•quoque cordibus fluvius làntftæ prædicationis ema- 1
uavit. Sequitur :
ib-Mm Et-omne pretiofum vidit voulus ejus*
C ap 1.1 T Sciendum magnopereeft, quia tantotmaquæ-
XXXVJII. clu e^uuafit pretiofioranteocuios-Dei,quanto'præ
viiis Deo eft^more vcritatis defpe£tiorvfueiit ante oculosTuos.
"rctio^c anf- 'Hinc ad Saül dicitur : Nonne citmparvulns ejfesin
in.c quas de- -o cuit s fuis , caput te eûrfthui in tribùbus ifraelf
m J 1 Ac fi apertè dieeret t^Magnus'mihi fuifti, quia def-
v§ij I ’ peâus tibi ; fed nunc quia magnus cibi es, fàéhis es
defpe&us mihi. Unde & per Prophetam dicitur:
jfai. s. b*.) |pp qui fapientesofttsinoculis veftris, & cvramvobifinetipfis
prudentes. Tanto ergo fit quifque vilior
D e o, quanto pretiofior fibi : canto pretiofior Deo,
T ß . 137. e. quanto propter eum vilior‘fibi : Jîhtia humilia rejpi-
V e -T. xxin. ch , alto, à longe cognofcit:O mne itaque pretio-
fiem •vid.it oeulus -ejus. In 'Scriptura facra videre
a Dei,a aliquando pro eligere ponitur, ficut inEvan-
fihan. 1. + s. geliofcriptum eft : Cum cjjes fub ficu,vidi ve : id ëft,
poficum te fub umbra -Legis,'ëlegi. Vidit ergo pre-
isCàr. 1.27. tiofiim : quiaLuniiliaël’egit: Infirma enim mundi e-
Jegit Deus, ut confondent fortia. Vidit pretiofiam,
•cùm humanam an imam de fe abject a -fapientem ,
gratiæïiiæ illuftrationcTcfpexir. De qua videlicet
ptnnu if. 19. anima b per Prophetam dicitur ; Si feparaveris pre-
b tiofiim à •viiis, quafios meum eris. Viiis quippc Deo
eft mundus præfens, pretiofa verb ei eft anima hu-i
mana. Quÿ ergo pretiofum à vili feparat, quafi os
Dominivocatur : quiaper eum Deus verba fua exe-
< rit, qui ab amore præfenris fæculi loquendoc quæ
poteft , humanam anirnam evellit. Et quia novi
Teftamenti do Stores ad hoc ufquc perduâi funt,
ut occultas quoque allegoriarum caligines in vete-
Ti Teftamento rimentur , re£lè fubditur:
yerf iu Profunda quoque fluviorum firutatus eft, çfi abfi
'condita produxit in lucem.
C a p u t 6o. Quid namque hîc aliud flu mina, nifi anti-
X X X IX . quorum patrum di£ta nuncupantur î Quis enim
Deus *doftor' Pen^are Pu^ ciat 5 quàm vehemens fluvius, dum
p"- Le| em conderet, d ex peftore Moyfi erupit } .
fonda & ab- quàm vehemens fluvius ex David corde defluxit ?
ac°Ijfropbet^1S tIuanta a Salomonis orc, atque omnium Prophe-
tum revdavit. tarum, fluminum fluenta manarunt ? Sed horiim
à fluminum Judæafpeciem tenuit, dum litteræ fu-
perficiem fervans, eoium profunda nefeivit. Nos
verb, qui veniente Domino in eis interna fpiritalia
quærimus, comm profunda rimamur. Quod ipfe
Dominusfacere dicitur, quia id nosagere ipfo douante
prævalemus. Per nos ergo, qui non licteram
quæ occidit, fed fpiritum qui vivificat, fequimur ;
profunda fluviorum Dominus Icrutatur, & abfcon-
dita in lucem producit : quia di£ta Legis, quæ cali-
ginofa nimis hiftoria obfcurat, nunc expofitio fpiri- ]
talis illuminât. ^Undc &: loquens in parabolis per
Evangelium Veritas difeipulis præcepit, dicens ;
Matth.10.27. guod dico vobis intenebris, did te in Inmine : &
c quod in aure auditis, predicate fiuper teCta. c Apertè
namque dicta exponentium, fecerunt nobis elfe
jam confpicuasfententiasantiquorum patrum. Unde
Ifaïas propheta plana fanftae Ecclefiæ expofitio-
nis verba confpiciens, & non allegoriarum tenebris
iß. 35.2t. obfcura, exclamavit dicens : Locus fluviorum rivi
latifiimi, & patentes. Teftamenti enim veteris di-
^ta, quafi angufti & claufi rivi fuerant, qui immen-
* Corb. Germ. Norm. 1. Laud. & Germ, abjefto pro , habent . aliquando
eligere ponitur.
b Germ, duo Laud. Norm. & alii per Prophetam died.
* i us Laud, quam potefl humanam animam.
f I . Laud, expectore Moyfi ore erupit.
fas feientia; lux fententias collcctione obfeuriffima
conftringebant. Ac contra do£trina fancta: Ecclelijc
tivi & lati & patentes funt: quia ejus di&a & in-
venientibus-multa funt, &: qua^rentibus plana. Ait
ergo -.Profunda fluviorum ferutatus eft, abfeon-
ditaproduxit in lucem. Quia dum fiiis expofitoribus
intelligentix fpiritum infudit, antiquas rprophecan- f
tium obfeuritates -aperuit. Et hoc jam fanda Ec-
clefia per fpiritum agnofcic, quod fynagoga prius
per litteram intelligerc omnino non valuit. Unde Jg
•& Moyfes cum populo loqueretur, faciem vclabat;
ut videlicet defignarcc,qubdille Judxorum popu-
lus Legis verba cognolceret, fed ejufdcm clarita-
^ tern Legis omnimodo non viderct. Unde rede &
per Paulum dicitur -.djfique in kodiernum enim diem 2-c*
cum legitur <JMoyfes , velamen eft pofltum fiuper cor
eorum. Sed quia dida Dei nullatenus fine ejus fa-
pientia penetrantur (nifi enim qui fpiritum ejus ac-
■ ceperit, ejus null© modo verba cognofcit) fandus
vir de inveftiganda eadem Deifapientia verba fub*
•jungit, dicens:
Sapientia verb ubi invent tur , & quis efi locus in-
telligcntia ? Nefiit 'homo pretium ejus , nee inve- 0
nitur in terra Juaviter viventium. <^dbyjfus die i t ,
Non -eft in me: & mare loquitur, Non eft mecum.
Non dabitur anrum obryzaim pro ca, ncc appcndciur
\ argentum in cornmutatione ejus.
61. Notandum prius eft, quod duo ? fibi propo- C a
fuit, & duo fubdit refpondendo. Ad id namque J
quod fuperius d ixit: Sapientia verb ubi invenitur, vu,
& quis eft locus intelligentia ? ifto verfii refpondit f ^E.':
K^foyjfus dich, Non eft in me: & mare loquitur. Non locus
eft mecum. Ad id verb quod dixerat: Neftit homo tiuml
pretium ejus, nee invenitur in terra fuaviter viven- 0 ^
tium .-inferiorem verfum reddidit, dicens:Non da-
vitur aurum obryz>um pro ea, nec app ende tur argen-
tum in cornmutatione ejus. Ad utraque ergo refpondit,
fed augendo quod objecerac, non folvcndo.
Cum fapieneix namque locum quxreret, ac deinde
inferius refponderet; t^AbyJfus dich, Non eft in me >
*non ubi eflet, fed ubi non eflet, indicavit. Rurfus
cum ab homine ejus pretium diceret ignorari, atque
ad hoc inferius redderet: Non dabitur aurum
obryz.um pro ea, non quid eflet ejus pretium, fed
quid non eflet, oftendit. Cundtis autem liquet,quod
neque hxc humanafapientia vel teneri loco,vel
emi divitiis poteft. Sed vir fandus myfticis fenfibus
plenus,h ad alia nos intelligenda tranfmitcic, ut non &
creatam., fed creantem fapientiam requiramus.
Nam nifi in verbis iftis allegoriarum fecreta rime-
mur, ea utique qux fequuntur, omnino funt digffa
defpedu, fi ex fola hiftorica narratione penfentur.
Paulo poft namque dicit: Non adaquabitur ei aurum
vel vitrum. Et cum, ficut novimus, vitrum longe atque
diffimiliter auro fit vilius, cur poft auri nomen,
mecalli utique pretiofi, pro immenfa laude vitrum
quoque dixit fapientia: nonxquari i Ipfaergo litte*
rx diflicultate compellimur, ut ad fententias ho-
rum verborum myfticasvigilemus. Vir itaque Hindus
quam fapientiam contemplatur , nifi earn dc
qua Paulus Apoftolus dicit: Chriftum Dei virtntem,
dr Dei fapientiam ? Q e qua per Salomonen! fen-
ptum eft: Sapientia adiftcavit fibi domum: & de qua
Pfalmifta ait: Omnia in fapientia fecifti. Hujus ni- rfi*'
e Corb. Germ. Becceofis, Utic. & alii aperta namque.
* Germ. & Norm, prophetarum.
* Vindoc. duo ibi.
b V indoc. ad aliam nos inttlligentiam.
, quia nihil A gflam fibi exhiber veniendo ; Sc facit m ea meri-
turn quod rémunérée, qui hoc fblum invenerat,
Nullius boni
' A merito
4çbctuldignum
æftimatione illius invenit. Non autem hoc
fapientiæ pretium, & efledicitur a &r nefeiri ; fed
idcirco nefeiri, quiadeeft : eo fcilicetloquendigénéré
, quo in anguftiis quifque deprehenfus, cum
remedium fubventionis non invenit, fateri fbler
quia quid faciat, nefeit.
61. Hujus ergo fapiendæ pretium nefeire, eft
digni operis meritum , quo illam percipiat, non
invenire. Ad hoc namque pretium damus, ut ejus
vice rem quam appetimus, poflidere b debeamus.
Quid autem nos dedimus , ut hanc fapientiam,
quæ Chriftus eft , percipere mereremur ? Gracia
quod puniret. ^
#4. Liber inter hæc mentis oculos ad ilium latro- r E c. xxm.
nemreducere,b qui de faucediaboli afeenditeru- Poedcftinatio-
çem, de cruce paradifum. Intueâmur qualis ad pa- cxcmpiumfo
tibulum venerit. & à narihuln rtuolic ahfr(*ibuïum venerit,& à patibulo qualis abfcefff(iîrt. Ve- llaarcrroonn/c. fAail.u,_
nit rcus fratemo fanguine, venit cruentus, fed in- tcm con^ccu"
terna gratià eft mutatus in cruce : & illc qui mor- to*
tem fratri intulit, morientis Domini vitam prædi-
cavit, dicens : tJMemento mei * Domine, dum veneris zuc. 23.42.
in regnumtuum. k In cruce clavimanus ejus pedef^ i * *
j . -r * . , queligaverant, nihilque in eo à peenis liberum nifi k
qiuppe redemti iumus. Ilia namque fola opera cor & lingua remanferant. Infpirance Deo cocum
male vivendo dedmius, quibus fi jufta retnbucio B illiobtulit, quod in fe liberum invenit ut iuxta
fervaretur non Chnftus, fed fupplicia redderen- hoc quod feriptum eft : cm k mdfret ud iußitUm. » » „ „ -
tur. ic d ahud homo per juftoiam .meruit, aiiud en conftemurädfilmem. In corde autem fidelium
fer graciam accepit. c ■ Teftetur Paulus, priuf- très fummopere mauere vit eu tes teftâtur Apoftoquam
mens films fernen gratuit* veiitatis accipe- lus, dicens : Nmc autem manèm M a , fpes, cari-, c„ , „
ret,quibuslentibuspremeretur moos-.guipriùa, tas. Quascunftas fubitarepletusgratia &:accepit ’ '
',nq“ “ ’ ® & cmlumc~ latro, & fervavit m cruce. Fidemnamque habuit,
qui regnaturum1 Dominum credidit, quem fecum |
pariter morientem viditj fpemhabuitquiregni ejus
aditum poftulavit, dicens : tJA/lemento mei Domine , Luc. 23.43;
dum veneris in regnum tuum. Caritatêm quoque in
morte fua vivaciter tenuit, qui fratrem & collatro-
nem pro fimili fcclere morientem, & de iniquitate
• r • - U * • fiia arguit, & ei vitam m quam cognoverat, prædi- m
que lapientiæ homo pretium nefeit: quia quifquisà p cavit, dicens : Neque tu times De um, qui in eadem ibidem +0.
bruns animalibus ratioms mtelle6lu diferetus eft, es damnatione. Et nosquidem juftè; nam digna fattis
recipimusi hic verb n nihil maligèfiit. Illè qui ra- n
lis ad crucem venir ex culpa, ecce qualis à cruce rccedit
ex gratia. Confitebatur 0 Dominum, qüem o
videbat fecum humana infirmitate morientem
liofus : fedmifehcordiam confecutus ftim, quia igno-
rans feci in incredulhate. Teftetur pro qualibus
Chriftus mori dignatus eft : Cum adhuc, inquit 5
peccatores cffemusffecundum tempus Chriftus pro im-
piis mortuus eft. Qui ergo veniente fapientia impii
inventi fumus, quid boni operis dedimus, quo ac*
cipere eamdem fapientiam mereremur ? Hujus itaquoniam
quod fuis meritis non fit falvatus, intelli
git, nihil fe dedifle boni operis ut ad fidem veniret,
agnofeit. Quafi enim ad percipiendam fapientiam
pretium dare, eft cognofcendum Deum d ailionis
fua: merccde prsevenire.
ibiiais.,o.
Y*T. XXV.
, .• a. , . . . . quando negabant Apoftoli cum einem miracula
63. Non elle hujus fapientiæ pretium cogno- yiderant divina virtute fadentem.
verat, qui dicebat : « g u i s p r io r d e d i t U l i , & re- <j. Sed hi qui falvari hominetti propliis viribus V*t. mi.
tn b u e tu r e t .? Hmc iterum lcnptum eft : iG r a t ia fadllruunt, eamdemCBHfeffionem hominis ab ip-&“ ; , “™.“
- ■ ■ ef i ls , & hoc non ex •vohis, fite eflfe hominis virtute fufpicantur. Qüod fi S M Ü W M
Jed Dei donum eft : non ex oferihus , ut ne quit eilet, in D ei làudê Piàlmifta non
H i H,nc de femetipfo itetum loquitur I di- fio & magnißcentia opus ejus. Ab 46 hiatus adci- H ■
cens .Gratta Dot pm id quodfum. Ex cujus nittu- pimus refta cenfiteri , à quo nebis î niaena p
rum aipuatione gratix, quta virtutum opera proti- pj datur operari. Quia ergo nil boni operis dedimus 1
nus mcorde genemntur, ut ex kbero quoque arbi- quo hatte fapientiam percipere mereremur db
moiubiequaturaaio.euipoft hancvitamretribu- caturre&è : Neftit homo pretium ejus : qudn’iam
oæterna reipondeat, illico adjecit : Et gratia ejus quifquis jam ratiane utitür tanto àlriàs fub hu^
tnmevacua non frit. Sedfuntnonnulli.gquifanOS jüs fapiünti* ifitelleftu fe defpicit, qUanfö emfinsvinbusexultant,
fuifquepræcedentibüsme- dem fàpièntiæ veriùs interna cognofcit ut indifvti
m B m fcqlfe glpdantur. Quotum profe- gnumfe ad hanc pervenifle videat, pet quam gta.
Jllma J ' 00 tnvenltu';' fimmetipfis contraria : quia with agitttr.utdigtiusfiat.De quabe-ne moxftib*
num & innocences fe afferunt, & redemtos, hoe ditur:
B B S feredenmonis- notaen évacuant Omnis Net invenitur in tem fuaviier vtoMrnm. rxr.tr:
tivitate i B W W W f l W B P Quid hoc in îôcd terr* fignatUr nomine, nifi C a p u t
ms eft ft n tv U Ccgu qU! ‘bet lft? ÏÉltemf anima humaria? De qua Pfalmina dicit : Anima mea X L I .
aupr Jr an prIUS non, A1C CUpa ? L,‘ f t * * terrafine aqua tibi. Hæc ^utém fapientia inve- R b 1 xxivi
nlr _ acl^c quia multum defipit quifquis hæc fa- nifi in tetra fuaviter Viventium non valet : quia quif- Q“ifcluis buqu'PPd
mentum fupema gratia non *■ quis adhuc httjtts vita ysluptatibus pafeitur, ab « M M
» r^-i *,,*.*. -*-***• æternæ fapientiæ intelleclu feparatur. Nam fi veiè tur. ab æccrfaperet,
expulfusab internisgaudiis, de ea in quam i^ci[caufe'paratur.
Vintfcsc. & i . Land. Ifl Utic. foper has voces de fdueé, feriptum fuie Sglwgj1* 2’
de judicto.
‘ Deeft Domine in picrifcjûe & ica infra.
b Latid. & Ëellovac. in cru A el.imavit.
• Gern«. Deum.
m Vulgati quam non cognoverat. Deeft neg.atioin Corb. Gcrnj. Via-
doc. Bellov. Laud. Norm. & aliis mff
“ Bellov. nihil mal) gejfit.
* Gcmet. Prat. & alii Deum.
P Galtet, ajfentnt.
^ In Germ. Corb. Germ. &
Anglic.-& noftri habent dafür.
uc vcniat, invenit ; fed poftquam venerit, facit :
atque & ad indignam mentem veniens Deus, dib
*• baud. nefeire, fid idcirco nefeire.
Vindoc. valeamus.
^^IiaUcgantiitsin Laud. Norm. & aliis ç iii» , ttfiatm, ut icgimt
1U' laud' t'tj
lUS bai*d. quis priits dédit ei f
V^àoc.gratia enim tftisfidvatu
i ... i V'nd°c- Corb. Germ. Tùron. Norm. Inédit, quifabvosfè; at
i- quia nojfe fuis •ribus &c. erxore araanuenfiom , qui ex , quia fa-
> çonflarunt, quia nofie.
■ Adjecimus, diaboli, defideratum in editis, inventulnque n editis magna dantiit operari. Mff.
O o iij