Pli», lil».
* S.cap.S'
D o i. in
lib. u.cap-zj.
435 B eschryving d e r K ruyden, B ollen en B loemen, Ï I IB oêk, 43*5
{end Vuur , en alle voortéetende Zweeringen. Met
Edik vermengd, en de Huyd daar meê gewreeveii,
neemd wech alle Puyften en Plekken der zclve > en ver'
t c a i fe Wratten, daaf op gelegt. ' . , ,
Verfchey-
Scs
onder-
fchcydene
foorten. ,
Bloemen.
Zaad.
Om groo-
tcüloe-
Bloemen
met kin-
dertjens >
o f Bloem
uytBloem
Ander
middel
De Helleborus Niger Fatidus , o f zwarte ftmkende
■
Nieswortel, dopetde Wolven en Voffchen : Aan den
hals gehangen , bewaard ze den Menfch voor allerley
Ëy'ndelijk; de witte Neswortel in Water metWeyt
gekookt f o f Tarwe , Erweten , Boonen | o f Haver
geweykt in g Water daar de Wortel in gekookt is ge-
weeft ■ dan d’Endvogelen * DuyVen o f Hoenderen daar
van t’éeten gegeven 5 maakt haar zoo bedwelmd, dat
ze zich lichtelijk met de hand laten vangen, 't Stof met
eenig ding vermengd, dood Ratten en Mujfcn.
e x i v H O O F D S T U K .
g o u d s b l o e m .
■ Y e lk genoeg bekend, en in het Nie-
derlandfch dus' genoemd om hare zeer
fchoone Goudgeèle verwe : in h e t i« -
tijn C a l e n d u l a ; vermits ze nieuwe
Bloemen voortbrengd in ieder Maand :
welker eerfte dagen C a l e n d a i wer-
dengeheetén ; o f ook C a l t h a : in het Hoogduytfeh
R in g e l b l u m e n : in ’t Franfeh So u c i e , of So u l -
s i e : en in ’ t Italiaanfeh C a l e n d o l a , F i o r R A N -
OIO , o f E i OR D OGN1 MESE.
Hier van zijn mij in haren aart bekend.geworden
eenige hezienswaardige foorten; als: - ■ -
L C a l e n d u l a f l o R e e u t e o P l e n o , o fgoeie,
dubbele Goudsbloem. I I . F l o r e p l e n o ■ a u r e o ,
o f met een dubbele hoog-Goudgeele Bloem. I I I . F l o r
e LUTEO ET LUREO VARIEGATO P LEN O’, o f met
een bontegeele dubbele Bloem. IV . F l o r e s im p l i c i ,
of met een enkele Bloem. V . C a l e n d u l a p r o l i - .
P E R A , o f Goudsbloem met Kindertjens, o f met Bloem
uyt Bloem. V I . C a l e n d u l a m in o r s y l v e s t r i s , .
ó f kleyne wilde Goudsbloem. Alle zijn ze van de zelve
BotnvmgtrkWaarneeming. , ^ ,
Zij beminnen een gemeene , zandige, goede , en
welgemeftte grond, een vrije en bequaam ter Zon ge-
leegene plaats; ook veel Water. Konnen taamhjk wel
fterke koude, en andere ongelegentheeden der Winter
u y t ftaan. Worden gezayd met een volle Maan | m
\Maert. Brengen daarop alreeds in d’eerftc Somer Bloemen
v o o r t , defgelijks-in de tweede, en volkomen rijp
Z a a d : waar meê zij dan , in 't begin van de Winter,
verfterven.
■ W d iemand van deeze Goudsbloemen zeer groote, en
mtfteekend-dubbele Bloemen winnen, die friijdeal deZ'y-
de-fcheuten af,en neeme alleen van dzHert-Bloem, welke
dubbel i s , ’t Zaad met een volle Maan. Zaije ’t zelve
met een volle Maan van Ma er t, en fnoeye de daar van
voortkomende Jongen tot aan hare bovenfte Toppen
’ op : zoo wordeqze niet alleen zeer dubbel, maar krijgen"
ook dikmaal m ’t tweede jaar'Bloemen, daar rondom
veele kleyne uytfchieten, van een aangename en
vermakelijke aanfehouwing. Deeze worden dan genoemd
P r o l i f e r a , dat is, metKindertjens, o f Bloem
m
Bloem : Alhoewel men ook deeze foort van eerften
‘f uyt eygener aart ziet voortkomen.
Men kan ook fchoone dubbele Bloemen aanwinnen
op de volgende wijze.
Neem verfcheydene jonge Planten , bij malkander
met een volle Maan gezayd gewéeft zijnde, zet de zelve
wederom tegens den avond, met een volle Maan , ta-
melijk diep in de grond. Sny haar dan t lo o f met de
T o p tot aan d’aarde a f , en begiete ze met een weynig
Regenwater, indien’er geen nat ü yt dén Hemel valt.
Dus zullen ze , weer uytfchietende, zeer fchoone, groote
, dubbele Bloemen geeven, bevallijk voor t gezicht.
K R A C H T E N .
DE Bloemen en Bladeren van Goudsbloem , o f Ca- Dtó.iiS.8.
lendula, zijn warm en droog in den tweeden “ f “ ■
Graad, daarbenèevens openende, verteerende,
en fijn van deelen. -
D e Bladeren en Bloemen in Wijn gezoden , en daer Focif.hy..I
van een Roemertje gedronken , o f twee Oneen van
uycgeparftte Zap , o f ook een Drdcbma van ’t Poeder
der gedroogde Bloemen , met Wijn ingenoomen, weer-
ftaat alle Vergif , de Peft-, en ‘Peftilentiale Mortz.cn,
alsmen’er op zw e e t:. vcrlierkt het H e r t, verwekt de
Maandftonden ,. doet’bok de witte en andere onnatuurlijke
Vloeden der Vroifws-perfoonen ophouden j Drijft ƒ >‘fi-B.\
u y t de nageboorte, en doode Vrugt. Is goed teegens’ ’ M8-
:de Ttndpijn, daar meê gewaffehen zijndejtegens d'Eng-
borftigheyd, met Suyker vermengd ; teegens de Geelzucht
, gebruykt met een Drachma van ’t Poeder der
gedroogde Aardwormen. Neemd wech de Hertklop-
D e Bladeren geftooten,, en!op' Wonden o f andere uft«.
Ouetzuren g e le gt, geneefen de zelve. ‘ , In een Saladef 1- «f-
öfTVloesje g eb ruykt, verwekken een open Ligchaam,
en dikmaal gegëefén , verftetken en verhelderen het»>.itó.
Gezicht.
De Conferve der Bloemen *s morgens nugteren gegee-
te n , verdrijfd de Hertklopping, de Peftilentiale I en
voorts allerley andere quade Lucht: Even t zelve ver-
mag ook deGoudsbloemenaEdiki . ■ „
Het Gediftilleerde Water deezef -Bloemen in j
'gedaan, o f Doekjehs, in'tzelve nat gemaakt, daar pp Cmerar. .
g ele gt, neemt wech de roodheyd der Oogen , en zuy-ji4.t.,jj.
verd'de Zelve. D it Water is zeer goed in Peft-tijden
g eb ruykt; desgelijks ook tegens. de Gebreeken van t
!Hert:
C X V H O O F D S T Ü K .
W A T ER-GOUDS
BLOEM-
■ Iet alleen dus in ’t Neederlandfeh, maar VirftW-1
ook van zommige D o t t e r b l o e m , I
o f G r o o t è B o t e r b l o e m genoemd,
.werd in ’t Latijn geheeten . C a l t h a
P a l u s t r i s , C a l t h a v i r g i l i i ,
o F P o p u l a g o in het Hopgdttjtftb .
M o s z b l u m , o f M a r t e n b l u m ; en i n ’t It+
liaanfeh C a l t h a A q u a t i c a .
. Hier van zijn .mij in haren aart bekend twee ver ^
fcheydene foorten; te w e t e n . , , . ; ' r I
. I . - C a l t h a P a l u s t r i s f l o r e s im p l i c i , “ a a t y . j
-enkele Water-Goudsbloem; en I I. C a l t h a g B g g S B
•s t r i s p l d r e . P l e n o , oUubbeleWater-GoudsbloemW*-
•van een fchoone aanfehouwing. Beyde zijnze van eev
de zelve Bouwing en TVaarneeming. H l Grond* I
, Zij beminnen uyt eygener aart, zoo wel een n l ^
g e , zandige, ongemeftte, als een welgemeftt ,
ivochtige o f waterige grond : liever een donkereA nsl
.als een opene vrije,lugt. Geeven ieder °
waardige Bloemen-, doch alleen die met enkele ,
digt, eerft, door 't gedagte Z a a d , ■ B i
■ b £ , met een toêneemende Maan ,, op ^®rdeaanbe.
vochtige plaats, eèn kleyne vinger diep, ‘ dflor
.volen nioet.zijn. T en anderen, zeer B l B H
hare Wortelen, die men met een I ter b egiet. KRACH
den avond ’
Maert o f Ayril van d'ottde afneem j & , t
vetplant, en door de geheele Z m * dikmaal met