SPINOSUS
AMERICANU S
6 7 1 Stekkende K aarden uyt A merica. R oomsch N etelkruyd.
\April in Potten verplant. Alleenlijk hier door kan
men ze vermeenigvuldigen.
K R A C H T E N .
j)iofc,l‘ 4* *[ “ TEt Za p, geparft uyt de Bladeren deezer Plant,
(■ W I I vermengt met een weynig Zwavel en Salpeeter;
dan met Boomwol in de Ooren geftoken ,-neemt’er
de fmerten van wech.
Het Zaad gefloten, en met wat Honig vermengt;
dan daar mee de O ogen beftreeken, verdrijft het loopcn
der zelve.
CCLXXXI H O O F D S T U K . S TKEAEAK R EDNEND E
uyt A M E R I C A .
Namen. ongemeen en zeer fchoon Gewas,
fjgjjm word in het Latijn genoemd D ip -
wvn SACUS s p ^ o su s A m e r ic a n U'S-: in
b®t A m e r ic a n i s c h e
C h a r d o n e s p in e ü x d e s I n d e s .
[Grand.: Deeze V “nt bemind een goede, zandige aarde, met
een weynig twee-jarige Paërde-en Koeyemift, van bey-
de eeven véél, wel door malkander gemengt: een
warme, bequaam ter Zon ftaande plaats, en tamelijk
veel vochtigheyd in de Zomertijd. Vergaat niet
haaft, maar blijft eenige-jaren in't leeven.
jjtecl. Word met een wallende Maan van April of May in
een Pot gezayd. Brengt de tweede 'Zomer uyt hare
dikke, in veele Takken verdeelde, langwerpige,, blee-
iMalra ke Wortel fchöone Bladeren voort, Op, de wijze van
f c ^ het-CrnipM, zijnde een voet, of ook meer lang;
drie vingeren, wat meer o f min, breed; digi bij malkander
te zamen-gevoëgd; inwendig als- höl 'gefteld ;
aangenaam groen van verwe; met veele doorlopende
zichtbare Aderen, uyt een groote in't midden, oidoor-
nigcRugge, voortkomendevoor»in een fpits, ftee-
kend punt eyndigende; aan de randen met Icharpe
tanden bevallijk gedaagd, en over al met kleytie doornen
voorzien;
g i g Geeft .ook uyt hare doornige , langwerpig-ronde
La, lf 0?P'n m Julius en Auguftus bleek-wifte Bloemen
die van de S c a b io s e niet-zeer ongelijk., ruftende op
lange,, ronde, purpurachtige, en van binnen holle
■ SWe* (gelijk het D i p s a c u s , ofdt Zolders Kaardenj:
war aan iich ook vertonen eenige klèyne Bladeren, de
zelve, twee en twee teegen den-anderen over, oh-
L , , r ?,s omvattende ; ook verre van of boven malkander
gefteld. Zelden echter kornt'er eenig Zaad
van, ten zij met zeer goede en zondérling-drooge
tijden. . - . , < ° 5
K B Is reedelijk hard van aart: vefdraagd echter on-
B Ü B &Ml Veel koude Herfllreegenen, fterke Winden ,
p (ï:n. oneemv, of Zorft. Word derhalven, in een Eöt
gefteld zijnde, in ’t midden van Oüober, wat eerder
“flater, na geleegentheyd van de bequaamheyd ofon-
bequaamheyd des tijds, boven wel droog geworden,
Wtinens huys gebragt, op een plaats» daar Ze. ontrent
net Venfter gedurig de Lucht kan genieten, doch zon-
d * refn’£e toc^ten ° f ZjKyZi”g- Want hier door zou
it ichoon Gewas verminderen, en binnen weynig tijds
J al quijnende fterven; gelijk ook veel meer anderePlan-
1 j-? gebeurd, welke door zulke tochten veel eer en Ichie-
J borden wechgenomen en van Y ’Ieeveri beroofd,
^ door eenige doordringende Werft. Gedurende de
wilze alleenlijk met een weynig lauwgemaakt
eegenwater van onder begoten; in vriezend Weer
verre van den Oven gefteld zijn, en bij tijds weer
de Lucht gemeten. In ’t begin van April, of wat later,
brengt men ze, met een zoet Reegentje, weerbuy-
ten m de Zonneftralen. 1
Kan zoo wel door haar Zaad, wanneer het maar Aanwin-
njp geworden is, met èen wallende Maan van April ni”S- 5
of Map gezayd, aangewonnen en -t/ermeenig-uuldigd
worden , als door hare aangegroeyde jongen ; welke
men met de zelve Aprilfche Maan van de oude afneemt,
en verplant.
Dit aardig en aangenaam Gewas, heeft, bovèn ha- Wonder-
re fchoone aanfehouwing, waar doorze de Oogen van
al hare bekijken verluftigd, noch deèze zonderlinge fan de^
eJt&et7fc aP » dat ze meeft al de Bladeren, van onder Bladeren
op, zoo digt in malkander fluyt, en voegt, dat’er de dfezer
Reegen , van boven invallende, niet weer uyt kan lo-
pen, maar lang daar in blijft flaan. Waar doorze dar.
haar zelveh , dorflig zijnde, verduikt en verfrifchi.
Want als door droogte de Bladeren al langzaam in bare
kracht verminderenden een weynig operting ma-
keu, zoo zakt hef Water, ’t welk zich daar in onthouden
heeft, neerwaarts, en bevochtigd de Wortel zm\.
ker wijze, dat de geheele Plant weer in hare voorige
kracht word hëffteld,
K R A C H T E N .
S Teeekende Kaarden uyt America, of Dip focus Jpi- Aart en
nojïs Americanus, is Warm en droog tot iq ’t be- ^eug^en*!
gin van den vierden graad; ook bitter, fcharp, en
geurig van fmaak.
De Wortel in Wijn gezoden, en daar van *s mor- n . a .
gens nuchteren een weynig gedronken; of de zelve Kacch-1- f.
gedroogd en gepulverizeert, dan drie Drachmen daar r‘r’ M‘d'r.
van met Wijn warm ingenomen, verdrijft uyt het Lig- c.°ii. ijlf
chaam allerley cjuade en koude vochten : verwarmt en .
ver ft er kt een zwakke , verkoude Afaag. -Verjaagd
krachtig de Winden: is goed teegenshet Colijkj verwekt
lufi tot Bijjlapen, en de ALaandfionden: drijft
het water der Blaas af -, en- weerftaat de beeten - der
Dieren.
~ CCLXXXII H O O F D S T U K .
R O O M S C H NETELKRUYD.
P bet Neederlandfch dus genoemd, Namen,
dat het in en ontrent de Stad
S i Roomen , doch ook ih meer andere
warme Landen, overvloedig groeyd,
R o m a n a : in ’ t Franfch O r t ie I t a -
LIENN6 : iri ’t Hoogduytfch W e l s c h e N e s s e l ; in’t
Italiaanfih O r t i c a .
Hier van zijn mij in haren aart twee veranderlijke Tweeyer-
fóorten bekend; namentlijkt anderlijke
I . U r t i c A R o m a n a f ó l i i s in t e g r i s , óPRoomfch
Netelkruyd m ef geheele Bladeren. TL U r t ic a R o m
a n a f o l i is in c i s i s , óf Roorhfch ■ Netelkruyd met
gekartelde, of ingefneedene Bladeren. Beyde zijrize van
de zelve Bouwing en Waarneéming. \
Zij beminnen een gemeene, zachte, of ook een vet-Grond,
te, welgebouwde grond. Hebben liever een opene als
een fchaduwachtige plaats. . Groeyen met veel Water,
en ook met matige vochtigheyd. Blijven niet langer
dan eene Zomer in ’t leeven. Krijgen in den Herffl
volkomen rijp Zaad, en vergaan daar mee door een kley- Zaad.
ne Worfl.
Dit Zaad word ieder Voorjaar, met een waffendé Aanwi^a*
Maan van Afaert, op nieuws, niet diep, de aarde weer nin2*
aanbevolen. Doch flaat ook, door het neergevallene,
V v “ , vaa