Acofta libr arom. cap. 'is. Mttrinea vocatur, Arabice ftoph. i ■ Cofta, lib. arom. cap. 35. axert by genaam
mem & Turdcé M m i Perflcc Tame,& Guzatac, 'Moringa, op 't Arabifcb en Turks, Mowm: ferfiam
tice Turiaa: Fruftusque hujus Moringa arboris aMa- .Tamc, mGmamttiJcb iuriaa,: 00* viert ile vrugt mis
laicenübus peculiar!ter Coltmdnng vocatur. Nomeu deren Kellor-boom, door de Maleyers in c byzonder. Co.
autcm JCellor derïvari poffer vel ab Arabico Cboirat, lcndang gamamt: En nicn zoude bet woort Kellor km.
T 1 ■ 1 . .. _ _ ^ rel. -t_1 1, — Uiiïire « mi nHoitlovf ftp ciünrri. yt /Irfthl Irnfi I .hnnrflf*. - T *7ï)P.lk /In L,
11C ÏUICI VlUUL , v u dlUUPU kvi/umc*» , ^ ‘ "—r- . v « X- A, n
uit cum Arabico Cbolban, quod .aliquando arborem mg bebo:uden)eigenUyk.ookdienen-,oj vant ferjiaankbt I
denotat quurn hsec arbor Piforum quafi feuFabarum Chollar, bet welk bet zelfde, is met bet. ArabiJcbe Chol-
fpeeiem producat quod refpedtu natur» arborum ban, dat zomtyds eenboone komt te beduiden, om dat de-
alienum videtur unde ipfi haud inproprie nomen tri- ze bóom een zoort van-foontjes of erreten voortbrengt, en’t
bui pollet arboris Fabifera;. ' welk ten opzigte van de natuur der hoornenal wat vreemt
F fcbynt te wezen, waarom men bem ook, niet ojieigentlyk,
de naamzoude konnen geven van Boonen-boom.
Quod autem ego hoe nomen exArabica &Per(ica dedu- En dat ik dit nu uit bet Arabifcb en Perfiaanfeb afcam
lingua - pouffimum fit, quod primitivi feu veriMa- leidt., gefebied voomamentlyk, om dat de origmeele Ma-
laicenfes, utt fepius diftum eft* antea fuerint mixti A- leyexs ,..gelyk meermaals is gezegt.yVO.or. dezen zyngeweejt
rabicis, Perficis, aliisque Indicis mercatoribus, unde & een mengelmoes van Perfianen, Arabiers,. en aller handt
lingua Malai'cènfis innumera habet vocabula,exutris- Jndijcbe Kooplieden-, en de Maleytfe taal ontelbare mor-
que Arabiea nempe .& Perfica, linguis derivata. den beeft, dewelke uit de beide taaien afaomjhg zyn.
Looss. Arbores ha;per totam fére Indiam funt no- . • Plaats. Deze boomen zyn meeft door geheel Oojtmdm
t x atque ubique haud longe ab hominum cedibus feu bekent, en overal,. niet verre van de woningen, of buiten
confortio occurrunt. Scriptores Portugallici teltan- bet gezelfcbap der menfeben ; De Portugese Scbryverszeg-
tur copiofe admodum crefcere juxta .oras fluvii ingen- gen ook, datze. byzonder weelderig, en overvloedig gevon-
tis Mangata prope urbem Cocbin. In Amboina autem den werden langs den oever van de grqote rivier Mangata,
atque Moluccis nullus eft pagus tam exiguus aut vilis, by de fiadt£ochin: En in Amboina, als mede de Molucm,
quin arbores h x ibi circa xdes fint plantat£e,frugifera vind men geen Dorpje zo klein nogjlegt, of bet beeft dm
vero inAmboina raro occurrit,in Java autem, ac Ban- boomen rondombaare buizen Jtaan, dog de vrugt-dragmé
da frequentior eft. vint men in Amboina zeer. weinig, maar i Banda, en op
. fava\ veel meer.
TJFus, Folia primo inferviunt, aptaque funtoleri; Gebruik. De bladeren zyn. vooreerfb dienfik en te-
quodplurimum fervorum &plebis cibus e ft, qu$ prius kwaam. tot brede, ofmoeskruit, dog meejt vobr jlavenen
in aquaparum coquuntur, adjêóta cochlearis quantitate gemeend lieden, zy werden eerfi een weinig,in water opgt-
caleis, ut mitefcant, fimulque crudam hinc amittant kookt t en.men doet daar ook een lepel vol kalk hy,, opdam
acerbitatem, quamvis amarities fit parva: Aqua hac mals zoudenworden, en met een verliezenze hunne raauwe
effufa, foliisque expreffis.olus. fit edule five rapfato bitterbeit, hoewel dezelve klein of weinig is : Dit water
Calappi nucleo fiipeijedlö , vel denuo folia coquuntur dan dfgegooten, en de bladeren uitgedouwt zynde , zo kan
cumCalappi lympha, additis Zingibere , Lanqüas, men dezelve eetenft zy danmet gerafpt Calappus-pit daar
& Capfico Indico. Olusque hoefalubrehabetur, quum over gefirooit, of nog eens opgekookt met Calappus-mlk,
adpeutum e x c ite t, ipfique fanguinis depurandi vis daar dan ook wat gember, lanquas, en ritsjes Wertbygedaan:
adfcribitur , quamvis a delicatis hominibus v ix gufte- En dit moes boud men voor gezant, als maakende eengraa-
tur, atque omnino fperna turQuum itaque h s c folia ge- moge, en men Jcbryft bet ook toe de kragt van bet blut
tanti & quotidiani fint ufus, hujus arboris rami laepif- te zuiveren, hoewel bet. van delicate monden niet gebruikt,
fime amputantur, atque plantantur, uf.continuo te- en. genoegzaam veragt wert: E n dewyle- nu deze bltdem
nera ac mollis foliatura uüii mferviat, truncüsque diu -zulk een groot en dagelyks.gebruik hebben, zo werden de
ramis orbus confbicitur, uti apud nos Salicum trünci, takken van den boom al dikwils- af gekapt, om gejt.adigm
arbores autem iftae ruditer fatis traftantur, quum in- en. mals loof daar van te kormen hebben i endefiamblyft
coke folia. tantum avellant-, femique confraftos & dan een tyd lang bloot f t aan, evengelyk by ons de koppen
vulneratos relinquant ramos, cundtas autem hafce in- van de willigen', dog werden deze boomen nog al vpwat
jurias fuftinet arbor, ac l$te fatis viget,, immo fiepe rauwer gebandelt., want de. Inlanders rukken de bladeren
truncus confpicitur, omnibus denudatus ramis, magna daar maar af , en laten de half-gebrookene of gekneiijdem-
in copia flores proferre, antequam unicumregerminet ken zo bangen, dog tegens. alle. welke injurien. betjcbynt,
folium , hi autem flores asque ac reliqui non coquunr dat dezen bom nog te beter aangroeit, ja. zomtyds ziet m.
tur. vel incibunr expetuntur. ook den ftam, ma" dat by-aldus van zyn takken berooft is}
een menigte-van bloemen vóórtbrengen, en-.dat eer by wp,
een eenig-blad krygt,. dog dezé-bloemen zo, wel als de ander
re , en werden niet gekookt , nog tot fpyze gébruikt.
Memorata autem.folia a quibüfdam alio acfupra in- De bovengem. bladeren werden by .zommige nog op etj>
dicato prsparantur modo, olerique inferviunt, folia andere manier, als hier boven gezegt is, ■ toebénit, mats
nempe viridia adhibentur, qualia ex arbore funt de- een moeskruitgebruikt, te weten, zy.nemen de,groene
cqrpta, nee lo ta , ac non diu illa coquunt, fine calcej deren, zo alsze van den:hoorn-komen, zonder dezelveeerjt
fed ejus loco fale addito, haneque effundunt aquam, ofte [poelen, en kokenze, dog niet lange,zonder kalk;maar
nee folia-denuo coquuntur, quum compertum fue- in plaatze van dien, met Wat zout,en dat water jmyWizs
r i t , Kellor folia dura ac mucofa effe,. fi bis vel ni- dan weg, zonder die bladeren te her kóken,, want men ot-
miura coquantur. Quamvis autem hoe olus falubre vint dat de Kellor taay. of flymerig wert, alsménzetm-
putetur , tarnen prohibent iftis, qui Gonorrhsea labo- maal of te veel kookt: En alhoewel.dit in 't gemeenvooree
rand, ut.&feminis, quse fluori albo obnoxise funt, di-' gezont moeskruit wert gehouden, zo verbiedenze't zelve nosciturque
continuo foliorum horum ufu capillos de- tans de gene, die aan de Gonorrhsa vafi zyn; als urne
•fluere. vrouwen, die de witte vloet hebben; en men zegt ook,
door bet dagelyks gebruik dezer, bladeren, zeer. ligt bet bat
■ kmt uit te vallen. : 'str. -'ni j \ ,
p x diefcis filiquis, qua; proprie hujus arboris funt Fan de bovengenoemdebouwm, zyndeeigentlyk de vrug-
fruftus, multo delicatior praïparatur cibus,harüm fe- ten dezes boms, wert nog een veel.fmakelykcr-kojtol jp
mi-matur» fere fumunttir , atque in frufta digitum ze toëbereidy te weten, men neemt de-gene'ydieOmtrent
longa confciffiE, qua; juri carnium incoquuntur, vél cüm ryp zyn, fnytze in ftukken van een vinger lang
Calappi -lympha, quum circuroje&a, vel' potius iriter- ze, of ftooftze ingoet vleefch-fop, of ook wel in
media caro vel medulla exfugitur , refiduumque durum melk, als wanneer men het ombangende, of liever van
Jignofum atque inedile abjicitur. nen-zittende vleefcb of merg, daar kan uit- en ■’
weg-fmytende bet gene td [lokkig, hart, en ’
Recéns hujus arboris radix, qu?E, uti fupra diótum De verfebe wortel van dezen voorn, dewelke, ah
fa it j fapore cum Raphanorufticano convenit, usque is gezegt, in fmaak met de mier edik byna, °^re^ j eM
ad lignofam partem raditur, fuperque carnem pifcesve kan men tot op betbouttoefchraapen, en overgekookt v j
coêtos IJ)argitur, ü autem rafura h xc in condimento of vijfeben ftrooyen, maar als men ditfcbraapzel m
aliquo : ■ • ' > ' *■ "