II Boek- XIII Hooftß. A M B OIN
Cmmentariis iftud verbüm in aliud volujt mutare, meo
iiitem iudicio fubfiftere boteft ; puto enim Dipfcori-
J verum neutiquam ^galloçhtup, Calambacum di-
ftum fed folummodo vulgare Garo, feu Agalloçhum
fnurium vidifle , quod revera brevia potius haben
nimftula,quam venas vel lineas,quæ in unalignipar:
te frequentiores & magis compadfcæ funt, quam in alia |
ubi maculas quasdam repræfentant & exhibent. Ipfum
ßorro Jgallocbo pelliculam & non corticem adfcribe-
re quoque verum eft ; vetdftos enim & tiiberculofos
nodos Agàlîôclii, ex cceno & fliiminibus produdtbs,
terreftri quafi pelle obdudfcos eile, apud omnesconftat,
ouæque fiepe relinquitur,ut,fi vendantur frufta,gra-
vius exhibeant pondus, hæc àutem fiepe ita abraditur,
& depuratur, ut inftar receritis ligni appareat., uti illi
faciuöt, qui illud fibi fervare ftuaent : Hocqüè depu-
ratum Agallochum fine dubio Nicolaus Miretjicus intellect
quüm in compofitiohibus fuis Agallocbum cru-
âm præfcribat. Diofcoridem porro Agallochum fuum
ex Arabia producere, ita intelligendum e f t , qubd ex
India in Métropoles Arâbiæ,ad mare rubrum fitas,trans-
latum fuerit. Quid deniq'ue Diofcorides per Agallochi
radices intelligat, divinare nequeo, quum hodie fru-
fta arboris'& radicis diftinguî non facile poflint, ■ nec
intelligo ejus fententiam, qiium dicat Agallochum loco
Tnuris ufurpari, nifi voluerit-, Agallochum eodem
adhiberi modo, quo Thüs,adfuffimigiumnempe. Cæ-
teroquin comperio, Sinenfes in hunc usque diem ligna
jfia eosdem ad rriorbos in ufum vocare, ad quos Diofcorides
feribit,-Agallochum fuum fuo tempore fuifie
ufitatutn.
InPlinii Ubr.ii. cap. 20 ceftutn occurrit lignum, Tamm
ipfi difturii, quod omnino puto efle hodiernum
Garo, aeforte olim feriptum fuit Jarum, quod dicit
adduftum fuifle a Nabatoeis Trogloditis, per quos find
dubiointelligit Cingbalenfes, dicit enim ibi erefeere,
ubi CaJJia Cinnamomum provenit, ita ut per hoc in-
telligetida fit vilior ipecies Garo feu Agallocbum, quod
Seraph Alcumericum, & Portugalli hodie Aquila Brava,
nommant. Difficile porro eftdiffcu, quasnam Serdpio
libr.Jmpl. cap, 197. quatuor AgaUocm fpecies intel-
lexerit^ac deferibere voluerit, quasnominat: 1®. In-
duin, quod eft optimum & graviffimum, in infula
crefcens Fiuma feu Fimua.. 2°. Mondunum, ita didtum a
Mondelolnàiæ urbe. 30, Seificum.' 40. Alcumericum,
quod viliifimum eft, quamvis dicat, Seiji non amplius
quam trium dierum fpatio ab Alcumeri diftare. Nifi
quisciim Garzia ab Horto libr: primo Ajàm: papi i<5.
per Seiji intelligat Zeylanam, & per Alcumeri Caput
Comorin, ubi dicit Agallocbum JilveJlre feu Aquila brava
erefeere;'’ Per Mondelum auterrb intelligo oram Cor-
vwtàdenfm? Verum e ft, Clufium ‘çorrexifle tria hæc
ndmiflalp Moridelinum, SeneficumSc Alcumericum, in
ùlti'mis iiiis adftôtationibus,6piriiom confidentemGeo-
pjapbi'Nubienjis, qui feribit Part. 9; climat, prim: &
wntïnfulam fenumam quinqué dierum fpatio aiftare ab
infula Cwmar feu Camar ; ab hac autem infula lignum
diftum ëft Eleumeri quod ibi celebre eft & etiam optimum,
excepto,quodL.ignuniEJfeneji fitmelius; In
nac quoque' infula Sandalum creicit. Prope hanc in-
fulam Cumar ad litoris partem fita eft infula Senef
trium dierum fpatio j inque hac infula invenitur Li-
gnumKSenejicum. Quænam hæ fintr regioneé, fi non de
tribus iftis intelligatur, incertum eft definire.'
SCIIE KRUYDBOEK. 39
dfi •üolgende Schryvers nietgetuigen, en waarom ook Mat-
.thiolus in zyne, Commentarien 't,zelve vooort in.een
ander wil verandert hebberig Dan mynes oordeels mdg-bet
zelve blyven: want ik boude bet daar .voor, . dat Diolcor.
feenzints het regte Calambac., maar alleen 't gemeine
Jaro of Agel - nout gezien, beeft, ' 't welke inderdaat
veel meer korte fpitsjes,. dan aderen ofte linten beeft, de-
npelke op de eene plaats van 't hout mei digter by malkander
Jtaande}dan op-andere, daar door eenige vlekken fchy-
iien te vertoonen. Dat hy verders zyn Agallochum een
buit, en geene feborffe toefebryfi, is ook waar., want de
pudbollige of holbollige knpejlen van 't Agel-hopt, zo als-
%e uit de flyk en Revieren komen, met een darejagtige
ruigte als een buit bedekt zyn: en. die men ook zonïtyds
daar aan laat, om in 'i verkopen te fwadrder te wegen ,
en ook zomtyds wel affchradpt, en zo feboon maakt} als of
bet een vers bout was 9 gelyk die gene doen, die 't voor
haar zelve bewaren willen: en Mt, Jchoon geniaakt Agel-
hoiit moet buiten twyffèl Nicolaus Mirepficus gameent
of verjlaan hebben, als hy tot zyne CompofitiortesAet
Agallqchum Crudum wil genomen hebben. Dat wyders
Diöfcoi. zyn Agallóchtim" wtt Arabieh vóortbrengt,
moet men zo verjlaan, dat het uit IndiSn in degrpote jlet
den van Arabien, aan 't roode meir gelègen.^gebragt zy :
En wat voóbder Diöfcorides-door de wortel van Agallochum
verjlaan of zeggen wil, dat en kdn ik nietwel
raden , ! alzo mén bedensdaags de Jlukkèn Van den boom
en de wortelen niet onderfpbeiden kan, ook verjla ik zyn
zeggen niet, dat men Agallochum in plaats van Wierook
gebruikt, ’t en waar zyne meining geweejl was, dat A-
gallochum op de zelf dé manier als Wierook, te weten tot
reukwerk gebruikt wierd. Anderzints bevinde ik, dat
dé Sinezen nog te dezer tyd dié houten tot dezelfde gébre■*
ken meejl gebruiken, daar Diofepr. van febryft, dat
zyn Agallochum nut en dierijiig toe Was.
Nu vind men by Pliriius , in 't 12 boek, cap. 20. een ze-,
ker bout, 't welk by Tarum noemt, dat ik éolkomentlyli
boude voor Bét ‘bedensdaagfe G'aro, en is mijfebien eertyds
gefebreven geweejl Jarum, 'i welk by zegt door' d éNa-
bataeos trogloditas, aqngebragt ie zyn, en waar'door by
buiten twyffel verjtadt dé Singaleefen, wantby zegt\
'dat bet wqjl, daar de CaffiaCmnamomtim valt, zodat
'daar door moet verjlaan worden de Jlégte zpprte van Ga-
ro of Agel-hout, 't welk Sefapiö Alcaméficum , en de
Tortygeezen bedensdaags Agipla Brava no'emèn : wyders-
is bét donker te raden; Sè rap ioL ib ; Simplic. Cap.
197. voor vier gt/lagten van Agallochum wil befebry-
ven, dezelve, noemende.: j . Indum, hetfwaarjle en.bes-
i e , waffende 'in 't Eiland Fiuma o/Fimua: 2. Mönr
dunum , zo genaamt. van Mondei, een Jlód in Indiën.
•3. Seificum: 4. Alcumericum: zynde bet'jlegte, hoewel
by 'zegt, dat Seifi 'niet meer als drie ddgreizens van
Alcumeri afgelegen was: ofte men moejl met Garzias
ab Horto Lib. r. Arom. Cap. i(£ door fe iS verjlaan
Ceilon, en dóór Alcumeri dé Caap Comorih , alwaar
by zegt 'Agallochum Silveftre, of Aquila Brava te
'wajfen: endoor Mondei verjla ik dekujlvanCoroman-
del. .Het is waar, dat Clufius, in zyn laatjle Annö-
tatièn , _ de drie naamen beeft laten veranderen- in
Mondelinum, Seneficum, en Alcumericum, Jleunen-
de op ’t gene den Geographüs Nubienfis/ciry/r, Part:
9. Cliemat: prim:, daar by zegt, van ’t EUand Cumar,
of Camar, van dit Eiland is bet Bout Elcumeri
toegenaamtj 'twelk aldaar vermaart is , en'tis zeergoetL.-
bebalven dat bet bout Efienefi beter is. Maar'op dit E iland
valt ook Sandalum. By dit Eiland Cumar aan de
zyde des jlrants leit bet Eiland Senef, op dé dijlantie
van drie dagreizen, en in ’t zelve Eiland vind men
't bout Senen. Maar wat dat alweer voor Landfcbappen
zyn, indien men ’t niet van de drie voórnoemdeverjlaat,
is wederom niet ligt te raden.
Voorts bet gene dat Serapïö op gemélde.plaats febryft,
als dat bet befte Agallochum bart moet zyn, Jwaar, en.
in 't water zinken, endë ook de vlammen hart tegenjlaan ,
bewyjl al wederom ,. dat bun lieden bet regte Calambac
niét zy bekent geweejl, maar enkelyk bet gemeene Garo,
ofte Agelhout, want bet Calambac is. wel fwaar, en
zinkt eénigzints in 't water , maar bet is zo week, dat men
in 'tvetjle; alsgezegt, met een nagel douwen kan, en in
t' knauwen wykt bet de tanden, ontfangt ook zeer ligt de
vlamme, wegens zyne vettigbeit, maar Garo 'is altya barder,.
digter., en wederjlaat de vlamme wel twee a driemaal
barder of langer dan bet Calambac.
Aan