Gtx erant locis, dein autem multiplicatæ funt ex fe-
minibus, quorum vix vigefimum progerminat oilicu-
' lum, uti etiam nunquam juniores arbufculæ fub matrice
propullularunt. In Macaflara & Java majori oc-
,currunt copia, fed ubique tantum in hortis.
TJJus. Hujus arboris flores plurimum-in ufu funt,
deeidui enim alligantur amento ulnam vcl orgyzam
longo, quod facile fît, quum flores, uti diétum eft,
natura fua perforati funt, quae amenta vili pretio in
foro venduntUr. Mulieres plurimum hæc circa colla
gerunt, ut & crinibus nexa, quæ e longinquo re-
præfentant auream catenam, quumque fint detrita,
per ofto vel decern dies confervantur in cubilibus vel
m veftimentis, quae odore fuo replent, licet geftata
fuerint.
Javani, & potifllmum Sinenfes in Java habitantes,
ex nucleis hifee norunt oleum exprimere, quod piftq-
res adhibent ad pigmenta loco Olei Liifi, quo & pi-
Cturas, folisque umbracula feu umbellas obliniunt &
réparant. Viridia hujus folia igni injefta ftrepitum
edunt vehementem, non autem ita fortem quam Ebe-
ni folia, unde multum comburuntur in hortis ad gli-
res,ferpentes,aliaque nidulantia animalia fuganda.
Recentia hujus arboris folia con tri ta, capi tique il*
linita profunt Cephalalgiæ, ex frigore flatibusque or-
tum ducenti, exerahunt enim dolorem.
T ru n c ic o r , uti didtum fu it, eft fatis folidum,durum,
& eleganter fufcum, quod aptum quis putaret
operi tornatorio, fed facile rimas agit, licet ex ve-
tuftis defumtum fit arboribus, ita ut nulli hadtenus
operi adhibitum fuerit.
In Horti Malab. tom. 1. Fig. 20. arbor hæc vocatur
Malabarico vocabulo Elengi, Bracmano Vavalli, fed
diftinguenda eft a Vafaveli feu Pavate, a Chrift. Acoft.
cap. 14. defcripta : In horto autem ifto rariflima ejus
qualitas omiffa fu it, quod hujus nempe flores potiffi-
mum per nodtem aperti fint, ac fub diem décidant,
hic autem adjungemus ilia, quæ in illo ulterius contin
ents horto, inque iftis regionibus çoihperta funt.
Trunci lignum in aqua durabile admodum e ft, fed
extra illam vermes facile contrahit ac generat : Me-
dicinalis ejus ufus fubfequens eft. Ejus radix trita
cum aceto tumorem faciei tollit, fi illiniatur pars af-
fedta, eadem cum aqua contrita contta Aphtnas alia*
que oris ulcéra conducit,ut & contra Anginam, fihac
gargarifetur. Corticis decodtum curat Anginam, do-
loremque dentium tollit ; Ex floribus aqua odorata
deftillatur, quæ propinatur ac prodeft Melancholicis
& febri laborantious. Maturus ejus frudtus cum aqua
contritus gravidis exhibetur & difficulter parturienti-
bus.
Bonja Tanjong dividi poteft in marem & feminam,
ex forma foliorum & riorum non facile fefe diftin-
guens , mas autem non nifi flores producit, femina
, vero flores ac frudtus fimuL
E X P L I C A T I O
Tabula Scxageftma Tertia,
. Quæ ramum exhibet arboris,'quæ FlosCufpidumRumphio vo*
catur*
A. Florem dénotât.
B. Fruättm caliculatunt.
C. Ejus ofpculum.
O B S E R V A T I O .
Arbor hæc in notis ad Ut -Malab. vocatur Oleæ adfinis
Malabarica, Pyri folio, flore odoriferö ftellatoj eftque Kau-
ken Indorum Erevn. Cent. 1. pag. 20. cap. 8. & Muß Zeyl.
pag. îj . & Thef. Zeyl. pag. 0 3 1 & Arbor Indica Pyri folio
denflore, floribus odoratiffimis. Elengi H. Malab. Plukn. ÄI-
mag. pagt 20$. ut & Arbor Zeylanica, floribus odoratis, fa-
ciem humanam quodammodo referentibus. Muß. Zeyl. p, 39.
de qua vide Tbeß. nbflr. Zeyl. pag. 27. ad J’runum relata eft
hæc arbor a Rayo in Hift.pl P- 1^4. vocaturqùé ipfi Prunus
Malabarica fni&u calyculato'.
plaatzen aangebragt, maar zyn naderhand wat vermee-
nigvuldigt door, 't zaad, waar van echter pas de twin-
tigfte korl opkomt, gelyk men ook nooit jonge boompjes onder
de oude gezien beeft. Op Macajjer en Java vind
menze in méér der rneenigte, doch ober al maar in de boven.
;
Gebruik. De bloemen van dezen boom zyn meeft in gebruik,
want de af gevallene rygt men aanfnoeren van een elle, of
wel een vadem lonk, bet welft ligt toegaat, dewyl de
bloemen, als gezegt, van naturen gegaat zyn , welke
fnoeren zy dan voor een geringe prys óp de markt verhopen.
De Vrouwen dragende meeft aan den bals, en in’t
bayr gevlogten: Virtoonendè van verre de gedaante van
een goude-ketting, en dan afgedragen zynde, werdenze
nog wel acht a tien dagen verwaart op Jlaapfteeden, of
by dekleeden, die ze met baren reuk vervullen, al zynze
verflenft.
De Javanen, doch meeft de Sineezen op Java woonachtig,
weten uit deze korrels een Oly te per f f en , ' t welk
de Scbildérs gebruiken tot bare verwe, in plaats van
Lyn-zaad-Oly, als mede om andere fcbilderyen, en cu-
perfols of zonne-dekzels daar mede te vernijfen. De groene
bladeren in 't vuur geworpen, knerffen zeer, doch zo
fterk niet , als die van 't Ebben-bout, wesbalven menze
gaarn brand in de booven, om rotten, Jlangen, en ander
ongedierte daar ligt omtrent 1wonende te verjagen.
De verfcbe bladeren van dezen boom gewreven, en op
’t hooft gefmeert, zyn goet Voor de booft-pyn, die vast
koude en winden komt, want zy trekken de pyn uit'.
Het bert van denftam, als gezegt , is wel e’en digi,
bard, en fcboon-bruin bout, ’t welk men desbalven zeer
bequaam zoude achten tol drayers werk, maar ’t fcbeurt
zeer, al is 't van oude boomen genoomen, zo dat uien tot
nog toe geen werk daar van gemaakt heeft.
In het eerfte deel van de Hortus Malabaricus Fig. 20*
werd by genaamt in ’t Malab aars Elengi j in 't Braminees
V avalli, docb te onderfcbeiden van bet Vafaveli of Pavate,
by Chrift. a Coft. cap. 14. befcbreven, in de voornoemde
Hortus is de raarfte eigenfcbap uitgelaaten i dat men deze
bloemen meeft by nagt geopent ziet, en tegen den dag
af vallen, docb zullen wy bier by zetten, hétgêenèinden
zelven Hortus f t dat ,e n in die Landen geptobêert is.
Het bout van den ftam is in 't water Zeer durabel,
maar daar buiten word het ligt wprmfteekig: ZynMedi-
cynale gebruik is de volgende i Dè wortel mét Azyn gewreven,
isgöet legens defWélling dés dangéZigts daarop
gefmeert j als mede met water gewreven tegen de fprouw,
en zerigbeden des monts, en keel daar mede gegorgelt.
Het afzietzel van de fcborjfe geneeft bet bals-gejweer, en
tand-pyn, daar mede gefpoelP. Uit de bloemen werd een
welriekent water gediftileert, - 't welk Uien te drinken gééft
aan nielancolyke en koortzige menfcben. De rype vrucht met
water gewreven f werd den barenden Vrouven ie drinken
gegeven, in barenS rioodl
De conga Tanjong kan men vefdeeleh in Manneken
en Wyfken, aan fatzoen van. bladeren en bloemen niet wel
te onderfcbeiden■, docb bet Manneken draagt niet, dan
bloemen, en bet Wyfken bloemen en Vruchten.
t l Y f LEGGING
Wan de drie-en-feftigftè Plaat,
Dewelke vertoont een Tak van. een boom» die de Flos Cu*
fpidum van Rumphius genaamt weit.
A. 'Vertoont de bloem.
B. De vrucht. „
C. Deszelfs hééft.
AANMERK INGE.
Deze Boom weit in de aantelceninge op de Hortus Malabar,
genaamt een Malabaarfche Boom, gelyk aan de Olyf-boom ,
met het bladt van een Peereboom , en een ruikende geftérnde
bloem , en is de Kauken van de Indianen by Breynius in zyn
Centuriap. io, en in het Muf Zeyl. van Herman p. 33. en in
de Thef. Zèyl. p. 133. en weit genaamt een Indifche Boom
met het bladt van een Peereboom, met zeer fterk-ruikende
bloemen, dcÈlengi van .de Hortus Malabar. by Plukn. in zyn
Almag.p. 203. en een Zeylonfche Boom met riekende bloemen
, eenigfmts gelykénde na ééns. menfchen aangezicht, in
het Muf. Zeyl.p. 39. waar over zie do Thef. Zeyl.pag. 27.
Deze boom. is tot de Pruymeboom gebragt van Ray in zyn
hiftor. pi, fag. 1564. en wert van hem genaamt Malabaarfche
PrüYtneböom, niet een vrucht die m één kelk zit.
Êlengi De