplis
tationem; exterior per magnitudinem, 8c interior nuntiorum verbis inftigat. Intuendum quippe eft ,
per fubtilitatem : furfum regens, deorfum conti-
nens; extra circumdans,interius penetrans: nee alia
ex jparte fuperior, alia inferior, aut alia ex paite exterior,
atque ex alia manet interior: fed unusidemquamcallide
dicitur: Ignis Dei, ac fi diceretur: II-
lius animadverfionem fuftines, quern tot hoftiis placate
voluifti; illius iram toleras, cui quotidie fer-
viens infudabas. Dum enim Deum, cui fervierat,
C a p u t
X I V .
f V et. xiv.
Cafibus repen-
tinis Conftan-
tia'm Job ever*
cere conacur.
que totus ubique prxfidendo fuftinens, fuftinendo adverfa intulifTe indicate g lxfum commemorat, in
prxfidens, circumdando penetrans,penetrando cir- quo excedat • qüatenus anteatta obfequia ad nien-
cumdans : unde fuperius prxfidens, inde inferius tern reducerct, 8c fruftra fe ferviffe xftimans, in
fuftinens; & unde exterius ambiens, inde interius au&oris injuriam fuperbiret. Pia etenim mens,*cum
replens: fine inquietudine fuperius regens, fineja- B fe adverfa ab liominibus perpeti confpicit, indivibore
inferius fuftinens ; interius fine extenuatione
penetrans, exterius fine extenfione circumdans. Eft
itaque inferior & fuperior fine loco : b eft amplior
fine latitudine, eft fubtilior fine extenuatione.
zi. Quo igitur exiturab eo, qui dum per molem
corporis nufquam oft , per incircmnfcriptam fub-
ftantiam nufquam deeft^ Sed-quamdiu latan pref-
. fus majeftatis potenda^ appeticum fux malitix ex-
ercere non valuit, quafi ante faciem Domini fte-
tit. A facie autem Domini exiit • quia relaxatus di-
vinitus ab intemx retentionis anguftia, ad fui de-
fiderii effeâum venit. A facie Domini exiit : quia
diu vinculis difciplinx religata quandoque volunnxgratix
confolatione requiefeit: cumque tenta-
tionum procellas increfcere extrinfecus viderit, fe-
ceflum fpei Dominicxappetens, intra confcientix
portum fugit. Ut verb verfutus hoftis uno eodem-
que tempore fan&i viri robuftiflimum pe&us 8c hu-
rnanis adverfitatibus, &c divina b defperatione con-
outeret, 8c prius Sabxos irruifle intulit, 8c mox
ignem Dei de cxlo cecidiffe nuntiavit: ut quafi om-
nem aditum confolationis excluderet; dum & ip-
fom adverfantem oftenderet, qui confolari animum
inter adverfa potuilfet: quatenus dum fe ten-
tatus undique deftitui atque undique premi con-
fiderat, in contumeliam tanto audaeiüs, quanto 8c
Verf. 13. 14.
& 1SC
a p u t
X I I I .
Diabolus ten-
tandi tempora
tas noxia ad opus proceffit. Cum enim, ficut di-C defperatius erumpat. Sequitur:
clum eft, id quod voluit, implere non valuit, qua- Sed dr Ulo adbuc loquente, wait alius dr dixit :
fi ante faciem Domini ftetit ; quia ilium ab effçdu Ch aidai fecerunt tres ttirmas, dr invafrum camelos,
malitix fuperna difpenfatio coartavit. Seda facie drtulerunteos, necnondrfuerosfercujjeruntgladio,
cjus exiit : quia poteftatem tentationis accipiens, dr offugi ego folus > ut nnntiarem tibi.
ad malitix fux vota pervenit. Sequitur : B Z4. Ecce iterum, ne quid minus de humana ad-
Cum autem quaiTam dieflit dr JM& ejus xomedc- verfitate doluiftet, Chaldxorum turmas irruilfe
rent, & biberent vinum in domo fratris fui frimo- denuntiat : ne ilium minus defuper veniens adgen'tti,
nuntius venit adJob, qui diceret: Bov es ara- verfitas feriat, iteratam iram in aere demonftrat.
bant, dr afina jafeebantur juxta eos , dr irruerunt Nam fequitur:
Sab ai , tulerunt que omnia , dr pueros percujferunt Loquebatur iUe, dr ecce alius intravit, & dixit:
gladio, & evaf ego folus, ut nuntiarem tibi. Filiis tuis dr fliabus vefeentibus dr bibentibusvizz.
Notandum qux tempora centationibus con- fynumin domo fratris. fui vrimogeniti , re fente ven-
C a p u t
X V .
Vulncraingcminac.
Verf 18. & i f .
gruant. T une quippe diabolus tentandi tempus ele* tus vehemens irruit a regione deferti, dr concstjjit
g it , quando beati Job filios in convivio invenit. quatuor angulos domus, qua corrucns offre f i t libe-
Nequeenim folummodo intuetur hoftis, quid fà- rostuos, drmonui funt, & ejfugi ego folus, ut nun-
dux. , fed etiam quando faciat. Nam quamvis po- tiarem tibi.
teftatem acceperit, aptum tarnen c ad fubverfio- 2.5- Qui uno vulnere non profternitur, idcirco
nem tempus exquifivit : ut videlicet nobis Deo bis, terque percutitur, ut ufque ad intima quando-
dilpenfante proderetur, quia prxnuntia tribulatio- que feriatur. Nuntiata itaque fuerat adverfitasde
ms eft Ixtitia fatietatis. Intuendum verb eft, quàm Sabxis, nuntiata divina animadverfio per ignem de
C a p u t
X V I .
Vet. XV.
Ad odium Dei
callidè ipfa damna , qux illata funt, nuntiantur.
Non enim dicitur, boves d à Sabxis ablati funt:
fed qui ablati funt, boves arabant ; tit videlicet
memoratofru&uoperis, caufacrefcat doloris.Uncxlo,
nuntiatur ab hominibus iteruçn camelorum «
raptus,cxdefquepuerorum, &c divinx indignatio-
nis ira repetitur , dum ventus irruens concufliiTe
domus angulos, atque extinxifie liberos indieatur.
de & apud Grxcosnon lolùm afinx, fed fetx afinx £ Qui.2 enim notum eft, quod abfque fiiperno nutu
raptx referuntur : ut dum mimma animalia audien-
tis animum minus ex fui qualitatè percutèrent, am-
pliùscxfecunditatc vulnerarent. Et quia eo magis
adverfa animum feriunt, quo cùm multa funt,
etiam fubita nuntiantur, aufta eft menfura gemi-
tuum, etiame per particulas nuntiorum. Nam fequitur
:
a In Mff. Corb. Germ. & plurimis deeft, intelligitur. 8c lie legitur :
Per fedem ergo cui prtfidet, e ft interius fupraque ; per pugillum quo
continet, ejfe exterius fubterque fignatur.
b Rem. Remis, vindocin. Corb. Gcrm. &c. Kabent, eft amplus fine
latitudine , eft fubtilis &c.
c Anciquior Rem. & Gcrm. ad fubmerfionetm ica etiam anticp Com-
pend. Val-cl. Belvac.
a Vindoein. à Subits ablati fin i : fed qui ablati funt. Ita S. Mi-
ghaëlis 8c alii. -
‘ Sic legimus in mlT. Rem. Remig. Corb. Gctm. Compend. Val-cl.
moveri elementa non poffint; latenter- infertur,
quod ipfe contra ilium elementa moverit, qui moveri
permifit; quamvis fatan femel accepta à Domino
poteftate ad ùfum fux nequitix etiam elementa
concutere prxValet. Nec movere debet,' fi
fpiritus de fummis projeftus turbare in ventos aë-
rempotuit:cùmnimirum conftet, quia& damna-
Eadem voce tamquam neutrius generis utetur Greg. lib. 8. cap. olim; 7.'
nunccap. 11. n. 17. nullum adhuc mortis articulum irrumpit. Hic autem
variant Edit. Parif. 14pf. habet, etiamparticula.'Edit. Bafil. i j i 4 *
etiam per auricula. Reliq. per particulam, vel per particulas.
f Editi cum Juno mffTReg. ad exercendum. Rem. & Remig. omnes
cum aliquib. Norm, ad exedendum. Sequimur mlT Belvac. Compcnd.
Corb. Val-cl.
8 Antiq. ed. Itfionem. Coc. Gilot. Vatic. Ufo. Gulïànv. ab to fai
fum. At mlT- limpliciter Ufum.
k lta mff. propè omnes. At duo Reg. Çunj çd. divina diftenfatione. Ô5
49 Liber II. in C a p u t I. Beati Job. yo'
tis in metallum, ad ufu.111 aqua & ignis fervit. Quæ- A nititur, necefle eft ut inter utraque gradiatur. Non
, Rlagæ Job fit
bit^ & malcifitum
eft igitur, ut nuntiarentur mala : quæfitum;,
ut multà : quæfitum, ut fubita. Sed cùm priùs ad-
.verfa nuntiavit, tranquillo adhuc pectori quafi fa-
nis membris vulnus inflixit : cùm verb pereuftum
cor feriendo repetiit, ut ad impatrentiæ .verba
compelleret, fiiper vulnera vulnus irrogavit.
z6. Intuendum verb eft, quàm callidè curavit
hoftis antiquus, non tam jaâturâ rerum fanfti viri
patientiam rumpere, quàm ipfo ordine nuntiorum.
Quiftudens priùs parva, & poft nuntiare majora,
in extremo filiorum mortem intulit : ne vilia pater
rei familiaris damna duceret, fi ilia jam orbatus au-
diret ; Sc minus percuteret rerum amillio, præco-
gnitamorte filiorum : quia videlicet nulla eflet heeftenim
pondus verx virtutis, infenfibilitas cordis.:
quia &: valde infana per ftuporem membra funt,
quæ & incifa g dolere nequaqqam poffunt. Rurfus g
virtutis euftodiam deferit, qui dolorem verberum
ultra quàm neccfie eft fentit : quia dum nimia af-
fliètione cor tangitur, ufque ad impatientiæ con-
tumelias excitatur ; & qui per flagella corrigere
malefaèta dèbuerat, agit ut nequitia per flao-el-
lum crefeat. Contra infènfibilitatem quippe per-
euflbrum per Prophetam dicitur : Fercufsifti eos, ferem. s. 3.
nec doluerunti attrivifti eos, dr rcnuemnt'dccipere
difciplinam. Contra pufillanimitatem pereuflorum
per Pfalmiftàm dicitur : In miferiis non fubfftent. rfal. i39. u.
In miferiis namque fubfifterent, fi xquanimiter adéditas
, fi illos prius fubtraheret. 3 qui fervaban- D verfa tolerarent. At poftquam mente inter flagella
V E T. xvr.
R e c. X.
PrSEpolhis VOr
liiptacilcrvien-
tibus , fubdi-
lis frena latur,
heredes. Sed à minimis incipicns, in ultimum
grayiora nuntiavit -, ut dum gradatim détériora co-
gnofeeret, in ejus corde doloris locum omne vulnus
inveniret. Notandum quàm callidè tôt malo-
rum pondéra, & divifa, & fubita nuntiantur : ut 8c
rcpentè, 8c particulatim crefcens, in audientis corde
fefe dolor ipfe non caperet; 8c tanto ardentius
in blafphemiam accenderet, quanto fubitis ac
multiplicibus nuntiis in fe b anguftiùs æftuaret.
Z7. Sed neque hoc negleètè prætereundum pu-
to, quod filii in majoris fratris domo convivaban-
tur, cùm pereunt. Diètum namque eft fuperiùs,
quod convivia peragi fine culpa vix poffunt. Ut ercorruunt,
quafi inter illatas miferias fubfiftendi
conftantiam perdunt.
zp. Beatus itaque Job , quia verx philofophix Vet. xvh.
regulamtenuit, contra utraque mira fe xquitatis J°butrum^ e
artefervavit: utnec b dolorem non fentiens, flag el-
la fperneret; nec rurfum ultra modum dolorem
fentiens, contra judicium flagellantis infanirec.
Cun£hs enim rebus perditis, cunftis liberis amifi.
fis, furrexit, feidit veftimenta fua, 8c tonfo.capite
corruens in terrain , adoravit..Quod veftimenta
feidit, quod tonfo capite in terrain comfit, mon-
ftrat nimirum, 1 quiaflagelli dolorem fenfir. Quod
verb adjicitur, Adoravit, aperte oftenditur, % quia i
gonoftra, c non illorumloquamur.:fciendum no- C & in dolore pofitus contra flagellantis judicium non
bis eft, quia quod à minoribus voluptuosè agitur.
\ majorum difeiplinâ cohibetur ; cùm verb majores
ipfi voluptati deferviunt, nimirum minoribus laf-
civix frena laxantur. Quis enim fub difciplinx fe
conftri&ione retineat, quando 8c ipfi, qui jus con-
ftriètionis accipiimt, fefe voluptatibùs relaxant ?
Dum ergo in majoris fratris domo convivantur,
pereunt : quia tunc contra nos hoftis vehementiùs
vires accipit, quando 8c ipfos, qui pro cuftodia dif-
. ciplinx prxlati funt, d lxtitix fervire cognofcit.
In conviviis
etiam modera-
tis locum
diabolus inve-
C a p u t
X V I .
R E C. XI.
ElagcllaDei
aut non fenti-.
ic > aut nimis,
.vitium eft.
exceffit.Nec omnino ergo non motus eft, ne Deum
ipfi infenfibilitate contemneret : nec rurfum omnino
motus eft, ne nimis dolendo peccaret. Sed
quia duo funt prxeepta caritatis, Dei videlicet a-
mor,&:proximi; ut dileclionem proximi exolve-
ret, impendit filiis lu£tum : ne dileftionem Dei dc-
fereret, explevit inter gemitus k orationem. So- ^
lent nonnuliiin profperis Deum diligerc, in adver-
fis autem pofiti flagellantem minùs amare. Beatus
^ autem Job per hoc, quôdnxotus exteriùs exhibuit,
Tanto enim licentiùs ad feriendum occupât, quan- oftendit quia flagella patris agnovit : per hoc auto
8c hi, qui interccdere pro culpis poterant, vo- tern, quod adorando humilismanfit,oftendit quia
luptati vacant. Abfit autem ne tanri viri filios per amorem patris nec in dolore deferuit. Ne icritur
conviviorum fludia ingurgitando ventri vacaflc fuperbus effet non fentiens, in percuffione corruit :
fufpicemur : fed tarnen veracitef hovimus, quia et- -^ne autem fe ferienti extraneum faceret , ad hoc
fi per difciplinx quifque cuftodiam neceflitatis me- corruit, ut adoraret. Mos autem veterum fuit, Mos numen«
tas edendo non tranlit, aecenfa tarnen mentis in- utquifquis fpeciem fui corporis capillos nutriendo di vc!abrd"
tentio inter convivia torpefcit ; 8c minùs in quanto fervaret, eos tempore afflictions abfeideret : & ImporeS*
fit tentatiorium bello confiderat,e qux fe per fecu- rurfum qui tranquillitatis temporé capillos. abfcide- ttioms.
• itatem relaxat. In die ergo primi fratris filios ob- ret, eos in oftenfione affli&ionis enutriret. Beatus
itaque Job tranquillitatis tempore capillos fèrvaffe
oftenditur, cum ad doloris ufum caput totondiffe
memoratur : quatenus cùm in cunótis' eum rebus
manus fuperna percuteret, etiam fponte, ilium poe-
nitentix fpecies diverfi fufearet. Sed ifte exucus
rebus, filiis orbatus, qui veftimenta feidit, qui ca-
put.totonditj'qui in terram corruit, quid dicat,
: quia antiquus hoftis in minorum morte fub-
verfionis aditum per negligentiam majorum quæ-
rit. Sed quia quantis nuntiorum jaculis fit pereuf-
fus, agnovimus; vir fortis nofter, qualis inter vulnera
confiftat, audiamus. Sequitur : .
. Tune furrexit Job,. dr feidit vefiîmenta fia : &
tonfi capite corruens in terram adoravit.
z8. Nonnulli magnx conftantix philofophiam audiamus.
pütant, fi difciplinx afperitate correpti, i6tus ^ ver- Nudus egreffus fum de utero matris mea , nudus verf 21;
berum dolorefque non fentiant. Nonnulli verb tam revertar illttc.
nimis percuflionum flagella fentiunt, ut immodera- 30.0 quàm altx fedi intend confilii prxfidet if- C a p u t
to dolore commoti,etiam in exceffum lingux dila- te, qui feiflis veftibus in terra proftratus jacet i Quia X V I I .
bantur. &Sed quifquis veram tenere philofophiam enim judicante Domino, cuntfta amiferat, pro forruit
* Anciquior Rem. cum Cörb. Gcrm. & Colb. quibus fervabatur he-
. b lidem mfè. anguftüs. r
e Guflanv. non aliorum. Melius alii libri, nonillorum fc. filiorumjob
dc quibus malè fentiri non pacitur S. Grcg.
d .Sic Mff. j Editi vero ventri. Mo*x poft verbum occupat Coccius ad-
jeeie ,fubditos; quod nullus deinccps cxpunxic; eefi non « tc j iq
jijTs.
Tom. /.
* Exculî qui. 8c mox in domo ergo. Rcponimus ex mfs. qui, Cc. mens. parvi fàcicn-
Et, in die ergo fuo. Alluditur nimirum ad id quod fupra legitur Job i., da , quod ca
verf 4 .faciebant conv. . . unufquifque in die fuo. aliquando non
1 Apud Guffanv. mendosè vtrlorum. habuerimus,
8 Coc. & feq. ed. fentire dolorem, repugnantibus mfs. . nec habituri
k Particulam quafi rembvimus, auöoritate mfs. Reg. Corb. G. &Ç. £mus.
» Duo Rem, cum uno Remig. quia per flagella.
k Corb. Cerro. adorttiontr», fic et jam olim leftum in Utick
D