34i K rap. Mo u u g
Maer t, o f het begin van A p r il; met een zoete Ree-
gen en aangename Lucht weer buyten. zetten; doch voorzichtig dekken voor koude nagten , Sneeuwachtige
vochtigheyd, Storm- ook harige, fchrale winden;
tot op den twintigften van April, o f eerften May.
K R A C H T E N .
jverroes j 1 ~ \ E Rubia fativa major, o f groote tamme Wee,
j ui/.simp' I l i s warm in den tweeden , en droog in den
derden graad : daar neevens een weynig te za-
men-trekkende, zuyverende , en afdrogende van aart*
. tó. h)e Wortel in Wijn gezoden , o f het Poeder daar
j }.cap.ló'ó. van met Wijn ingenomen; is zeer goed voor de geé-
I Galen. ne die door een val, o f andere ongeleegentheyd, zich
I MtlSimp’ van binnen verkeerd hebben ; want mcr door word
r het geronnen Bloed gefcheyden. Helpt ook de zulke *
die van vergiftige Dieren zijn gebecten* Geneeft de
bloedige uytwendige en inwendige Wonden, en fiempt
het bloeden der zelve.
In Meede gezoden, opend de verftoptheyd van
Leever, M i lt , Nieren, en de Moeder. Is goed voor
/. i. Geelzucht. Doed de Maandfionden voortkomen :
hol-91 i verbeeterd de Beroerdheid: verkoeld het geen'verhit;
I en verwarmd het geen verkoud is. Word ook zeer
gepreezen teegens de quetz,uren van Borfi en Ingewand:
want het vaagd af, en jaagd uyt alle vuyligheyd van ’t
Bloedi van de inwendige wonden, en zsweeren.
De Wortel, van onder als een peffus in.de Moeder
gédaah, drijft a f de doode Vrucht, en Nageboorte.
Iw/i.óo. Het Zaad, met roode Wijn geb ruykt, geneeft de
hardigheyd van de M ilt , en maakt ze kleym
’t Water, daar Mee , o f Krap , in gezoden is ge-
weeft, met een weynig Triphera Magna vermengd,
en gedronken , ftild de overvloedige Maandfionden,
ook de Roode-loop; en geneeft de Anbeyen, o f Takken
aan Het Fondament.
tortelen geeven van zich een roode verwe; 'wor-
WL‘?' .j den derhalven van de Verwers veel gebruykt. De Bec-
ften mogen van dit kruydniet eeten, wijl het zelve haar
zeer fchadelijk is.
wbolon lib. De Rubia Cruciata Hirfuta , o f Krap met ruyge
E 1- ' , en kfuys-wijs gefielde Bladeren , vaagd zeer ftei'k a f ,
en jaagd uyt alle vuyle vergaderingen, en flijmerige
vochtigheeden ; de zelve, verteerende. In Wijn gezoden
, en daar van gedronken, geneeft alle varjfche
Breuken, o f Gefchéurdheyd, krimping der Darmen
tien dagen achter malkander ’s morgens een Roemertje
daar van genuttigd: Dan ook het geftotene kruyd zelfs
°p de Breuk^ gelegt.
L V H O O F D S T U K .
M O L L U G O.
F mcn’ <^É^tetoM»Ynde een meede-foort der hier boven
rat? befchreevene Krap , word zoo wel in
' dleederlandfch als Latijn met dee*
zen a en , mijns weetens, geenen an-
deren naam genoemd; welke deeze
T~. Plant is gegeeven, ter oorzaak van de
Zachtigheyd harer Bladeren : in het Hoogduytfch ge-
toeten Meierkraut ; en in het Italiaanfch M o -
pTwec bij LUgiN'E..
»ndcrc Hier van zijn mij in haren aart bekend twee bijzon-
en. dere foorten; te weeten:
!• Mollugo vulgaris , o f gemeenè Mollugo ,
?.* Mollugo m on tan a, o f Berg-mollugo. Bey-
v a t voor e7Z^nkZe .van Zeive Bouwing en Waarneeming.
ifo aarde beminnen een gemeene , zandige, zoo wel ge-
f c " * ongemeftte aarde : een opene, vrije, luch-
■ - ge.ï°p.J ie f, als een fchadüwachtige plaats, en ta-
rl1' vee^ Water. Geeven bij goede Zomers in den I,
». W AlMe e s ï Et, j4i
Herffi volkomen -Zaad. Blijven eenige jaren lang in ’t
leeven. Lijden ook geduldig fterke Vbrfi, en anderë
ongeleegentheëden des tijds.
Zij werden aangewonnen, niet alleen door haïrZaad, Aanwia-
het welk'met een wallende Maan van Maert o f April ninS*
niet diep in de aarde moet gelegt zijn * maar ook door
aangewaflène jonge Looten, die gemeenelijk van zelfs
wortelen fcljiieten. Ö p de genoemde t ijd , en- met
de gemeldde Maan > worden ze van de oude afgefto-
ken i en verplant*
k r a c h t e n .
*n roode Wijn gezoden, zuyverd enge-
l \ / I neeit alle Wonden. Neemt ook wech de ruy-
digheyd en fchurftheyd der Handen*
V I I H O O F D S T U K .
WA LME E S T E R
■ Ord in het NuderUndjcb niet alleen Verfchejr-
dus , maar ook van veele onzer de namen.
V rouwen Bedstro? , o f W ieg-
sTroo genoemd. In het Latijn A -
SPÉRULA , en A spergula: in het •
Hoogduytfch W aldmeister, Wald*
manléin, o f L eeerkraut f Veele Dujtfche Sch rif
■ vsrs echter thaken onderfcheyd tulfchen Waldmeifter,
pp het Laf iju Saltuarius, en WaldmanUiu, o f Lec-
yerkruyd, bij ,de Latijnen Hepatica , o f Lichen, het
welk wij Steendeeverkruyd noemen j|. In het Franfch
M uguet , en in het Italiaanfch A sperella , Cordiale
, o f Stellaria.
. Hier van zijn mij in haren aart bekend gewon. Brie sn-
den drie verfcheydene foorten. ' derfcheyï.
A sperula odorata flqre aLbo , o f melrie-
kende Walmecfler, , met witte 'Bloemen. I I , Major
flöre cceRULEO-puRPuRÈö , o f groote M'almeejler
met een purpur-hlauwe Bloem. I I I . A sperula minor
floré PURPUREO-cceRULEO , o f klejne Wal-
metfier met een uyt den purpuren hlamvachtige Bloem.
Niet alle zijn ze van eeven de zelve Otueking en Waarneeming.
. Eevenwel beminnenze al te zaïrten een zandige, ge- Watroor
mtene, wel-gemeftte aarde; zoo lie f een fchaduw-” nb“ rd.<
achtige) als een vrije, opene, luchtige, wel ter Zon
geleegene plaats; en. tamelijk veel Water. Konnen
fterke Horft en meer andere ongeleegentheeden der
Winter uytftaan. Geeven in deeze Landen gemeene»
lijk de tweede Zomer volkomen rijp Z a a d , en ver-
fterven daar meê. Doch het A sperüla odorata Welrie-
,FLORB alBo , o f welriekende Walmecfler met witte kcn<ic
Bloemen> van veele .ook Matrisylva genoemd, ver-
gaat niet zöo haaft, maar blijft veele jaren in het leeven.
Bloeyd wel in elke Zomer; doch bréngt in onze
Landen noyt eenig rijp Zaad voort. W o rd echter
zeer vermecnigvttldigd door hare voortfpruytende wortelen
; welke men met een wallende Maan van April
opneemen, en verplanten moet. Hier door blijven ze
altijd-durend.
De andere foorten worden alléén ieder, o f om het Aanwip
tweede jaar, door haar Zaad aangewonnen; h e tw e lk “ “®'
in Maert o f A p r il, met een waflende Maan , niet
diep , ook hol en luchtig, in de aarde gezayd moet
worden.
K R A C H T E N .
W Zlmeefier * ö f Afperula , is gematigd v.afl Aart,,
aart , te weeten > een weynig warm en
Y ï In