after vatur: Hoc oleum quotidiano inferv.it ufui apud
mulieres Indicas, quod aahibent poft corporis vel capitis
lavationenij quo & inungunt corpus ad gratum
ipfi conciliandum odorem.
Mulieres Baleyenfes hps conterunt flores çum Ca-
nangæ jflonbus in Calappæ o leo, cui admifeent Cur-
cumae fruftiilum, quo corpus illiniunt magis per con-
fuetudinem^uam ex utilitate, dicunt autem illud in-
fcrvire, ut varios ex corpore extrahant niorbos, fca-
biem curent, ac cutim glabram reddant,fed referlint
quafi diabolos croceatos vel curcumatos.
' Obfervavi araneas maxime hoice expetere fibres,
quum enim hos certo temporé menfæ inponerem, ac
me averterem, mox ingens Tefê aranéa illis jungebat,
fine dubio vires quasdam ex.iis extrahens, a quo tempore
anxius fui hofce flores cubili vel ejiis toralibus
mpbnere.
'C o n tra Nephritidem feptem hujusSampaccæ recipe
petala ac nodum Curcuma nodofæ, quæ conterantur
■ mpra porphyritim cüm pauxillo aquae, quam panno
trajice vel filtra. In hac exftingue candentem teftàm,
’ uam calefattam epotai Iidem quôque flores urinæ ar-
ori conducunt & Gônorrhææ, tarn in viris quam fe-
minis, fi feptem horum florüm capitula fumantur, ante-
quam fefe aperiant , quæ incoqiiè juniori Calappæ nu-
ä i dein ebibe ejus aquam}, qùæ âcre expellit pus.
Cortex Djudjambo incöcjmtiir,, quod puerperîs .poft
partum propipant ad lochia pellendâ'. Lignum vetu-
ftorum truncorum circa, cor fatis durum e ft,p e f lon-
gïtudihém ftriatum, le v e , riec rimas agêns,unde ap-
tum eft ad fiftulas fclopeti ex hoc formandas.
In Hort. Mal, Fig. 19. Part, t.pag. 31. Malabarico
Vo.cabulo dicitur Coampaccan, acBrachmanis Cbampo,
fed ejüs folia ibi latiora defcribuntur , quam in Am-
boinenfi obfervantur, nifi junioris arboris defcriptio fit
formata. Médicinales ejus vires in ifto horto funtiub-
fequentes, radices cum cortice ficcatæ, contritæ, ac.
cum fpiflo lafte mixtæ Apöftemata màturànt & ape*
nunt, fi emplaftri forma ipfis inponantur. Radicum
cortex ficcus in aqua contritlis , ac propinatus men-
fti*ua provocat mulierum, àc lochia expellit, fi larga
bibatur copia, Contriti ejus flores oleo Calappæ in-
cofti fedant Cephalalgiam & Ophthalmiam ex ardore
ortas, ut & podagræ dolorem j fi pars affefta illinia-
tur. Idem quoque præftàt Oleum, in quo per qua-
draginta dies flores infufi ac macerati fuere. Oleum
e x ofllculis ejus expreflum flatülentiam abdominis expellit
externe illinitum : Flores hi deftillati odoratam
exhibent aquam , quæ propinatur contra Leypothy-
miam, & àd corrdborandum cof:
EXP L I C AT I O
Tabula Sexagefima Septirrta f
Quae ramum exhibet Sampacca vulgaris » ubi Litt. A. florem
fiparatum.
p. Eyssfrufttm . ,
C. C. O/Jtcula Jèmmalia dénotant,
OBSERVA. T I Ö.
•Hujiis arboris varia dedi Syrionyma in The/auro Zeyl.
fa g . 31. ad arBorem proceram Hapughaham Zeyl. diflam
floribusoblongis, luteis, odoratis, Champacca Malabaris, Pau
Fuie Lufitanis H em . M uß Zeyl. pag. 64. eftque Tsjampacca
Indomm ,• five arbor Uvifera Indica , fbliis Lauri Americanæ
Breyn. Prodr. i . pag. xoi. & Uvifera arbor Orientals folio
pblongo Herrn. Par. B a t. P r. p. 585. reliqua vide in The/.
Zeyl. 1. c. & in.R dy.hift. pl. pag. 164t. Ut & in .ejus tom.^.
Dendrol. p . 77. & Append. 83. fob nomine Tsjampaccæ arboris.
defcribitur a Valenti p.n+i
, MichbiAa hoc genus vocatur a Lhsnao in Char. pi. gen*
No. j 37; ubi ejus notus vide charaflenfticas.
■ jes of kannetjes verwaren moet. Dezen Oly is een dage-
lyks gebruik by de Indiaanfcbe Vrouwen, zo ingeboorne,
ds-mixiyjferi, naar bét Vodffen vin bet. booft baair \ en
zomtyds Jmeeren ze ook. bet Tyf daar mede, om een goeden
reuk te bebbén.
De Baleyjcbe Vrouwen vryven deze in de, voorgaande
Canariga-woemera, geheel ónder Calappui Oly, daar by
doende een jlukje Curcuma, 'waar mëdè zy bet lyf be-
fmeeren, meer uit gewoonte dan eenige nuttigheid, zeggende
, dat bét dient om veelderbande ziekten uit bet lyf
te trekken, alderlei fcburft te geneezen , en bet vel
glad. te maken, hoeweize als dan uitzien, als gezafraan-
de Duivels.
Ik bebbe ervaren, dat de Spinnen groote Liefhebbers zyn
van deze bloemen, want als ik eens dezelve op een tafel
leide/en my omkeerdé, quam 'er datelyk een groote Spinne-
kop, die zig daar op zette, buiten twyjfel eenigekragten
■ daar uitzuigende , na welke tyd ik bekommert ben geweejb
deze bloemen op myn Jlaapgoed te dulden.
Tegens bet graveel neemt zeven bladeren van deze Tsjampacca,
en e'en knoeft van de knobbelacbtige Curcuma,;
vfyft bet met een weinig water opmeen fteen, en kleinjb
het door een lapje. Bluft daar in uit.eenige /hikken
van een pot, te. voorén gloeyend gemaakt, en drinkt bet
zo warm. Dezelffte bloemen dienen ook tegens de brand-
pis , en druipert, zo.van Mannen als Vrouwen, als
men zeven'knoppen van deze bloemen neemt, eerze opengegaan
zyn,'.en kookt die in een jonge Caldppus, en daar
na bet zelve water drinkt, bet welk de Jcbérpe materie
afzèt.
De fcbor/fe werd onder andere Djudjambó gemengt,
orh de Kfaam-vrouwéh naar bet baren in te geven, om de
nageboorte uittedryven. Het bout aan de oude ftammen
orhtrënt bet bert is redelyk bard, in de lengte geftreept,
lig té n niet fcbeurende -, daarom bequaam$ ontladen tot
Roers en Musquetten van te maken.
In Hórt. Malab. fig. 19. Part. 1. pagiq'r. werd by in
't Malabaars genaamt- Champaccan , in 't Braminees
Ghampo. Docb zynè bladeren werden breeder befcbreven,
dan iy aan ’t Amboinfcbe gezien werden, ofbymbèize
van een jonge boom. gebod hebben. De Medicinale kragten
in gemelde Hortus zyn deze. De wortelen met bare
fcborjfegedroogt, gewreven', en met dikke.melk gërhengt
doet de Apoftemen opbreeken, pleiftergewys daar opgelegt.
De gedroogde fcborjfe der wortelen in water gewreeven,
en gedronken i verwekt de maandftonden by de Vrouwen,
en dry f t de geboortens uit, als men wat rykelyk daar van
drinkt. De gevrevene bloem , in Calappus-Olygékdokt,
ftilt de booft-pyn; en weedom der oogen uit verbitbeid;
verzagten ook de pyn des poddgra'as, als men daar mede
fnieert. Het zelf de doet ook den Oly, daar deze bloemen
veertig dagen ingeweekt zyn. Dén Oly uit de kernen
uitgeperft, verdryft de opgeblazentbeid des lyfs van winden,
van buiten öpgefmert. De bloemn gedifteleerigeven
een welriekend water, 't welk men drinkt tègéiis de
jlilaute, en om ’t bert te verfterkeni
u y t l ë g G i n g
Van de z,cven-eh-z,eftigfte Plaat,
Uewelke vertoont een Tak van de gemeehe Sampacta, alwaar
Lett. A. deszelfc bloem afgezondert vertoont;]
B. Deszelft vrucht.
C. C. De Zaadkorrels,
A A N M E R K I N G .
Van deze Boom heb ik verfcheide benamingen gegeven in
niyn Thèft Zeyl. pag. 31. die ia Hermans Muf. Zeyl. pag. 64.
genaamt wcrt een groote Boom Hapughaha op CeyIo,n genaamt,
met lankwerpige geele en riekende bloemen, Champacca
by de Malabaren genaamt,en VauFule ,by de Portugee-
zen; en is de Tsjampdcca van de Indianen, by Breynius in zyn'
tweede Prodr. pag. 101. en de Ooft-Indifche Druyf-dragende
Boom met lankwerpige blaaden van Herman in zyn Paf. Bat*
Pr. pag. 385. het ,overige hier van zie in de Thef. Zeyl. op
de aangehaalde plaats, en by Ray in zyn bi/tor. der plant. p.
1641. en in het derde deel Dendr.p. 77. als mede in de Ap-
pend. p. 83. onder de naam van Tsjampacca-Boom, wert hy
by Valent. p. 2.14. befchreven.-
M ic h b l ia werd dit geflagt genaamt van Lbmteus in zyri
Charaft. der planten No. 337,, alwaar men deszelfs kentekens
ziet. Tom. II. CA pU T | Cc x x i r :