3°9 M u u r .
In Wijn g e z o d e n i s zeer goed gedronken , vqot;
i.c.9' ' de geene die geyuetfi, teeder o f xswakyan aart, ook
met fihurfiige i&W»,geplaagd z ijn , wanneer men dé
zelve; digelijks daar; mee wafcht.
De Vogeltjens, alsze ■ rrpurig in -hare Rouwen zitten,
werden , van dit Kruydje eetende , weer frifich en
v r o lijk : -,,
I c.Seubin. Het Alfine Htrfuta, o f Muur met ruyge Bladeren ,
lx»ia- 3- geneeft allerley oude, ook bloedige Wonden;en Geaswel-
r r W f f f Verteerd de Klieren en M B H van-den
L p I0 3. Hals-, ook alle Schurftheyd en onzuyverheyd der
I H u yd ..
In Wijn gezoden en daar van gedronken , neemt
wech de v^rftopping van Leever, en M ilt, Zuyverd de
Nieren, de Blaas,' de Asfoeder. Qedroogd zijnde, en
dan daar van drie Drachmen met een DrachmaThemc
in Wijn,ingenomen, voorts daar op gezweet, is goed
voor de Peji, en allerley befmettelijke Ziekten.
X X X I I H O O F D S T U K .
A
■ Veele gc-
L O E.
fcftlt zeer fchoon en verwonderens-waardig
||| Gewas heeft , voor zoo veel. mij bewuft
I® 's > geenen anderen naam., als alleen
( jl.d ee zen .. ,
^ **i°: van Z‘in mij in haren aart be-
* kend géworden veele genoegzaam on-. -
■ onder- derfcheydene foortenj te weeten:
Ichtydeae ' i. A loe major. A mer icana folio mücro-
1 foor ten.
NAto ; o f groote Americaanfiche Aloë met een.fiherpe
punt en Doornen. II. A loe A m er icana minor f POLI», mucronato o f kleyne Americaanfiche A lo ë
met Doornen III. A lÓe serra' ta major umbel-
lifer a , 01 groote Aloe, uyt America jinet z,aags^ivijz,e
getandde Bladeren , en met een , f boven verdeeld
m veele xijde-takjens, yoöizien met veele.-Bloemen ;
Wayers-wijze in ’t ronde géfteld. IV . Aloe pur!
fü-rpuréa lzevts, five Purpurascens o f Aloë
uyt America met Purper-yerwige, en aan de randen
V . A loe f e 'r ox ,•
° t Aloe met n,eer groote, wreede, en veelvoudige Door-
uen. V I . A loe v b r^ vulgaris , o f opreote oe~
meene H M welke ook A loë H ispanica | Spaans
JeheAloë, o f .Semper vivom marinum. werd ee-'
noemd om dat z e altijdgroen b l i j f t en ontrent de
werd gevonden; ,yan.welkeVoort-komt dealderelte
m dé ^ « tó ^ tf.g e b ru y k e h jk . V I I . Aloe
vera minor , o f kleynegemeene oprëgte A lo ë „
met groene Bladeren, en u yt den geelen bleek-witte
oorntjens. V I I I . A loe v e r a costa spinoja ,
| B yilte > hebbende van agteren in ’t midden
een regt-doorgaande Streep ,'. o f Rib van kleyne Door-
«en öp . zijne Bladeren. 3
B W S a g i zameH zMn ze van eeven de zelve Oueebino en
“rowing, oeddant™™^'C I K A ermits ze Q hare uytwendige I l m 1 * fgeh,ks, in aar t, van malkandlf
lèe z er f J B l -l k l É l dienft der «zuwkeurige SS; :Van 1Cder "* Bi^onddr eea w e y n |
fc ch t f l B n i MUCROtJATO FOLIO , o f
;Jloe met bitter m lÜ B il ™etf t eekende Bladeren, zijnde niet
M i i M B l eefl gemeene luchtige aarde , met een
prdedie ;ooeadeel twee-jange Paerdetaift en’tM o l der van bin
■ H H I doormengd: een^penej
voor’ ! v e ^ “ o T . ’ WeI ter Z o n i W i plaats 9 W Oofte- 1 Noorde-winden befchut: L-ffl noyt | M S Geeft in, deeze Landen
K Kan eamfS 7 ’ “ 2'J m h° g en ouderdom.
gantfclvniet verdragen eenige koude Herflt.rêegenen;
A L ° E - . 3 1 0
Sneeuw , R i j p ; of Vorfi. Moet derhalven met een
wadende Maan van May in een P ot,of houte Bak, na
datde Plant groot o f kleyn 1 geplant zijn.
Men, bevind haar zoo een groote vriendin van droos- Een zeer
te te zijn, datze.oök zelfs.in heete Zomerfche dagen gr°°te
gantichelijk geen water ,, ten zij. het uyt den Hemel Vricndin
Jtoint te vallen , wil verdragen. Indien ’t echtér dik- t»“ °°E'
maal quam te reegenen , zoo moet men haar dekken ,
of zoo lang de Vlaag duurd onder een Dak zetten: zul-
er wijs, dat ze de Lucht en Zon kan. genieten , maar
geen voqhtigheyd kóome te ontfangen. Indien iemand
qeyze Plant in al t neer-vallende water.laat-ïlaan , zoo •
zal zeiwel.de gantfche Zomer, Herfft en Winter over
groen zijn en gezond fchij.nen, maai- als de Maand van
Maert n?April weer gekomen is, openbaard zich hare
verrotting ftilzwijgende-, .en laat zich. gemeenelijk eerft
aan ..t Hert o f,ter zijden.van ’t.zelve bemerken. Dit
quaad .werd veroorzaakt door de al te veel vochtig-
heyd welke tuffcheh.de Bladeren en de Hert-ftam blijft leggen, ea met’er.tijd de vervuyling baard.
Wanneer nu de Maand September tot op ontrent de Zonder-
helft is vedopen, laat men haar de minfte druppel water lmg= i
niet meer pntfangen. Als ze dus wel droog is geworden
moet men , éer noch eenige, koude o f nagt-rijp haarvóêfliocT-
xnogt komen te .overvallen, haar binnens huys brengen, zelen
^; W.aar het ..ook voor. den twintigften der genoemde
Maand; met op een .flegte o f gemeene plaats, maar
lucljtig om hoog, o f ontrent den Oven, waar in gevuurd
werd, ftellen. A l waar ’t maar twee o f drie voeten
daar vandaan,.’t zal nj'aar dies te beeter zijn. Want
vermitsze in dien tijd gro.ote hitte kan verdragen, zoo'
blijft ze hier door te frilfcher en gezonder; mzonder-,
heyh als men haar, gedurende de gantfche Winter
hoe droog zij ook- zijn mogt „ niet- de minfte druppel
Water- geeft. . Want ip- deeze tijd ,kan ze zeer ligt verderven,
ook dpor maar een.weynig yochtigheyd, ’tzij
koud, o f ’t zij warm .gemaakt.
Boven dien ftaat te weeten, dat deeze Plant, Verder bel
binnen gezet z i;m je ,.d e geheele Maand van OttoberXu
dopt opene yenfteren de Lucht en.Zon móet genieten;
Zoo we] bij-nagt als pyer dag; welke.'ook niet mogen ge-
; lipten werden ypor November, ten ware uyt vrees voor
r ’rfi ; o f als koude Oofie- en Noorde-winden wayen.
Als nu den eer&tnNó.vemb.er gekomen is , doet men hoedanfe
de Venfteren toe ,- zonder dezelve voor. den eerften.decze
Maert-weer te openen. , O p welken dag in den Oven
vpor i^e eerftpmaa];, . nietfterk, werd. gevuurd, indien
' de lucht tot düs lang toé gematigd,in koude is geweeft-
anders wat eerder. Bij deeze Stóking blijft men tot op
den 'eerften DecemberNékens j im den, tweeden dag.
Paar na dagelijks , , tot op den. eerftep M a er t; al ware
t ,Weer noch,zoo goed. Doqh als de pjrfi toeneemt,
moet men tweemaal ieder dag ftoken ; ’s mörgeps ontrent
ten agten, en ’s avonds ontrent ten v ijf o f les uren.
Indien men quam fe.vreezen, dat de Vorfi na binnen
zou’mogen door-dringen , moet men driemaal vuren ,
,s,morgens vroeg.ontrent tenzeeven.’smiddags ontrent
fep een, en ’-sjavonds.weer ten zeeven of agt uren.
A ls de Maand Van februarius is aangekomen, en de eedaren*
meeire koude voorbij is , verminderd men weer’tvuur, de Winter,
na geleegéntheyd dat het bij de eerfte aanwalTendé kou- moet
de vermeerderd was geworden, fot den eerften, thien-
den,; o f twaalfden Maert , na dat *t Weer zich aanfteld.
Pan laat men-gehéel van 't ftoken a f , en men zet, bij
een bequamc lucht, de Venfteren over dag weer open,
pm düs f it Plant al langzaam Lucht en.Zon weer te
doen gewoon woeden : daar na zoo wel bij nagt als bij
dag, tot in ’t laatfte van jipril', ter welker tijd zij met
een zoete Lucht en aangename Reegen weer, byyten
gefield , en de Zonne-ftralen deelachtig gemaakt
werd.
Zij werd in deeze koude Landen , fchoon ze noch Aanwin-
oloejnI noch Zaad voort-brengd , aangewonnen door nin2-
hare bij de Wortel uytgelopene jongen , van. zelfs Wor-
^ 2 telen