van ‘s morgens» eenige dagen achter malkander , een Roemer
Durantes
hifi. Plant,
fol. 19*-
Dorften.
hifi. Plant.
fol. >3»*
Trag. 1.1
gedronken, helpt de Geelzuchtige: is goed voor
die het Pleuris hebben. Stopt de witte Vloeden der
Vrouwen; de roode- en andere Loop. Verwekt ook de
Maandfonden, en neemt wech de brand van de Lee*
ver.D
e Bladeren in Water gezoden } en zich dikmaal
daar mee gewaffchert, is goed voor een zweeterige
Huyd: verfterkt het Tandvleefch, maakt de Tanden
valt, en verdrijft het zwellen der Amandelen, de Keel
daar mee gegorgeld.
De Vruchten, o f Aardbeziën zelfs» gegeeten, zijn
e. 170. niet onaangenaam voor de Maag r geeven echter aan
jemell. f. hetXigchaam een Hegt en ongezond voedzel. Doch
m'/J.' niet Wijn en Zuyker genuttigd, zijn ze veel beeter:
verdaan de Dorjl, verdrijven de brand van de Maag en
van al de inwendige deelen. Zijn dienftig voor de Galachtige
menfchen: zuyveren de Nieren, de Blaas, en doen
gemakkelijk water lojfen.
De zelve in Brandewijn gedaan, en daar van ’s morgens
twee o f drie leepelen vol gedronken , is dienftig
teegens ’t Graveel. ,
CamtraT. Het uytgeparftte Z a p , o f ‘t gediftilleerde Water
/. 4 e.46. deezer Vruchten, verdrijft de roode plekken en puyfien
des Aangezichts, veroorzaakt door een heete Leever;
de Roos, roode O ogen; witte Schilferen, Sproetelen,
en andere onzuyverheeden der Huyd, daar mee gewaf-
Fuchf.hifi. fchen. Is daarenboven ook dienftig in de gebreeken der
Pl.c.319. M ik en Borfi: teegens ’t Graveel der Nieren, en het
Zand van de Blaas. Verfterkt het Hert, en reynigt
het Bloed. , zomtijds een Roemertje daar van gedronken.
C C C X L V I I H O O F D S T U K . MOSCH, of MOS.
E t deezen naam in ’t Neederlandfih
bekend, word in het Latijn geheeten
M u s e u s ; in ’t Hoogduytfch M o s z :
in het Franfch du Mousch, o f' la
Mousse: in 5t Italiaanfch Mosco, o f
la M uffa.
Van het Hier van zijn mij in haren aart veele kluchtige, ver-
Mofchop .anderlijke , bezienswaardige foorten bekend geworden;
Takken6 we^ er een^ e °P en aan de Takjgen der Boomen, zonder
der Boo- eenige menfchelijke hulp, behandeling, bouwing en
men word waarneeming deelachtig o f onderworpen te zijn , van
bier n*et zich zelfs , door de almachtige hand des grootften
gc e Werk-meefters, konftig voortkomen. Do ch van deeze
zullen wij hier niet Ipreeken; maar alleen van die, welke
in der aarde gröeyen; en welker Culture ons niet in alles
onbekent is;, te weeten:
I. Museus TERRESTRIS DENTATUS , o f Aard-
Mofch met Tandjens. I I. T errestris clavatus ,
o f Aard-Mofch met kleyne Scheuten als Kólfjens. III.
T errestris minor, o f kleyn Aard-Mofch. IV . C o -
Ralloides , o f Mofch3 groeyende Koraals-wijze. V .
Museus AQUATicus minor, o f kleyn Water-Mofch.
Behalven deeze laatfte lbort zijn ze al te zamen van ee-
nerley Bouwing en Waarneeming.
Zij beminnen een gemeene, llegte, zandige aarde ;
een v r ije , opene, luchtige en vochtige plaat$; ook
veel Water. Konnen de koude en allerley andere on-
geleegentheeden der Winter tamelijk wel verdragen.
Geeven , mijns weetens, noyt Z a a d ; maar worden
alleenlijk door hare aangewafTene jonge Scheutjens aan-
Soorten
van Aard-
Mofch.
Grond.
Aanwin- gewonnen en vermeenigvuldigd. W e lk e , van de oude
ning. afgenomen, en in een goede grond gezet zijnde, niet
meer dan tw e e , o f ten hoogften drie jaren daar in
leevendig blijven. Want vermitze dezelve niet verdragen
mogen, zoo vergaan ze quijnende daarin.
Water-' Het MUSCUS AQUATICUS minor , of Water»
Mofch, groeyd op geen andere plaatzen, als alleen in Mofch.
hare haar natuurlijke vochtigheyd.
K R A C H T E N .
L de foorten van M o fih , o f Mufcus, zijn ver- Trag.L \
koelende en verftoppende van aart. c‘
Het Mufcus Terrejlris, o f Aard-Mofch, in AW
ijn gekookt, en daar van gedronken, verbeeterd de
zwellende Nieren: is goed teegens 't Graveel, en doed
gemakkelijk water l o f en.
Het zelve Mofch gefloten , in Wijn gezoden , en Matth.U:
op alle Inflammatien o f ontfeekingen gelegt, is zeer
dienftig. O ok op de voeten gedaan , verzacht de ^ ^
fmerten der f ig t , ’t Flerefijn, en 5t Podagra. Een Drach-
ma gepulverifeert, en met roode Wijn ingenomen, ftild
de Roodeloop.
In een Wijnvat gehangen , bewaard de Wijn voor Durantes
verderving. > fol.$oi.
C C C X L V I I I H O O F D S T U K . S C A R L
J Eeze eedele Bolplant, weegens de aan- Namen.'
^kgename, welriekende geur, die ze van
V zich geeft, en hare kluchtige, druyfs-
wijze te zaamgevoegde Bloem, word
in verfcheydene talen niet alleen dus;
maar ook van zommige T icadi en
D ipcadi geheeten. De Italianen
zeggen Muscatella, o f M üschio G recö.
Hiervan zijn mij in haren aart bekend geworden drie Driever-
verfcheydene foorten; namentlijk: ; • fcheydenc
I. Muscari flore obsoleto , o f Mufcari metloor
een verouderde onaangename couleur. II» Flore al-
bido , o f met een witachtige Bloem. I I I . Flore lu-
teo, o f met een geele Bloem. Alle zijn ze van de zelve
Bouwing en Waarneeming.
Zij beminnen een goede, zandige, gemeene'grond, Grond,
voorzien met twee-jarige Paerde- en Koeyemift : een
opene, wel ter Zon geleegene plaats , en matige vochtigheyd.
Konnen fterke koude en alle andere onge-
leegentheeden der Winter zonder eenige fchade uyt-
ftaan. , Bloéyenieder jaar, maar geeven niet altijd volkomen
rijp Zaad.
De Bol, om ’t derde jaar, in ’tbe gin o f ©p de helft Aauwin*
va njulius, uyt de aarde opgenomen, en in een drooge nIn^‘
plaats gelegt zijnde, word in September teegens de volle
Maan t’elkens weer gezet in een nieuwlijks omge-
fmeetene en gemeftte grond. Veel bequamer worden ze
aangewonnen door hare aangegroeyde jonge Bollet jens,
die men bij de opneeming van de oude afdoed, als door
haar Zaad; ’tw e lk , als men ’t met een volle Maan van
September de aarde heeft aanbevolen , niet voor na agt
o f heegen jaren de eerftefnaal Bloemen geeft.
K R A C II T E N.;
DE Bloemen van Mufcari verfterken , dóo'r hare Gebruyt
zeer aangename geur, Jt Hert; het Hoofd; dé
Geheugenis: en verquikken alle Geef en. dés men-
fchelijlcen Ligchaams. Eevëri *t zelve doenze o ok, in
Wijn gekookt, en dan daar van gedronken.
C C C X L IX H O O F D S T U K . C A M E L I N E. P ’t Neederlandfih dus genoemd, word in *t Nament
Latijn geheeten Camelina , o f óók Mya-
GRUM:in*t Hoogduytfch FLACHS-ofLEiNdotter:
in *t Franfch Cameline.
Hier
W:
t l f t f ï
s l i Ü
■
i
■
M
m
H o » 1
m h sliisl ïijli i1 | | j 1
MI l l1