1 '
1
V e r f io V u l G . L A T .
}6jEc clamavit Habacuc, dicensj Daniel ferveDeij tolle
37|prandium, quod miiic cibi Deus. Ec ait Daniel 5 Rccor-
}8 [dat uses mei,Deus, Se non dereliquifti diligentes te. Sur-
gcnfquc Daniel comëdit. Porrö Angelus Domini refti-
tuit Habacuc confeftim in loco fuo. Vente ergó rez die
jfeptimo ut lugeret Danielem : & venit ad lacum, & in-
4Ö trofpexit, & ecce Daniel fedens in medio leonum. Ec
|exclamavit voce magnâ rex, dicens; Magnus es, Do-
Deus Danielis. Ec excraxic eum delacu leonum.
'orrô illos, qui perdicionis. ejus caufa fueranc, in-
rromifit in lacum, & devoraci lune in momenco coram
4*|eo. Tune rex ait ; Paveanc omnes habitantes in uni-
erra Deum Danielis : quia ipfe eft falvator, fa-
iens ligna & mirabilia in terra : qui liberavit Danielem
' lacu leonum.
D A N I E L .
V e r f io G R .Æ C A L X X . In c e rp . C u m
'.eu (pi) Ißlntey 'AfjtjStfitKp, At ja y , AttriHE, Astc/ÜA, KttCtrl
eiçot È (tsTtrMAt Qoi ô $*ó{. K<ù «t * AaviÙK , ‘EpvMdHf
I ytf p i l iy vx 7vf ÀyaerâvTa-i fft. Keu àraçàf
AàriÙA, ipx’pj. o $ ayy^& r 8t* ttvtxcniçnet xèy ’Ai*Ca-
, nip (») *<( r lv tóxov iumt. ‘O $ ßaathiv{ «a3 s
Tf Hfiifcf. TM iCJ'ifAf 9ttd »TOI TOY Axr/nA, k, %K$tv It Ï TOY
) KÓxxov, X) <tï^A{|4>l, ic, TM, Aar/MA xx0M(wV®'. Keu xrx-
Conaac pxvf pitjetAM, ht», Mtjaj « kvsu S Stof r Aaunh,
(X ïfiy ($) «AA©* aAÎeù £ k. Xeu xytemtrty xd]iy. T i ( 3
„ . »BS ^ «TTVAMOf fWltt 'trtCtytY fi( 7ly AltXJWf' ly K*Jt
s^^SjUis ir«ïr/#| iu/w. (t)
MS. A. (p) l^Sirt*iAS*|»#>(i>) bij;) tàtlY Q i a?Ao{.
(t) TtA©* Axr/ÜA
C a p . X
T r a n f la c io n e L A T I N A .
Et clamavit Ambacum , d/Vcnt 5, _ Daah
'Daniel, tolle prandium, quod mißt tibi Dei
Et ait Daniel -, Recirdalus es quiff e me,
Deus :& non dereliquipi diligentes te. Suigén
que Daniel comidit. F erra angelus Dei tell
.tuit Ambacum cenfeßim in locum ejus. r(
aiitcm venit die feftimo , ut lugeret Daniele
& venit ad lacum, & introfpexit : rcjj
Daniel fedens. Et exclamant voce magnâ dix,
Magnus es, Domine .Deus Danielis : &
eft alius prater te. Et extraxit eum. Vor,
illos, qui perditionis ejus caufa fueram
intromifnin lacum : & devorati funt in mo
V e r f io S I A C A c u m I n ie r p r e ta t io n e L A T 1 N A_
3 « . ) o ù & j t t t ] L n ^ . ^ â f \ . tla n .n - ^ •) ■ ^ i tnn.r\^ -, J* a n
3 7 ' I o a » . JD? . u j l So u O ia h O u , J)o . jo u ^ N . ü j - r S ) l .{ A 4 . J ) -r :>o}o
38 ôua eoa.rva.ijiN ).o]L>o o iN ,a â o .^»ofo \ > |d j ; joæc * .^.V -.N .]] i s j
Et damans Habakuk dixit j Daniel
Daniel : furgens cape prandium hoc
quod Deus cibi miltt. Dixitque Daniel
Recordacus ell mei Dominus, needintifi
mifericordiam fuam a me. Novi enim
quod non deferis eos,qui tc amant. Sur
genfque Daniel edit: Sublatumque £
mul Habakuk, ftatuic Angelus Domin
eodem in loco, i quo eum prius fubilu
lerat. Venit autem rex die feptimo u
lugeret Danielem: Dolebat enim ei d
Daniele. Venienfque ad foveani, &.
profpicicns in earn, vidic Danielem fe.
dentem. Edit-aque voce magnd, dixit
Magnus ell Deus Danielis. Ec extule
runt de fovea Danielem t Inimicos au
tem Danielis, qui accufaverant ipfum
& interficere ipfum volueauhr, ‘
conjeccrunt: ftatimque devora
j leones coram rege,8t Daniele.
L.rv a (.bacuN. P-ÔNio )LJo * .j r u .n iV i |ooi o iX a ê .1 ),L).a ov-bQ^oJo .)NjtiLO
ea.j Jo .jô cu ^ laN , )iJo ^ 01N. tooi Nj'ro i \vb. }.aa.?iaN
CIOL^S 001 toj .-^ojo JIjd tan.iO * uOi_.j_oo . f s e . ^
. y O J O l V i ) . t J l i " . Nn u a u v o | o . \ j ) 4 j i
. . . . V . • ' *• * . , acculaveranc ipfum
O U J ÏO . ^ a O ™ a ^ c u j O x î s o ^ •O l^ n S O !5 b » OOO» &intcrficereipfumvolueauhr,infoveam
* * * . . . - * ratimque dcvorârunt ipfo
■ \ v i ) .^ j / 3 jÆ O | A t o i u o i a ^ O j jo .JL o j j J a N o } y c u --------------------
V e r f io A R A B I C A c u m In t e r p r c t a t io n e L A T I A f A,
4 6 '. y J ï » , 9 m»^ > 8/0 J>S. ^ I j» te. - 1 '■ * s? * 0* 0^ >
* J u j U JU â *< Ü J l CiU A X y ! ^ c X J J cXä * J I a j )^ l J L j u U t M j U <-3}SUa
All) * J ^ = ! j J u j Ia p U j * ^cXJJ e ^ j u p J j * p^A)) t£ lj)
^ j LamJ) p^ à JJ e i m i ^ * KXAUDjJt AXc Lw
l / y 65y ^(l . y y « y 8 . y ■ « y A* yl* < y y « y I J S . y 4 y y « 4
l^) Col p A,rtr, * püar. c t ü l l JLu lâ l^jiaJLd * Cpd[|
ui A e . « a e«y y y A y y y y « . S^*y -Ay X<y y y « < 4 « y y«yy y fi. y yy ÿ fi'-
^ pilUÜ) * LUm j y l r 1^ ^ ƒ&) ^JWiUÿ * jL ü l^ A)) U jJ)
y* O ■**•" S b £ . <t Js?| " 8 y S . y S&S-9 ftï*S*
f ^<^1 * LAdÜl OJ^Kj * c ^ J I J I u )a *
Clamavitque Habacuc, dicens; 0 D<i- j
n/e/, 0 Daniel, accipt cibum quem mil-
tit tibi Deus. Dixit Daniel; Equidcm
6 Deus recordatuS es mei, neque deflits
qui te diligunt: Simul furre-
xit Daniel, & eomedit. Angelus autem
Dei confeflim reflituit Habacuc into-
fuum. Rex verb venit die fepti-
ad lugendum Danielem:fed cum
venijfet ad foveam, & afpextffet,ecce
Daniel fedebat. Sjuamobrem exck-.
mans rex alta voce, dixit: Summits
ts tuS Dominc Deus Danielis,nee alius
•ft prater te. Et extraxit eum: Hlos
autem qui fuerant caufa perdiiionis t-
jus, projecit in foveam j qui prninus
devorati funt,iUopr«fente.
Abfoluta eft Prophetia Danielis
Prophetie, cujus bcnediâiones
adfinc nobis, Amen,
U A C H A <B J E 0 q U M 1.
V e r f îo V U L G . L A T .
l i b e r p R I m u s M A K K a D A i'n N i i p ß 'T O S . M A C C Â B Æ O R U M P R IM U S .
M A C H A B Æ O R U M .
I p
I I
faflium eft, poftquàm perçu (fit Alexander PHi-
opi Macedo, qui primus regnavit in Gratcia, egref-
Ejs de terra Céthim , Darium regeni Perfaruni &
ledorum : Conftituit prxlia. multa , & obtinui
ninium municiones, Sc incerfecit reges terra:, E
’ jpertranliit ufque ad fines terra: :& iccepic fpoli:
mulcitudinis Gentium,: Sc filuit terra in confpeäu
ejus.. Et congregavit virtutem, & eXercitum fortem
nimis : & exalcatum eft, & 'elevatum cor ejus : Ec
obtinuic regiones Gentium, Sc cyrannos : Sc fa6ti
funt illi in tribucum. Et poll hxc decidit in ledturri,
S( cognovit quia morerttur. Ec vocavit pueros fuos
nobiles, qui fecum erant nutriti à juventute : & di-
vifit illis regnum fuum, cùm adhuc viveret. Etre-
gnavic Alexander annis duodecim , & mortuus eft.
Et obtinuerunt pueri ejus regnum, unufquifque in
loco fuo : Et impofuerunt omnes libi diademata
mortem ejus. Sc filii eorum poll eos annis mul-
Sc multiplicata funt mala in terra. Ecexiit.ex
eis radix peccatrix, Antiochus Illuilris, filius.Antio-
chi regis, qui fuerac Romx obfes : & regnavit in
anno centefimo trigefimo*feptimo regni Grxcorum.
In diebus illis exi^runt ex Ifrael filii iniqui, & fua-
ferunt multis, dicentes j Eamus, Sc difponamus tefta-
mentum cum Geutibus, qua: circa nos funt : quia ex
quo receflimus ab eis, invenerunt nos multa. mala.
Et bonus vifus eft fermo in oculis eorum. Ec de-
ftinâyerunt aliqui de populo, Sc abierunt ad regem:
& dadic illis poteftacem ut facerent jufticiam Gentium.
Ec xdificaverunt gymnafium in Jerofoly-1
mis lecundùm leges Nationum: Et fecerunt fibil
prxputia, & recelferunt à teftamento fanfto, & jun-l
fti funt Nationibus, & venundati funt ut facerent I
malum. Et paracum eft regnum in confpeilu Anti- ]
ochi, Sc ccepit regnare in terra Ægypti, ut régna. I
fuper duo régna*
._AÎ f/ft r l mtmljeu ’A\t^arJ)>oy rly Toy
la.KtJ'im, o $ ^HASiy àx i y»f X» -n ««V> *) tnàml't rly ActeSty
i r itf sur x} M»Jhy , k, iCasUdujtv dvr ium (*)
rl if EAAxiAc. Kcm n,vtcnnfo noAt^evr rmïl.ic, £ bupepnny
\ß) oyyi*\*ó.7wy tnn^y, xjïspatje ßaothHt/i ynt. Kcù Jïn\Hiv
’ "f ypt » Xj HaaCt rnvKa «AhOm; i&ytiy * iy nsv^any
. mot ium. x5 , te, Wn(^t n MfS'ia kun. Kai
[yjfyyh*}* 'J'óyafu y iqy&y apbJfa, Kai 2v, ^ I
, ?jy.Y\«tv , x) iyite/lo euaÿ. oif <p6&t. Kal p^ Tavm l
rl 0* yj>ijUl3, ly tyru oti 'in>vh« m. Keu 'aaóhsn, t#ï iraijkf
un r if loS'b^us 7i f (dl) tyYTfóprt ttvn ium ytbvn©- f ^ J)«A«»
~v]ofi ff ßariAtiay 'tUm %ji la v r% lwn. Kal iCasthd/siy ’h\e-
%tu<Sp@-. i n S'àfeyg-, eïntSart. Kal iorixptfn^ j>i irai Ac atm
Bötsof. mi toÏ rb-jrtf turn.- K« toriSt/Jo -xarns JiaJ'ntaan (fft tI
\èmSavnY àullv,iy ot-qoliujuf oorioot àujZy ïx». wdAA«,,y inkniivvav
ana oy t? yri. Kat ‘JffuKStv ‘J% àvjuy ptÇa iiJfj>ru\l{ 'Kvrloyoc
O ’Empathe, v if ’Arftijp {{) ßasihiac, èf nt ofuigfe «> t?
?*M'Kj'iCashd,tiv (ti)ü ÏTH ittfloçip iy (a ) 71uaxtrp ty iCfbuu
UftKH*(EM.b»*vÏEv% Hftifatf latiytuc L/|ïIa&bv ‘J% ’ lsfan\(i)iol
'.fâyofut, j^à/firetsay sowie , K*)9>TU, UofdLSu^j, ^ Jid-
ÿuos. nobiles , qui fecum erànt nutriti à juven-
utê y <&■ divifit tilts regnum fuum, cilm adbuc
/iverct. Et regnavit Alexander aànis duode-
tm :■ <& mbrlitus eft. ^ Et obtinuèrunt pïteri ejus
egntlm unUfquifqûe inldco fuo. Et impofueruut
mîtes fibi diademata poß ■ mortem ejus : &
filii eorum pofl:cos annis multis : et mule jplicata
flnt mala in terra.- Et exiit ex eis radix pec-
:atripc, Antiochus iUftftris, filins Antiochi regis,
jjUi fuerat obfes Rom e ; et regnavit in anno
centefimo'trjgefimofepti'mo regni Grxcorum. in
' 'ibus iftis gxierunt ex ljraet filii iniqui, &
1 ferunt milltis, dicchies -K Èamus, etdifpo-
mus teftamcrttum cum.getiiibùs, qux circa nos
%t : quia ex quorecejfimus ab eis j 'invenerunt
r mala multa. Et bonus efi vifus fermo
tftaânuliu (dft t tâvety t xvxAfc) nao/y, %rt ap ns tpffgiSnudtl
c) ànr àu]ay , îvflv ù(r.ac Kff.na Ti>xâ. . Kal-nyaftûyàn S
èp&tyuoït àv liv .. K eu '3£st$yi*nftnsây mvt s ami.?. A*v, ry
oftv&nt? tapit If ßan\ta. x) (a) ïA»uv àv'joïs êfiéteiav or»tntat
mJitffJUfjMTa t \§rtay. K ai ^ ko do unsay yjpwxntv-ir'ligpm-
iiçifut t tâvtly. K/ùi7roUnay iâvjoif (fi.) àiify-
C/T fa d um eß, poßquam percuflic Alexander
'hilippi Macedo, qui egreffus eft de terra Chet-
iim , & pcrciiffti Darium regent Per fan
'y M?dar um ; & regnavit pro eó primus
Iracla : Et conßitüit pralia multa, & ol
iun munf.ion.es multas, &'inteifecic reges t
'a. Et pertranßit ufque ad fines terra ! _
lecepit fpolia multitndinis gentium. Et filuit
erri in conjpcdu ejus. Ei exaltatum eft, &
'.levatum .cor ejus: Et congregavit virtutem
'ortem valde : Et obiinuit. (a) regiones,
, & (b).tyrannos : & fadi funt iUi
m. Ec poft bxc decidit in ledum ,
Et
j-— .. •***%o -i - . xyix( ,. £ (») Toii
sAi'««'/, xj iapdäntf i|) r minteu 7b mstngbv . ' '
IßartKfix(o) iia/liov ’Avt/ S ^ ^ terthaßt ßK
k)yv7d>t, oxttc ßar/Mtisy iorl tdf J'ii* ßaaihotas.
• MS.A. MaKKxCaimy a'. (a) 'BpÓTtpj>y(j2)è%Jlall*l‘-™», ^ irpxSjty
oculis eorum. Et defiinàveruht quidam de1
tf/o, et abierunt ad regem: et dédit illiS
poteßate'm factendt jujlitias gentium. Et a'difi-
...... Symntfiitm in Hierofolymis fccundim
-~~~nToiptdffn..... ....
ßaeiMvfcu (<*)
reeejfert'
onum : Et fecerunt fibi prxputia: et
- V» I ,îf * teftamento fando : et jundi funt
nationtbjis.-: etveuundati funt, ut facerent ma-
L — Tzz r : r *™/,,« /«»»• £t param
îartwe. Kai JtnKlitv (y ) Ç,w!nÇtv (Jl) QwitK^opyf («) impaync, \tiocbi : et cofifiOtü
m M & m eft regnum in confwdu An-
ßamhiat, (») tri ($) ißdopup iy o&xkoçÙ (/) q3( orxfàtof*©-, Iregnaret fuper duo régna
t y 'k r 'W ’foyff.vÇ.jixftCvçixr, (y) iÇ£ÿifrrf(Ç)orewcu rnngoy. p ) iymmiy (or)y»f
1 cèpit regnare in <ÿ£gyptt ; ut
V e r f io S Y I A C A c am In t e r p r e t a t io n s - L
• m » P » j». 90 /».
* ) .h £ s ,a 0 0 L #
* j * v o J l a . ô * ■
. 1. 9 V V y 0 9 ta » v 9 x 0 7 7 7 0 m 9 7
| p .^ | ç30 ia2Uî ,J.-xjorjCùo *ra tißojj.a-£ü.aÄ jooio *
J J* *' 9 " 7 <r> 9 •• 0 9 .7 9 7 ®* 9 7 m 9 ••
I : j .—yj.boo ,J— I— OL^>vÛO fc.OL*jjwiOO : J xts.2)
r " î ° ■ r ^ - ^ 0 * ■ I r - ^ ° ^ N S ° 'J ç _ ô / s ^ o v ô . . o o i a â - N .
4 0 1N .a u e * . olÜ p..,Ll]ô ^v-oiSjtfô * .uoiaio^o n J1jjI.1}Ô J sJ k io
O IN.OÇOIO . ( j o ^ 'W o ) L a > ö | ^ b . o | i . . v 11°. *,
V ° . p ^ î vV>^ v s o o î j j - i a ô ^ . ^ . a . J . ^ . N o i î K . t l .v j ô o * .|I.')Jn 3 i± o ü i2 a
7 m n> 7 7 m <*••»» v « . 9 7 m '
7\ • o i I.q .x^ ^ s o o . * o *,Lfo ^ a j o ) Â. u o i o ^ x x ^ b . J ^ o * • cnJi», ]
. N . S o o . ç i X « . | j . a i I . L , i . ‘ o D o j j - L m n ^ s ç . i * . c * . OOI J .1 . o i l o - a N i ^ o o v-N .!
.ölloso jfcjà ç.'i vooi.N3 o-r^oé * '.oiil? vooi.x'» jJi J!lNa'üoio^lil o ^ ô
l° Â J o * ^ | J L f a . •• y o a j N . p ç i ô v o o u l j L a i s f
v a j a o a . ^ > j f j o i^ a . . v i o a l x a . S i ; . ( . a N » )'r â L . No o C j . t o
I r a a N N o , nxÜo a .0 ^ c S o o ^ a i^ .b c c i ] c c i u o io N . .J j o 'oi
asa^~‘ l o - . J j a i . m a j w H B t e M So a n .a .1 >. y C U ö L a * . f - I j ä l ,
ç ^ r" ? l-üâo- JO-*- )Jb1b >0-^VJO . vooiN. ç.\Xof fia ||lx" mN.
l-r 2 L * .o * ^— m a » . ; • . vo o l x So ç - * - V S i; ( . i o l ç â ô ,
1-S&&0 yO o vN , c a o t l o ^ â i i î » l o N . a N ) } o ( . i a . ç - S o ( l i j f n --v m . . I j ' k . . f î n . . " I . ' -,
û i . u j a û i a o r . J i û i û A V yO r ^ . a j »
ç i ç a i . î | o . ( L a N J i i a . | ç o i ^ » o r ^ j o * . { .b a i c i l i , ^ o o t i ô 'a a Q j
a i a v ^ j j ô à ^ Z t f ô
R a a N s o c f N i a j j | . à jô j n o a â l ^ j j ’
T I N Ai
S E Q U I T U R L IE E fl
M A C H A B Æ O R U M,
y -O », U M E N P fe IM U M,
G A P H T P B IM U m ;
Uit auterti poftquam incerfecit Alexander
filius Philippi Macedo,qui egrefluseft è terra
Chetxoi ö , percuffic inquam,& iriterfecic
Dariû regem Perfarü & Medorfijut regnarec
loco ipfius.quum prius regnâffetin Elda.Fe-
m prxlia magna, & obeinuit municio-
...— altas -, Adeoque filuit 8c quievic terra
corxmeo. Unde incumefcente 8c infolefccn
te animo ipfius. Congregatie fibi exerçkûn.
maximnm & copiofiflimum , 8c pocitns eft
populoruhi, gentium, arque tÿrannorum
fuetûntque illi tributjrii. Pofthrc autem in-
cidit AUxandej- in leûum j & intelligens fe
moriturum, Vocavic fervos fuos gioriofos
qui edùciti fuerant cum ipfo à pueritia, Çc
diyifit eis rfcgiium fuuni dum adhuc vivereti
Cùm ergo regnâlTet Alexander duôdecim8
*n»is,& mortuus effet j .Occupaverunc fet-
ejus, quifque regioriem fuam : Et impofuerunt
fibi diademata poll mortem fllius.ac
filii.eorum poft eos, à finis multis; qui mul-
ciplicaverunt rtiala fuper terram. • Prodiit
aut em ex iis radix peccatrix Antiochus rex,
Epiphanius filius Antiochi regis qui fuerac
legâtusRomxj regnavitque anno centefimé
:rigefimo feptimo regni Grxcorum. Hlis
diebus prodierunt ex Ifraële homines
mp.u; &,pcrfuaferunt multis, dicentô eis
Eamus &'conftituamusfoedus cum populi:
id jacemibus nobis : nam ex qüa die fepara-
liimus nos ab eis, inyenimus mala multa
Qui fermo cùm placuiffec eis; Expediti fpe-
, 'une è populo quidam, qui prbfefti funt ad
regem : dedftqueeisrex facultatem faciencjt
fecupdùm ricjis gentium i Quamobrem xdi-
1 ficaverunc iniqui palxftram in Jerufalem fe-
cundùm rifufii gefitium : Protraxerunt fibi
, prxputium, jecefferunt à foedere fapfto,
imm.fcuerunp fegentibus, & deleàabantftr
mala facere. Comparato difpofirdqne regno
cofam Atïtiocho ÿoluit etiam ftsiîare
I rupe, ttthm Æiÿpti ; d, regoitet Tupar
utrurivijue regnum.