aliquo ealefiat, faporem amitcit Raphanicum, pr®ci-
nuumque odoremr Hujus radicis cortex, qui fervjdif-
{ima ac vehementiflima totius arboris pars eft, cum
coj-uice radicis Papaj® contritus fucceilu illinitur illo-.
rumartubus, quioedemate, paralyfrfeu Beriberi labo-
rant confortat enim flips , flnaturalemqu'e refufeitat
Valorem, fed idem quoque cortex interne qiiotidie
cum cibis aftumendus e ft, ejusque dqcodo.artus fo-
vendi ac lavandi, fiqtie diftum linimentum fortius re-
quiratur, addendi funt bini aromatici cortices Coelit
Lawn & MafToycum pauca .Caryophyllorum quantitate:
Hujus Morung® radicis decoctum propinatum
menftrua quoque movet, atque'tarn vehementer expel!}^
ut eonceptum etiam diiTolvat, & abortum provo-
cet, ita ut inpr®gnat® ilbi ab hujus corticis ufu ca-
veant: Vulgus hinc etiam putät, ii femina fupyergre-
diatur virides.Kellor ramos foliis inftrudtos, vel Tolas
cantum radices,ipfi caufare ardorem urin®,& dolori-
ficam mi&ionem:Nuper itidem compertum eft, mafti-
catione ac efu pane® Kellor crud® quantitatis Chole-
ram eflefublatam, atque prohibitam : Recentia folia
cum pauca calcis quantitate manibus contrita ex vi-
i-idi flavum ac fpillum prmbent fuccum, qui illinitur
& adhibetur ad Curap feu Herpetem miliarem, ad
earn’ exftinguendam; H®c autem eura non bene luc-
cedit nifi in pueris, & quum Herpes eft recens, inve-
terata enim non fiftitur, fed pulvere pyrio vel ejus
ingredientibus propellenda eft. Succus ex recenti-
bus expreflus foliis alius defedtu ad pigmentum viride
adhiberi poteft, hoeque chartis inferibere, delineare
vel depingere poffumus.
Sæpius memoratus Cbrifiopb. a Co f ia , Portùgallus
huic Morung® radici eandem adferibit virtutem & qua*
litatem, .ac Lapidi Bezoardico, circà cuTationem vul-
nerum vel morfuum venenatorum animalium, tarn interne
quam externe, li illiniatur vel aflumatur, dicit-
que aMalabaris earn æque ac vulgarem Theriacam adhiberi,
item depurare corpus ab omnibus aduftis me-
lancholicisque humoribus , ac proinde compertum
fuiffe, fummopere conducere iis,qui videbanturlabo-
rare Elephantiafi feu Lepra. Hocce remedium hie
in Amboina fæpius teqtavimus in Europæo, qui nota-
bilia hujus morbi habebat Symptomata-, hacqueradi-
ce in quotidiano ejus cibo ac potu utebatur, fed nullum
alium inde vidi fucceflum , nifi quod morbus
in eodem maneret ftatu, nec ulterius proferperet;
ægerautèm inter curandum moriebatur: Certius vero
experimentum obfervavimus in hjominibus tfans mare
currentibüs, qui hac radice ad cibum potumque ute*
bantur, hineque inmunes erant vel liberabantur ac
curabantur a Scorbuto, talibusque putridis humoribus,
qiii per longa itinera marina gignuntur : Columbi
amant & maxime expetunt hujus arboris flores, ita ut
circa illorum ædes copiofe plantandæ fint h® arbores:
Qmdam Empiricus Hatuenfis hifee Morung® feu Kellor
foliis utebatur ad Empuematis curationem, ut &
contra internum ventris apoftema, quodque ab ipfo
tamqu^m fummum fervatur arcanum. Coquit vero
recentia viridja folia cum viridi Catjang, propinatque
1UAUS ?ercofti> rnane quotidie Cyathum ægro, qui in
lecto lefe retinet ad ludores provocandos , hoeque
remedio apoftema maturefeit & tandem rumpitur, àt-
que per ordinarias natur® evacuationes materia puru-
enta fefe évacuât, quod experirnentum plurimis in
nominibus cum fucceflli inftituerat, fed ipfi erat tan-
m arcanum, ut non nifi fumma moleftia ab ipfo di-
gnoicerq potuerim, hasque artes vel fcientias tales
nn!!!1? 15 ita,quidem occultant præ invidia, quam
cant ' vulgaris fit opinio, fi nenipe arnim
; révèlent, remedia fua acmedicamenta
m lnubha fo re, nec amplius folàtium adlatura elfe.
Sauze warm maakt, zo verliefihetzynradysagtigenfinaak,
en befie geur; De feborfie van deze wortel,1, als zynde bet
kragtigjte en beetfie 'van den gebeelen boom, f zamen geweven
met deJ'cLorJe van.Papdjen-wortel, wert met voor- :
deel gejmeert op de leden van de gene, die eenige koude zugt,
lammigheity óf Beriberi hebben, want bet 'verfierkt dezelve
, eii wekt de levendige warmte wederom op, maar dan
moet men dezelfde feborjfe ook dagelyks in de kolt gebruiken,
en ook met bet afkookzel van dezelve de leeden wafi,
Jcben; en wanneer mm bet voorn, gevreven fmeerzel nog
wat kragtiger en fierker wil hebben, dan moet men daar
bydoen de beide aromatique bafien van Coelit Lawan, en
Malloy , met een weinig giroffel-nagelen: Het afkookzel
van deze Morunga-wortel gedronken, verwekt mede de
vrouwen baare maant-fioriden, endryft zo geweldige dat
bet ook de ontfankeniffe afzet, Zo dat de bevrugte vrouwen
deze Wortel niet gebruiken, maar haar daar voor wel wagten
moeten : zynde bet gemeene volkvangevoelen, dat wanneer
een vrouwsperzoon kómt tefiappen over de groene Kellor
takken , daar 't loof nog. aan is, of ook wel over de bloote
wortelen, dat bet haar de brani-pis,en eenpynelyk.watervlaken
zal veroorzaaken: Ook is bet nog onlangs gepro-
beert, dat door het knaauwen en inzwelgen van een weinig
raauwe Kellor, het Bord of de Cholera wierdetegengebou-
den, en -gefiuu De groene bladeren, wanneerze met een
weinig kalk in de banden gevreven worden, geven een groen,
geet, en dik zap, 't welk men ook fmeert en gebruikt op bet
Curap, of Herpes miliaris, om dezelve te dooden, en te
verdryven ;dog deze eure gaat niet wet aan, dan alleen omtrent
kinderen, en als den Herpes nog verfcb is , want.de
verouderde en wil daar voor niet wyken., maar moet met bus-
bruit, of deszelfs ingrediënten worden.aangeta.fi: Het zap
uit de verfebe bladeren gedrukt, kan men ook by gebrek van
iets anders, als een groene verve gebruiken, en daar mede
op papier febryven, tekenen, óf febilderen.
Den meergem. Portugeefcb', Chriftop. a Cofta Jcbryft
deze Kellor, of Morunga-wortel toe, de kragt en eigenfebap
van den Befoar-fieen, omtrent bet geneezen van alderbande
fieeken, of beetén van venynige dieren, beide zo uitwendig ,
als inwendig, opgefmeert, en ingenomen wordende; en zegt
óok, datze by de Malabar en , als een gemeene Theriacawert
gebruikt; als mede, datze ook bet lichaam zuivert van alle
verbrande en melancbölyke humeuren, en dierbalvènbevonden
was, gtoote bulpe toe te brengen de gene, waar aan men
bemerkt o f gewaar wort een beginzel Van de Lazary: Wy
hebben deze remedie albier in Amboina wel geprobeert aan
een Europiaan, die al merkelyke tekenen van die ziekte bad-
de, en deze wortel in zyn dagelykfcbekofi en drank gebruikte
, dog daar van geen ander fucces gezien, als dat die ziekte
zofiaan bleef, en niet verder uitfloeg, en denpatiënt kwam
onder de eure te fierven: Maar een zekerder beproeving
hebben wy aan zeevarende Perzonen, die deze wortel inbaar
kofi en drank kwamen te gebruiken, en daar door of bevryt
bleven, óf wederom genazen van de fcheurbuïk, en dierge-
lyke verrotte humeuren, die men op lange Zee-reizen komt
te vergaderen, en onderhevig wort: De Duiven eeten ook
zeer gaarne de bloemen van dezen boom, zo dat men dezelve
omtrent baare buizen of woningen wel planten en voortzetten
mag.
Zekeren Empiricus van Hattive, gebruikt deze Morun-
ga of Kellor-bladeren tot de geneezing van een émpyema,
of inwendige apofieem des buiks,en bet wert bybemookge-
bouden voor een byzondér geheim: Hy kookt dän de gern, groene
en verfebe bladeren met groene Catjang, en geeft van dat
afzietzel den patiënt alle dagen, des morgens, een goet kopje
vol te drinken: die daar op dan wat moet gaan leggen zwee-
ten,en dit doet niet alleen bet apofieem rypen, en opbreeken,
. maar zet ook door de ordinaris uitgangen der natuur, de etterige
materie af, 't welk by aan verfebeide menfeben bad-
de geprobeert, dóg hielt zulks zo geheim,dat ik bet niet als
met groote moeiten van hem beb können leeren: en welke
konfien of wetenfehappen deze lieden niet zo zeer bedekken
en verbergen uit afgunfi, of nydigbeit, als wel, om dat bet
een gemeen gevoelen by de Amboineefen is , wanneerïe bare
geheimen aan iemant openbaren, dat bare middelen ofmedi-
■ camenten als dan onnut Worden, en niet meer helpen zullen.
Tabula Septiiagefima Otiarta
U«.'
Vero fruhus feu filiquas dénotât. ‘
De Vier- en Scventigfie Plaat
Vertoont een Tak van de Morunga, bet Mannetje genaamt, al-
A . Het Bloempje,
B. De vrugten aanwyfl.
Tabula A a 2 De