T a p . X I I . X I I I , E S T H E R
O u .e [equmtur in Ver/ione Grteca, in tBibliii R jr i is habentur, at in H e lr a is am Syris codicibus non ex tant u tn e c in editim e I
Qr&at Ijornana, nec in Aiding Tenet- nec in notiro M S . Alexandleinofioc online ponuntur.fed per tatum Uhrum narie in-
T r a n f la t io n e L A T I H A . (tertexta.i
Ttvi J'JLAfH fiagiKwovr®- ’ApT«£tfgv to (uyiKv rÿ piq. to Nigap m m tot * A Mapdlyai®- Anno fecundo, régnante Artaxerxt magno,ana N/fan, [omnium vidit Mar-
m 'lif* n'S, eptï to KiokI* In gvKnt Btriapir , **%!>**©• ’US'oùQ- olutur èy 2» j-e/t ry irih.fi, dochaus filius fart, filii Semei, fiin Cifal, ex tribu B.njamin, homo
•5fotir@- piyat,- i r cv TfàuKp n fianKtuf, ’ Hr'jon rnt aiypaKugiat »tnypaKel- *n Sufiscivitatefimomagnus,miniflerexiflens in aula
/ « I * / - cy- 7 * , . §§ggg „ ,T , régis. Erat autem ex capttvttate quam cavtiuavit Nabuchodonoforrex it
rJsnWaCuxdbtlmf o BaglKwt BntfuAxy©- ItfwrnMp (Q 7»f Udasas, *. Babnlanie AaHiaedM,«, -„m ^ i-„. ...... P
‘ Jw/or. Kai.i/i »»vA 3»/iu^it/3f«fraJ jg T«oex©’ T**< >»«* >0
/v . tffir.ovTH ptyaKei troifMi «spoÄASov ipgb-n&t *tAcu«»’ x) lyin'!a iv rS y ftort) ptyaK».
ry $»yy iv7iSy oXeipaSm mir Ifly©" *i< TBAtfMV , f e w»A*//ÿnu J)kmuv t$ r& . Kcù î / i
i p m'oTout >y yip*, 4 stfjwjgwsfcy nixam x) M
gpyfl» ir£v J'lxjf/tr p»ßi/J/ioi r* iavTÙr k*.k£, *J»7v/p*⻣ imtAäai. Kai *i2ótj<£ ^>3,
$ Sióv' ami j rgtßont adjay, iy ivn a iow.it* grin piKfaemynt m*T*pS( piycts, vdPp
K a ip i f ^ i $Ki& iriraM, >y »I 7 am u n i *) tcartpayor r i f irJ'b^isf. Kcu JitytfQii
MapJbycu&‘ i iafanât tJ irvmitr TO7», t» 5 3tof ßthÜif) moi»nu , h^ e r i ictrn/ey to7ï
«m Kif.fJ'itf; £ ov marmî AÔ^-ÿ èhyîheu àuxl ï»f rnj tv n if..
K E t
B aô7Me/{ p iym ’Aplanif%»s n l( ami >? ’ItJinnt \mt $ ÄiSiomtai ik ilir N u n i^ t X*;«*'
xj Tonipytui vBvniafufyJiif > T«A ^fapn, HiMmv tmafçecf ii-rtir *) mams ‘éfayf minant çikh-
/üfyJtH , i^nAa&xy -irj ■ # i^atmt im<upi/J/J@-, vmuMStyi j x* ^ i srr#T«r®- «m Sli%iytr
78\î r vsonTnJ^irivy iwparrut J)*m*rrit n*\*ai«tu ßlr, r i t n ßmaihnmv il ft por >£ mfJu-
% p im & v T v r mapttjopi/J&,iy<tntia*â-cû i t & mtirpi rhu r oit ma air irâpiimn tifirlut. ITu-
Sopitu J'ip» ÿ oupCxhmr mit Ht i$ n » « n imi mif*t,ôo*f&avt)) mag ip ïr •ha'opi-fytti *} iv t?
Jij. eimapaWanfjiy £ ßißxia. miçtt àmoAJ'nfpit&}£ S'dntgjr r ßmaiKttir yigat eimtr»nfptrot
«y, àmiJ'tif'ir ipirWmâaait ? *$• ? oiKuptnt pvKeùt iraptpi^cu Jbapfy» A*ôy me
;9tnrmplf mir ïAy®-, t«t» t1 ßmaihiar ■m^.mipmria« S'ihfitKmt J'ixri^pa'la, mgi\
Erat
Babylonit de 'Hlenifàlem cum Jechonia rege Judaxy & hoc ejiu [omniu
tumultus, tonitrua &■ terra motus, jÿ* conturbath fuper ter- 4
•' ey oote duo draeones magrii parati proccfferunt utrique pr ali art : & j
faftaeft torum vox magna. Et voce eorum par ata tfi omis gens ad pra- k
lium, ut expugnarent juftorumgentem. Et ecce dies tenebrarum & cal/- f
ginuytriftulatte & angufliaiaffliitio & turbatio magna fuper terram. Et (7
conturbata e(l omis gens jujla liment es fua mala,& praparatifunt périr c.
Et clamaverunt a i Deum,ab autem clamore eorumJailumejl ji'cut i parvo ~
fonte fluvius magnas; aqua multa. Et lux & Sol orlu* e(l, & bumilei ex-
; altati fimt^é- devoraverunt inclytos. Et eiimfurrexit Mar do ch a us qui vidit
[omnium hoc, & quid Deus délibérât facere, babuit infomnium hoc in
corde,& ii bo Volait cognofeere hoc ufque adniütm.
CA P . XI I.
Er,«fa
1 Murdoch ans in aula cumGabatba & Th orra duobus tu- Il
uHodiéntibits aulam.Audivitque eorum cogitations,& curas x
us ep, & didicitquod parant manus injicere Artaxerxi régi, \
& demonpravic régi de eis. Et quafivit rex duos eunuchos [Koftp- Et\S
confit entes dppenfi [ùnt. Etfcripfitrex fermones hos in comment ariis, éS* 4
Murdochaus fcÿfit de verbis. Et pracepit rex Mardochaum defervire in If
iula, & dédit eidona propter hoc. Et eràt Aman Amadathu Bugaus in- m
tijluS cor am. rege, & quafivit affiigere Mardochaum &• populum ejusS
■ opter duos eunuchos regis. Atepipola efl-exemplar hoc.
R *
K m navystn MagJb%<u& tv Ty «uAy pp TaflaSi ly Qappa r /ut uirippv to fietft\iat
f uKactrirror 9 ivhio. *Hk*o* 7* iu r ir w i Koytoy.it, ij 7at ptgfprat ivrav ‘J^»g<£'r»n, ^
tfut5tv ir t iToipafan t i t yóigett imfiKKÓiv’Af■ ml'ifl'f mi IStriKti, x} sJertJ'ei^t itS fio.esiKh -épl
ivl5 y. Keu ‘J^nraotr b fiaotKivt mv /ut cvriynf bun, >y èf4tKoy»o*v7t( imbyyfnoui
Keu |fp{««i-ty 5 fi*riK<&'< n\) xbynt rirut tit ponpóevvor, x) MagJb^cuQ- tygaj-t mtgi t \by»i
Imtra^tr b fiaoïKtCf M«tp Jb%cuQr StpmmitHt ty r» ivkq , x) ïJ'u/jtr'eurtqi J,'opx7* nfy) Tvri
'A p in 'AyctJhc&u finfeu@- iytmty ¥ i^»7»<rt )&yjomtnocu -f M*g<A%eiïe
tbo Ketb p iu/n \x$p' ? / Jo cvripgir to fictPtKÏeit* tnt j tinso\ns S?i 73 irriygo.pop 7ó ƒ*.
C A P . XIII.
Ex Mdpius Artaxerxes, bis qui ab India ufque adoBthiopiam, ....,
viginti [eptem Provineiarum principes & locorum prafides ordinalA
funt, hac fcribtt. Cum muit is imperaffem Gentibus & univerfi domina-
la , volui non temeritate poteutia elevatus, mitius autem eti
femper gubernans, fubJeÜos tranquiUos [empet flatuere
é- régnum quietum & pervium ufque ad fines prabens, renovaréqu
m eunSlis bominibus pacem. uarente autem me 2 confiliariis,
1 duceretur hoe ad fi/iem, qui faoientia apudnos pracedebat, &
’olentia immutabili, & firma fide approbatus efl, & fecundo regis
ecedebat A nan, indicavit nobis in
bus commixtüm effe ihimie m populii quende
entem, è-regum pratermittejues aftduè ediha, ut nondeducatur quil
«y a /iW w v a t s a 't J
«$>©• im n * r n ir . r r i^ f y r y . * « V «>S,»T(. *«W«» . •t’ .y iy » . |}^|U ( i i iH » fn m ta l , » d ifM i tv mf ril nbu, figmiqmmtllmmmaU,
ma^prKaestv 1y Shorter rolt iptYtfOtf npifpaa , r iyo te xti 7% QirnKnr ygata, tjVpbt tJ & ut non regaum conflaw.iam confequeretur: pracepimusigitur eosqui fl.
ph $ fixgiKiiar ousttbiiett 7Vyyiy{p' 'Z3&iltTa%vAp tr iv i npasrpptrst Cpit iv 7 dit yygap\&l}{‘ cajltur vpbis in fcriptisab Aman prapoftto in rebus •& fecundo a tio-
ubput 'Ja» ’Apir n Ttlaypirn imi ¥ >o&fpi7ao Ki S'dnipn eylt n j$ mirvu Qur yireuE) £ ,S} omfl*s.eu>* mulieribus & filiisperdiradidtus inimitorumgladiisJi-
“ • v* . 'C , « » « {» « « 11 ~ o > o n% j « J ~ • u r R*ie omnt mtfericordia & pareitate, quartadecims duodecimi menfis Adar
M0,t *n*K bKopplfa T*5(flf*y ¥ y *X*t«* «??** *< fEgg[ ™ ^ n " * * * 'r'Aprafe»fis anni : ut qui olim & mneinimict in die untt violenter in infa-
J'uJ'iK*7*plwli AJ'ap to ty«5»T@-ïr« ’ imut otmuKeu iy pór Shoytrott ir »ptfq. psfi CtAnum defccndentes, in poflerum tempus quietas & tranquiUaS prabeant nart
oif r iy $J)ir xg.7tKll6r7tf, tit rlp ptnmiTU #óyty oisa9» £ &TÓp*%t ma ften * »J^ibiSperfeilères. Et depretatuS efl Dominum, memsor omnium operum Do-
//ATtAttf 7a <apttfpsi7a,. Keu tAnd« tuttin, ympotc/iatp mót7* t* ïgyet KVgin * >y Sort, ttvgit. jfUH&lH: £t Domme, Domine, rex omnipotent, qitla in poteflate tua.
R~ w v O, 7B,. y x. , i n, ir I » cj * >a»i.« ~• . i J«fa» 1 « n w« ijE.« C. " •-' t J' iB ;f■ i t ir5 K\SLT*tal t'ui SfecTi / . ' l l ‘1 tSerr£am!, é3r-ó?rn4t'’te< m4“i aabivlemi rfuibicar‘l!ov. "E‘t D'ro' “m1:i-P 7. i
gotasf lrg*nK. Oti i v vrolngat * ngarip^yno , *, var^euipa^opfpor %r 7 !*?.**<>•'. omnium, & non efl qui refiflat tibi Domino. Tu omnia nofli, i«|8
Tfl Kat xt/ee©-« rnipro»y, jg uk tsip o< *»T/7*g«T« Qu -rtj KVglep. 2 w tarra ptuaxm, Qu el diet mint,his Doming, qui a non in contumelia neque infuperbia, neque in gloria]
%7t ukI v ufig{ , i j 'i ir \x$pngav\a, a/ i t» giKodb^li imlnra totht rb p i egfioactirnv -f f^nqqvaylcupiditate feci boe, ut non adorarent fuper bum Aman, quia complacebantj
Aptiv, o7t Ivdinvy ptKÓiv irtKpxr* moj'uv avn mgit mugiav 'iggeJiK , uaa’ iitin r * tut», 'iyjAeofcu!ari yefl gia pedum ejus ad falutem ifrael: fed feci boe, ut non poneA
ui M t a , «J i n M h i r . , . n » , & p f f l i i « < l» « t m J 8 5 v f l S & j S j s S E “ I
> » tolf», «*(«. _ K«i_ m *S,n i Stil ■ l« « il. ,«»«<« wü C‘ > Sr‘ M liflB&J l»», ,««t W 27» K J
«l »<n9uA*H7° SwAtiSs r KKnptptplav Qn._______________,________ \dereeam qua a principio, hareditatem tuam.
c Domine Deut rex, par-[ 9
, & defideraveruitt per-
V c r f io V U L G . L A T .
ï 1Kf , ffqmmtiiK Jcripta te-
nfuemdinem no
QJta habentur in Helrao, plena fide exprefli. Ht
peri in ediiione vulgata, qua Gra corum lingua et» tittet
rim poft fintm libri hoc tapitulum ferebatur : quod ju>
obclo, id efl vtru,' pranottvimus.
D lxitque Mardochxus ; A deo fa&a funt iftai Rccordatus fum foninii, quod
videranij hæc eadem lignificamis : nec eorum quidquani irritum fuir. Parvus1
fons, quicrcvit influvium» &in luceni Iblcmquc converfus ell, 8c in aquas pluri-
mas rednndavit : Etlher eft, qiiain rex accepit uxoreni, & voluit elfe reginam.
Duo autem draeones : ego fum, & Aman. Gentes, qux convenerant : ni funt
onad funt delere nomen Judxorum. Gens autem mca : Ifrael eft, qux cla-
r ad Dominum, &falvum fee it Dominus populum fuum : libera vi tquem
omnibus malis, & fecit ligna magna atque portenta inter Gentes : Et duas f
prxeepit, unam Popufi Dei, & alreiam cunflarum Gentium. Venitque
forsinilatutumex silo jam tempore diem coram Deo univeriis gentibus : Et
>rdanis eft Dominus populi fui, ac mifertus eft hsereditatis fux. Et obferva-
turdies iiliinmcnie Adar, qiurtadccima & quintadecima die ejufddm menfis;
1 omni ftudio & gaudio in unumccctum populi congregad, in cundlas dcincepi
generationcs populi Ifrael.
C A P. X I .
A nho quarto, regnantibuS Ptolemxo & Cleopatra, attulerunt, Dofithcus;
qui feSacerdotem & Levitki generis ferebat, & Ptolemxus filius ejus, banc Epifto-
lam'phurim, quani dixerunt jnrtrpretatum efle Lyfimachum Ptolem*5 | | | a
Jcrufalem.
Hoe quoqutprhtcipium erat in editiane vulgata, quod nec in Helrao nec apud ullumfertut
interpret ion. 4
Anno fecundo, régnante Artîixerxe maximo,prima die menfis Nifan*Jhditfc----
um Mardochxus filius jairi, filii Semei, filii Cis, de tribu Benjamin : Homoju-
dxus, quihabitabatinurbe Sufis, vir magnus, & inter primosaulx regie. Erat
autem deeo numéro captivorum»quos tranftulerat Nabuaiodonofor rex Babylonis
de Jerufalemcum teconia rege Juda : Et hoc ejus fomnium ftiit : Apparuerui
voces, & tumultus, -& tonitrua, &terfxmotus, & conturbado fuper cerram : 1
ecce duo draeones magni, paratique contra fe in prxlium. Ad quorum damore
cunftx concitatx funt nationes, utpugnarent contra gentem jullorum. Fukque
dies ilia tenebrarunt 8t diferiminis, tnbuladonis & angufti*, & ingens formido
fuper terram. Conturbatâque eft gens JuftorumtiirMndura mala fua, & prxpara-
t ad mortem. Glamavenintque ad Deum : & illis vocifcrandbus, fons parvus
revit in fluviuni maximum, & in aquas plurimat rcdundavit. Lux & foi ortu;
eft, & humilcs cxaltati funt, 8c devoraverunt inclytos. Quod ciim vidiflet Mardo-
chxus, & furrexiflet dé ftratoj cogitabat quid Dcus facere Teller i & fixitm ha*
bebat in aniino feire cupiens quid fighificaretA—
C A P .X t I . ,
lV\XOrabatur autem eo^enlporein aula regiss cum Bagatha S: Thara eunuchis re-
gis; qui janitores erant pa'latii. Cumqiie intellexifiet cogitadones eorum, & Curas
ailigendüs pervidiftet, didicit, quod conarentur in regem Artaxerxem manus mit*
:re , & nundavic fuper eo regi. Qui de utroqne nabita qusftfone, confelfos
i flit diici ad mortfenV. Rex aiitem quod geftum erat, icdpfit in commentajiis :
:d & Mardochxus rei niemodam litteris tradidir. Prxcepitque ei rex, ut in
ula paladi inorarerur, datis ci pro dcladone munedbus. Aman verb filius Aina*
dathi bugeus erat gloriofiflimus coram rege, & voluit nocere Mardochxo & pcqiu-
lo ejus, pro duobus eunuchis regis quiTuerantinterftfti.
Hucufque proamium. •
Qua fequuntur, in to loco pofita erant, ubi feriptum efl in iiolumine,
Et diripuerunt bona, velfuftantias eorum.
Qua in fola vulgata edttione reperimut.
Epiftolx autem hoc exemplar fuir.
R C A P. x i i t
Ex maximuS Artaxerxes ab India i fque ^rhioplam, centum vigind feptem pto*
irum principibus & ducibus, qui ejus impeno fubjedli funt, falutem. Gum
plurimis gentibus iniperarem, & uni verfilm orbem mex didoni fubjugaflem, vo-
lui ncquaquam abuti potendx magnitudine, fed demenda & lenitate gubcinarc
fubjeftos, ut abfque ullo terrore viram iilcntio tranfigentes, optata cunais morta-
libus pace inierentur. Quxrente autem me ä conliliariis meis, quomodo poflet hoc
implcri,unus qui fapienda & fide ceteros prxcellcbat, & erat poft regem fecundus;
an nomine, Iiuiicavit mihi in toto orbe ten-arum populum efle difperfum;
no vis uteretur legibus, & contra omnium Gentium confuetudinem faciens, Re-
i jufla contemncrec, & univerfarum concordiam nadonum fu? diflenlionc viola-
Qaod ciim didiciflemus, videntes unam gentem rebellem adverfus omncHomi-
i genus pcrVerfis ud legibus, nollrifque juflionibus conrrairt, & turbare iubje-
ftarum nobis provinciarum pacem atque concordiam, Juflimui, ut quofcumquc
Aman, qui omnibus provinces prxpofitus eft, & iecundus a rege, & quem
patris loco colimus, monftraverit, cum conjugibus ac liberis deleantur ab ini“-:
cisfuis, nu llufque eorum mifcrcatur, quartadccima die duodecimi menfis Adar a
prxfentis Ucncfarii homines uno die ad inferos defcendentes, reddant impc
noftropacem, quam turbaycranr.
Hucufqut exemplar, efiflola,
QB* fequuntur, pofl cum locum flüfia rebeii, uti legiluf,
Pergcnfque Mardochxus, fecit omnia qux ei mandaverat Efthcr.
- Nec tarnen habentur in HebraicO, e* apud nullum penitus fetuntut iitterpretum.
Mardochxus autem deprecatus eft Dominum, manor omnium operum ejus;
J! ; Domine Donunc rex onmipotens, in ditione enim tua cunfta funt pofita, &
eft qui poflit tux reliftcre roluarati, fi decreveris falvare Ifrael.
il
1 : 1
H