StjO H E R B A R 1 1 A M B O Î N Ë N S Î 9 Liber. III. cap. X t,
Hujus &• altera occurrit fpecies, qnxMamina An-
sruflifolia die! poteft, quum minora gerit fo lia, qum-
quehëmpe fexve polnces longa, binoslata,craija^
firma} & rariiis dentata, duld fed naufeofa aditricpo-
iië præditâ. . ._ . .,
Fiores quöque brevibüs âe pufillis înndentracemisj
funtque plerumque capitula flava, ex plürmus flayis
ftaminibus i ac tribus bïévibus petalis conftrudta. Ka-
cemi ipfi flavefcunt, riëc ultra digiti articulum longi
funt, ex omni quoque patteTauciata exftillat lpilium
& album lac, quod flavefcit j'fîficcum e ft,n é e itaruf-
fefcit aç præcedentis: . . . _ \ . , -
Floret Januario, .frudiusque maturefcunt plüyipfis
inenfibus Usque in Âuguftum, ac diutiffimë ex arbore
dependent, antequam maturefeant;. _
Nomen. Latine Arbor Pinguis : . Malayëiife nomen
ignotum eft, Amboiiiiee aUtem dicitür Mdniina, i: e:
pingüé'lignum,feu arbor pingüis ex pingui foliorum
Forma* LuhOnenfibus vocatar. Talabe; . _
• Locus-. Iri bmmbüs Occurrit Amboirienfium infuliSÿ
an aliis nota fit populisnondüm cognovi:
Ufus. Juniora hujus arboris fufca folia puerpens
inagno fünt. in' ufu ad infantes çxpürgandos,-fumunt
éntm h'^c folia cum; iHis Soa-Rau-Utan, aliiqüëîn-
volvtnjt folio ,quod fiib. cineribus ardentibus torrent,
hifcë.affunduntiiiccuni Limonùm acidorum , fîmul-
que exprimunt fuc'cum,- qu'em' tepidum infantum ori
infundunt, unde hi leniter purgantur per fécëflum a
primis excrement®' feu meconlo., fimulquë deterge-
tur omnis linguæ,- ftomachi, & inteftinorum pituità;
Aliis quoque temporibUs hoc medicàmefttum m'fan-
tibus exhiberi poteft , quum inqUieti funt, & alvo adftrî-
- fta laborant y tam fuccus hic folus, quam foliorum
decodtumyunde mox fubducitur alvus ,•& pacate dof-
miunt: Vetufta folia hufcoperi inepta funt,fî autem
ifta non operèntüf folia, fuppofîtorio ex Curcuma præ-
• parato' fticcUrrendum ipfîs eft. Mos hic per tqtam
Ambpfnam muiiercülis familiaris eft, & in Europæis fa-
milfis etia'm hune ôbtihuit; In adultis Kominibus luec
fólia nullam habent vim purgantem, fed eontra junio*
ta hæ cfolia cum aliis çomeai poflunt eibisy uti cum
Bocaffari inftar alius Ulang Ulang:
' AmboinënlW pidfura's fu’as öblihiuht bujus afbqris
fuccoy fed plurimum ligneas,quod nps efficimus Candida
vernice,hæ autem ladle iftoglabræfunt acIplen- •
dentes, fed per ladlis cólorem flavefcunt.
Quidam- trunci corticem cùm aqua conterunt yejus1
que fuccum exprelfum panquam leve purgaps. propi-
hâht pr'0 à'dùltis ac fenibus. Alii Amboinénfes hoc
mifeent là’c 'cum illo præcedentis Rite, illisquë utun-
für loco vemicis vel pigmentorum lignô infervien-
Sium*-- . . . _ . • .
. Interior nucleus-dëlëdtatiöms gratia comedi potelt,
quum_dulcis lit inftar Nucum avellanarum.: -
. Tabula OBogeJima Tertia
Rafnurti exhlbet Arboris Pînguis, übi TJtt. A . ejüs fruâuih
fcparatum, & majori fonna expreflum rëpræfentat.
Men vind nog een tweede zoorté bier van , dewelkq
imn Mamma Anguftifolia mag noemen j want het beeft
' Hemden bladeren, te wetten, vyf en zes duimen lonk,
twee breed, dik, f ly f , ook wyd gezaagt, met eek zoete
en walglyke zamentrekkingi ... . ,
Hetblóeizel waft mede aan kort'? kleine troffen', knzyft
'meefl geele knopjes, die beflaan uit veele geele draadjes,
en drie korte blaadjes: Dé trosjes zyn geel, en niét boven
een lidt lang, overal loopt 'er medfi een dikke witte melk
uit, die geel bejterft, docb zo ros niét, als aan 't voort-
M .
Zy bloeid in Jahuary; de vruchten wordeê ryp in dé
ngen-mmffon, tót in Auguftus toet blyvendè zeer lange
aan den boom bangen,' eerze ryp worden. • _■
Naam. In 't Latyn Arbor Pinguis, dek Maleytzen
Haam is nog onbekent: Op AmboinsJS/lBmin& , dat is , vet-
hout, of vette-boom, na de vette gedaante der bladeren:
■ Op Lubmees Talahe.
Plaats: Men vind ze in alle Amboinfcbe Eilanden $ of
ie vérder békent zy, beb ik nog niet vernomenï
Gebruik; De jonge bruine bladeren van dezen boom
zyn by dé Kraam-vrouwen in groot gebruikA Óm de jong-
gëboornè kinderen vanbinnen te zuiveren', Want) zy nee-
then dezelve bladeren., met die, van Bpa-dlau-Utan, windenze
in een andpr blad, brahdenzè in dekeeie qfcb j ais
dan doènze wat zap van zuure 'Leinoenen _ daar over 4
vringen bet t'zamen u it, en een weinig laauw gemaakt ,
giéten bet de kinderS in de mond, ?ï juoeW.de kinders zuivert,
door een zagten kamergang van de eèrfie én moe-
derlyke Excrementen, .met.een van de, tongj. moge, en
darmen alle flymerigbeid afydgende: Men mag bet ook op
andere tyden alle Meine kinders ingeven, alsze; onfuflig
en bardlyvig zyn,, zo' wel bet zap alleene ? ' als bet De-
coftum van de bladeren,, waar vanze firakskamergang
krygen; en tot ruft komen. De oude bladèren zyn tot
dit werk onbéquaam , doeb zd deze bladeren niet. werken,
moet men hun met fieekpijlen van Curoüffia te bulpe kómen:
Deze mänier is door' gants Ambmmby detyouvbtjes
gemeen i en Werd nu opk in de Dmtfcbefdmiliéngebmikti
By oude menfeben hebben deze bladeren geen purgerende
kragi,\ maar ter contrarie km men de jónge bladeren met
Rocaffan èëiehj gelyk ander Ulang Ulang..
De Amboineezen béflryken bare fcbilderyenmèt dé melk
Van dézen boom, docb meefi die op bout liaan gelyk wy
mei vernis doen, ‘ dewelke daar door Wel glad, en glimmend
werden, maar door dé verwe van aemelkwatgeel-
itebiig fèbynen. ' ' "
Zommige vryven deJcbp/Jfe des flams met. water., en.
'drinken den uitgedrukten zap tot een zagte., purgaïfe'voor
oude lieden: Andere Ärribpineezen vermengen 'déze melk
met die van de voorgaande Rite, en gebruiken 't 'voor
vernis-, of alderbande boutverwen.
t)e Bimenfte korrel kan men voor plaizier pok eeten,
want by.finadkt zoet, als.HazeUnpoten...... .
De drie-en-iacbtigße Plaat
Vertdbiït eeh 'Tak Van dé Vette Boom, alwaar Lett. A. eeS
afgezonderde vrucht m größter gedaante vertoont.
'7Ü . LXXXIII.