IÓ 7 B e SCHRYVING DER LAGE B oÖM E N , EN HEESTERS, I B B o EK, l 6 $
geu-wstër ( o f v in boven , o f van onder in een Steene
Pan haar gegeeven ) onderhouden > en niet voor den
aanvang van uiprii, o f een Weynig'late», met een warme
Lucht en zoete Reegen weer buyten de Zónne-
ftralen voórgefteld werden. O o k moet men ze Wat
wagten vobr Sneeuwachtige' vochtïgheeden. - !
Aanwin- Zij werden alleenlijk amgnvonuen döor-hare b if'd e
aing Wortel o f boven'de aarde uytgelopötëyyöji^c 'Schétit-'
jtm : welke men, met een vólle Maan April P'öft
M u o n , met een Mes ten halven infnijd, en met aardss'
aanvuld. . Als ze dan Wojtelgefchqten leb b en , werden
ze. met eén Apji!fchoy?alïix\d>ï Maan wande oude
afgenomen, en verplant. ^ ... „
Wonder- . Deezen floowisvan.zulk een verwonderlijkeen'k.rag-
K,kr ? r* t ',l eaart -‘ dat ze ganffehelijk we6h-nèenïd!rde luft d'ér
deezes P Bijjluping. Waarom Ook in vóótteéderie Eeuwen de
Booms} Vrouwen bin'neu Atbcenen , welke slleen jaarlijks de
Feeft-dagen der Afgodin Gerei vierdeh_,-;met de Bladeren
deezer JSoomen hare Bedden vulddén , óm' tot gten
enlujsheyd te vervallen. Men kan luefwan 'breèder ha-
zien G a l e n o s , Dió'SffoRiDïsy^MAlic'ïtCüS ViR -
g il iu s s en meer andere Schrijvers.''’. -
en Voor. - Gelijk dan ook-nöch heedenfdaags' eenigé Momkan
beelden, ;n /talie», niét alleenlijk hare Bultozuk^e», dairfce ’öp
ruften, met Bladeren, Bloemen trt Zand deezer' Hoorn
en voorzien , maar ömvlegten ook hét midden 'ha-
rer Ligchaamert -met dé dunnp Tukjeg'-i óm dies té
beet er voor alle oukuyf'cbe lujlcn bewaard te mogen
zijn,
K. R A G H T É N. -|
Galm. lli. T — v E e z e Boom is. isjarm. en drpqg in den derden
simp M e i. I 1 Graad, een weynig te zamen-trèkkèndè, dun
&- . ^ van deden, en fijn van ftof. De groene Bladeren,
gelegt op db ièeten van giftige D ier en , zijn iper
a f . j . heelzaam Voor dezèlvé: ja verjagen; haar'zelfs ü y t: de
' Kameren o f andere 'plaatZen •, ’• daar ze ,'geftroyd wórden.
in Wijn gekookt j diar v a è 'g e d fé n k e n o f zich
daar meê gewafien, is diehftig téegens de Vcrftoptiïcpd
van Leever en Aitlt. Verdrijfd’d c ’kgUde P i s , ook dé
T i n ' t l onknyjfche Inftett. Geneeft'de’gequétfte én v eiflupipi
14. cap.9. Lecden; doed ook vergaan feZw é er in g èn aan 't Vrou-
wehjke en Mannelijke Lidt. 'In'Honig- én Wijn 'geko
okt, geneeft de Gezjwelkn en andere óbgeleegentfiëèi
den des Mosids, daar riiéê gewaffcheirzijnde.
Matthiol. 'v Z e u t i , ook zeer dróóg van aart j óp allerley maj
in Diofc. nieren gebruykt, verdrijft zeer kragrig ,de: Winde*':- is
*4- 1- dienftig voor zu lk e , die m e t’de.AhwpóritB zijn be-
fm e t: verdroogd de Mann elijke natuur. J D e Ró ók
van onder in de Moeder ontftngén , neemt wech' dè
hitzigheyd en de onverzaadlijke luft tot ‘t Vcnus werk;.
Is ook goed vbor een hafde en verftopte M i l t : voorde
W a te r z u c h t ; de fteeken der Slangen j en verwekt de
Maandjionden. Paps-wijze op ’t H o o fd gelegt; doed
Diofcer. de Hoofdipijn vergaan.' Een Drdchma met Wijn in-
lïb. 1. eap. gn om en , 'vermeerderd de M e lk jn der Vrouwen Bor-
*3 •- ften: Bads-wijze .daar over gezeeten , gëneeft de vèih
ftoptheyd en alle verzweeringen der Moeder. Met O ly
en Edik.vermengd, heeld de Ta k lcn aan’t Fondament.
Helpt de'géene die van razernij, o f de fiaap-ziekpe zijn
Trapas Ui. gequeld, als men haar over aldaar meê beftrijkt. Werd
J. ‘ “I • S9' bok gedaan in alle Olyen en Zalven, welke men jaereyd
om te verzachten , te verwarmen y o f ftramme en ver-
moeyde Leeden te hulp te komen.
XV HOOFDS TUK.
C I S T U S.
Namen. ï t fchoon, aardig, en altijd groen blijvend
|j| wer(^ Van ^ ee^er^an^ers
noemd met dèezea naam; ook van de Ita?
hanen C isto. Van zommige werd het gehèéteri R osa
SylvaTi Oa , o f W il d e Röos; . 'iX
Hier van zijn mij in haren aart bekend VèHcheydenë 2,ccr vccle
beziens-waardige föorten te weeten : C istus m_as , ichCyd,è
o f C is 'ru s M annëtje , waar yanik in mijnenThiiyn lqurtca.G
: heb v ijf bijzondere foorten, tneeft van C arö t u s G l u-
sius aangeteekend, derhalvén onnodig > al dé- zelve
, hier te verhalen» Zij bloey.en op verfcheydene tijden.
GiSTfus fcemina, o f C istus W vfje. ' Yoörts’Cis -'
TUS FCEMtNA ELATÏOR FËORÈ PUREVRÉO ', rö f -fyégf
! ópfehittende Ciftns W ijf je met Purpere Bloemen, Gisfpus
FceMiNA HUMiEioR flore ALBO, o f needenvaart's
hangende Ciftus W i jf je met een w itte Bloem C istus
folio H a l im ï , ó f Cififts met Bladeren van Zcè-por-
cellain» | Ci^’i'xfs HUMit.is Folio P la^t a g in is , ö f
lage CifipM > met Bladeren van Weegbree. G i-stüs an-
nuus folio ledi > o£ CiJlus die' ieder ja a r ver'gaat,
met Bladeren van L e d e n ,. C istus annüus folIo sa-
l i c Is i o f Cïflus- die alle jaren ve rg aa t, met -Bladeren
van Willige.. CisTuS-- anNUUS anGu s t ïFö-l I'us Metdebe;
FLORE LUTEO PUNtTATO , o f Ciftus, die hiet langer dis Lchrijving
ten ja a r d u u 'rd , met een f n a l L ö o f , en fchoone géele
Bloemen, wèl^e óp ó l \ blad èen kleyne &wart-*roodc
plek*, hebben* Deèze grOeyen- Uyt een teeder bruyn-
verwig Worteltje tot de hoogte- van een Vóeï öp > Zich
van onder iöpwaarts vërdeelende iri vëel ronde Zeer dunne
Takjens. De BÏadeten zitten verre van malkander
a f, digt aan de Steelen zonder ëênige 'Steeltjens ruftende.
Eeri lid van eën vinger> wat róëer o f ïnirt, zijn ze
lang , een ftröo', - o f öök ïnindèr , breed i eyndigen
voor in een fpits p u n t ' zij ft ZWart-groèn Van verwe;
dun j - in ’t midden voorzien mer alleen eene zichtbare
■ dAder'i UytdeVöörfte punten dWTdkjens komen voort
veele kleyneröiidë knop jens aan beyde de zijden, doch
dikmaal aan eene' zijde overhangende j welke opengaand
e, ziet men een fchoone ,d ö d i niet groote, yijf-'gebla-
derde Bloém~ C istu s annuus la t io re fo lio su-
PlNUS,of Z ch te r -o v e r , o f in denrugge leggende breed-
bladeriger. Ciftus > ja a r lijk s v ergaande, doch voortbrengende
Vèel? 'fchoone géele Bloemt je n s , met v ijf bla- vaneenigj
deren,- hol geftêld; Zeer langdurig de een na de andere
Opengaande'. Maar drié dagen ftaanze open. Dan komen,
in' laatftë van de Zom e r - te v oorfchijn veele kleyne,
dikke , ronde doch driekantige Zaad-knopjen s, zich
'Vetfchuylèride in drié klèyne Bladert jen s , krüys-wijze
vóór aan de Steeltjensjmi^etide jVvelke bekleed zijn met Bloemen,
kleyne, kngwerpig-rondè, donkergroene, een wey- k **jenSj
nig ruygachtige , wel-geadérde y regt teegens malkan- en Zaad,
deYöVer op kórte Steeltjerts fAet vérre van den anderen der O#*
zittende ') "inwendig wat gefrónfté ó f gekrulde , en aan ^ ^ eusfo<
dè randen eett weynig- gëtandde Bladert j e n s , gelijk de jj0 fupi-
hiér nèevenS’ ftaande FiGuifR;vertöond. Eevenwel,kan nus.
mén in zommige jaren göntfch geen Bloemen uytwen-
dig gewaar wórden': welke dan inwendig tuflehen de
gëdagte drie-groene Bladert jens blijven, en daar ver-
‘gaan. Echter kan men haaf ten laatftetl noch ligtelijk
zien, doch verdord en in malkandér getrokken. Want
-de Zaad-knop grooter werdende , dwingd dé gedagte
drié1 groene Bladert je n s , haar voor eèrft boven een weynig
te ópenen :J maar als ze nu hare groènhéyd verheft,
en ’t daar iii beftotene Z a a d • zijne rijpheyd begind te
krijgen , f c h e y dén dé Bladert jen s haar geheel van'de
knop af. ' CiST.us la ur I fo l iü s , o f Ciftus , 'met
Bladeren, died)an de Laurier gelijkjVormig. C istus ^c:c f0or*
•MINOR HUMILIS ROSMARINI FOLIÜS , o f kleyne , tefl.
•anders lage Ciftus, met Bladeren van Ro fm a rijn f G i s -
TUS HUMILIS,' five CHAMiECÏSTUS FLORE LUTEO,
o f kléine en lage Ciftus mét een geele Bloem, C istus
tF O L ió CO RD ATO , ó f Ciftus met een H e r t ge l ijn v o r mig
Blad. • C istus ’ ladanifera , o f Ciftusboom ,
die het Ladanum (in de Gênees-konft zoo zeer bekend)
voórtbrengd/ Van de andere werd gewonnen het H j -
pociftis ', *t welk boyën de Wortel aan de Stam in de
aarde voortkomt. CtsTUs ledön angu' stlfoliüs,