T 13nah Y Y . H û ô fd i l , AMBOI NSGHE KRUYDBOEK.
E X P L I G A T I O
Tabulée- Vîgefimce j
Ôuæ exhibet, quomodo nyra hæc arbbr , ; feil' Cycas pri-
mum. -fuûm ffuftum,, quem fëmel- titcuiique per vltam ge-
Ananaßq, a fimiiitudine eum Ananas fruéluvoca-
tur, producât."
E X P L IC A T I Ö
Tabula Vigefimoe Prima,
ôuæ exhibet C'y c Æ arbufculam Amboinenfem, cujiis tfuncus
^ erat très pedes altus , ejufqiie fruétus fesquipedis longitu-
■ dinem habebàt : Truncd autem adcretæ fiant binæ para-
' fycicæ Polypodii Indict plantas a a. Litt. autelv. b; fimplex
exhibet lineare foliolum jufta magnitudine. . ..j
E X P L I C A T I O
Tabula Vigefirmes. Secundoe.
Cujus prima Figura comam Cycce feu Sajor Caldppoe femina frix-
giferam frondibus fuis ornatâm exhibet.
Figura Secunda fimplicem & detruncatum quafi exhibet cau-
dicem , cujus frondes jam décideront; fed eorum loco'
fquamas fruftuum foliofæ ipfique fruétus ptogermirtant
& excrefcubt , quæ Param Plia & Lagogo feu feminâ a
R dm p h io iù tenu ..vôc-atur.'
Litt. A. ipfum ' ac verum hujus arboris dénotât fruftum pu-
taminj-inçlufum.
B. Fruttum diJfeSum , ut putaminis craffities internaque. ■ nuclei
'Gónfpiciatur fubftantia.
G. Fruäum feu nucleum putamine fuo orbatum.
E X P L- 1 C A T I O
Tabula JAigefimoe Tenice.
In qùa confpicitut Cycas Masj feu Olus Calappoides Mas, incolis
Sajor Calappa Lackt-Lacki vocatus, qui in textu Patu-
jtufeu Mflf-vocatur ■ & defcribitur.
o B s E R v A T I o.
Arborem banc, quæ T odda-Panna in H Malab. Toni.
3. Tab. 13 ad 21. vocatur, falfo pro vera fariftifera feu Sd-
guifera Palma haberi, fupra in obfervatione ad.Cap. 17. de.
Sagu innuimus, licet non negemus banc quoque farinam
tam ex veris ejus iruftibus quam ex trunci medulla fuppedi-
tare, fed hoc cum plurimis aliisPalmæ fpeciebus.commune
habet, & hæc defeftu veræ farinæ, Sagu diétæ,.plerumque in
ufum vocatur, ac proinde Sagui/eradicinon mererur, fed
admiranda fane hæc Palmoe fpecies eft, quæ antequam ve-
ros flips édat fruftus , luxuriantis haturæ primum enititur
proletn quai! Hercùleam, quæ plantarum fruftui elegantiffi--
mo ac fpeciofiffimo, Ananas puta, certe palmam præripere
videtur, unde & AnanaJJa quoque dicta fuit noftro: auétori,
& quöd mirandum unica plerumque per vitam vice hune
prodit foetum.
biftinguitur vero itidem hæc.arbor in marem & /minant,
quam varietatem tara in bac quàth iiî aliis Palmarum gene-
ribus, plurimi obfervarunt, æque ac nofter, auétores, banc
vert) differentiam ulterius in textu éxamini' fubjicé : & ad
ilngulare genus revocata hæc arbor eft a L 1N n æ o in
Horto Cliff, pag. 482. ubi C ycas frondibus pennatis, folio-
lis lineari-lanceolatis, petiolis fpinojis vocafuf, ubi reliquos ad-
legatos vide auétores. Utque porro variæ hujus arboris partes
, & multiformes earum viciflitudines rite intelligantur,
adjëftas perluftra auftoris noftri Tabulas, illafque Cum ele-
garitilSmis Horti Malab. iconibus compara, & attento per-
peiidé animov
ü Y T L E G G I N G
Van de, TwintigJle Plaat,
Welke vertoont; boe deze bjzbndêre Room Cycas genadmt; zyri
. eerjle vrugc, die by maar eens inzyn levens tytdoorgaans vbort-
brèngi, en Anarialfa na de gelykeniffe met de vrugt van dé
Ananas genaamt voert, te voorfcbyn komt.
Ü Y T L E G G I N G
Pan de Een- en Twintig ft ePlaat j
Dewélke verheelt een jong boompje in Ampon gegroeit zynde {
wiens ftam was drie voeten Toog, en deszelfs vrugt een en een
balve voet lank: welke verders aan zyn ftam Lett. a a., twee
- plantjes van Polypodium draagt, en Lelt. b. vei toont een
enkelde riem van een Tak in zyn natuurlyke grootte.
U Y T L E G G I N G
Van de Twee-, en Twintig Jle Plaat. ■ -
Welkers. èerfte Figuur vertoont de kruin vanéén vrugtdragendê
Cycas , of Sajoi-Calappa mei zyn takken en teerè vrugten.
De tweede Figuur een köp óf ftronk van. bet vrügtdragende
en uitfebietende wyfje Param Pua en Lagogo genaamt, daar
de bladen afgevallen zyn, en de vrugt-bladen zig in plaats
vèttoonen. ■
Lett. A. vertoont de .regte en waare vrugt van deze boom in
zyn bolfter. - - . . v
B. Dezelve opèngefneden , op dat de bolfter en deszelfs in-
'wendige- kern vertoont wert.
C. Wyft aan de vrugt zonder bolfter , ofte deszelfs inwendig
Pit- / ■
U Y T L E G G I N G
Van de Drie- en Twintig Jle Plaat.
Dewelke vertoont de kruin van bet blus Caiappoïdes Mas , ofte
' dé Sajor - Caiappa Lacki-Lacki genaamt, en in de iéxt Par
tuku of bét mannetje gebeèten, en b’efcbreven.
A A N M E R K I NGE .
Dat deeze boom, dewelke in bet derde deel van de Hortus Malab.
van Tab. 13 tot 21. T odda-Panka genaamt wen, te on;
regt voor dé waare Meel- o/te Sagu'gevende Palmboom gehouden
wert, hebben wy bier, boven in onze .Aanmerking op bet 17
Hooftftuk van de Sagu te kennen gegeven, Jcbooii wy niet- ontkennen
, dat deeze Boom ook meel vérfebaft zo uit 'zyn waare vrugten
, als uit bet merg des ftams, dog dit beeft by gemeen mei meer
andere Palm-Boomen, welkers meel ook by gebrek van de regte
Sagu doorgadhs gebruikt wert, dog daarom verdient by de naam
niet van Sagu-dragende Palmboom; feboon dit Waarlyk een zeei
verwohderings Waardige Palm-Boom -is, dewelke, eer by zyn regte
vrugten te voorfcbyn brengt, als eer ft vertoont een wonder-
bdarlyke vrugt en bewys van de onuitputtelyke en vrugtbaare natuur
, dewelke aan de. eelfte én feboonfte vrugt der planten , de A-
nanas namentlyk, bet hooft fcbynt te bieden, en daaróm ook nd
deszelfs gedaante Ananafla van onze Scbryver genaamt is, en bet
geen ie verdonderen is , doorgaans bréngt by maar eeris én wél
bet eerfte in zyn levenstyt deze vrugt te voorfcbyn.
-Deze Boom wert egter ook verdeelt in een mannetje, en wyfje,
welk onderfebeit zo in deèzé dis in andere Palm-geftagten veel andere
Scbryvers, zo wel als de onze, ook aangemerkt bebben, welk
Verfcbil verder in de text te Vinden is: en is deze Boom mede
tot een byzonder gèflagt gebragt.van L inn,jÉus in de Hortus
Cliffort. pag. 482. alwaar ze C y c a s frondibus pennatis, fo-
liolis lineari-lanceolatis , petioMs fpinofis genaamt wert, en
alwaar de óverige Scbryvers 'aangèbaalt zyn: En op dat de byzon-
dere deelen deezes Booms, en'derzelver verwonderlyke veranderingen
wel mogen verftaan Werden , zo overweeg de by gevoegde
Plaaten van-onzen Scbryver, en vergelyk die met de. zeer beer*
lyke eri nette Figuren van de Hortus Malabaricus.