; j t B e sc h r y v in g d e r K r u y d e n ; B oeren* e n B l o e m e n , IIIB o e k , <%£
baccïfera, o f Americaanfche Angelica met Beziën’ ,
cn de Angelica sylvbstris minor , o £ kjeyne
wilde Angelica > vergaan niet zoo haaft , maar blijven
lange j aren in het leeven. Bloeyen ook ieder Zomer \
en geeven haar volkomen Z a a d ; waar door ze-kon*-
A&nwin- mnaangewonnen en vermeenigvuldtgd worden. Men
ningvaa moet het z>ayeng in een P o t, met een waflende Maan
<*cczc van September, Oftöber , November, o f Februarius ,
vermits ’t wel v ijf o f zes maanden in de aarde blijft .
leggen eer‘het opkomt. Daarenboven gefchied de aanwinning
door hare aangewaflene Wortelen , welke men
met ’ de: gemeldde Maan van de oude afneemd, en
verplante..; . jsém ; 'v | j ■ j '' !
endean- De andere foorten van Angelica worden niet anders
dere foor- <ffömeërdc$d, als alleen door haar Zaad ', -op de ge- ;
Cn* noemde tijd, en met ‘de gemeldde Maan niet boven een
ftropbreédte diep in de'aarde gelegt.
K R A C H T E N.
Matth.l.4. T A E A n g e l ic a ‘ MA^OR 'SATIVA , o f groote tam-
cap.m. I \ me Angelica , welke gebruykt word boven j
^ alle andere fo o r t e n wijlze.de befte van allen i s , ;
: heeft'-1 :èéh verWarmétide en ’ yerdrogende aart in den
tweeden graad: 'is daar beneevens openende', verteeren-
; dé,- èn diin-makehde. ‘
Tuchf. Het vierde deel Van een lood deezér Wortel met
Hifi. Plan..iyfAjp ingenbnien, o f alleen een ftukje daar van *s mór-
-gens gegeètëh, o f zómtijds door den -dag geknauwd,
•is zeer goed teegens alle vergift én de. Peft, als men '
■ *s mórgens in Rooze-watèr daar bij doed een Drachma
Thcriac-, ■ en terftönd daar op zweet.' ‘Bewaard dé ;
Menfchen voor een giftige befmettende lucht. Maakt
r - m -rijp en dbéd ‘lo f lé ifSSéflijmerige en taye vocht ighee- ;
Ruell. I. i . den van- ^é&Bórft en Lökgè : opend dé vërftoptheyd
Kï&h'it -vóR-Jjèevèr en Alilf* drijft u y t de 'Nageboorte: doed.
de Afddnd/tonden voortkomen: is zeer bequaam, Öiri
gebruykt te wordenin Koortsen, en in het begin van (
Trag.l. i. Fleuris ', féheyd ht t geronnene Bloed', yérfterktae^M^g: |
.*• *4°‘ verwekt eeiens-luftr, Verquikt het H e r t: geneeft allé»
inivèndige z>èeten ;• maakt èën goeden Adem : verdrijfu.;
lobel. 1. 1. dé "Hoef \ en het Graveel: doed gémakkelijk v>afe7 j
fol. 8jo. ren. '■ Geneeft ook dé beet en der dolle Honden, Slangen
, en anderer giftige Dieren, met een weynig^Wijn-
•ruyt enr Imperator ia ; o f Aleefter-wortell, in s W ijn o f
Biet geboden , en terftond daar van gedronken. * Dé
Bladeren, mét'waf Honig .en Wijnruyt gekneufd >, en ;
i op dê giftigebeet en gélégt; is pok zeer góed.
Dnrantes . Eén Drachma, ó f Hét' vierdedeel 'van eeft lobd ,
Hifi. PU deezef Wortel} met W ijtr ingenomen , is zeer dien- ,
fol. 30. • ingëgëeveh de 'Kindèren , welke aan de Fakjens \
leggen.
Het 'Zaad gefloten ,:>ënjmet Wijn gédronkèn, o f
anders in Wijn gezoden, is van de zelve kracht én Wèr-
kingïr' Daarenboven zeer goed voor alle oude Wonden.,
......* als men ze daar mëê wafcftt; Drijft van de Borft wëch
alle 'fiuymèn: is dienftig.vöorde Kortademige', voorde
vallendè Ziekte, verkoudheyd, Geelzucht, en opfttjging
van de Moeder* ’; .
Doden. . Trófëën Boeder befey.d, mét O ly vermengd, 'enop
i. 10. c. 24- Eet Aföö/^ geftreekén, is gpcd teegens de Hoofdpijn.
- Hét gèdijlilleerde Wat er van deezè Wortelen is ‘dèf-
igelijks zeer bequaam , om teegens al de gemeldde ge-
breeken te gebruyken. In d e O ogen geftreeken , ver-
Lonicer. drijfd dé^ dönlierheyd der zélve. * Genëeft óók dè Wón-
U1. <. 199. den jl neemt wëch de qiielling der O oren, daar in gedaan
zijnde; en verlicht de fmérten def gééhe, die van
•Isr--' ‘ het Podagra wórden geplaagd, als men hét óp de pijn-
lijdëflde leëden legti-1 1 1 ’
X L V I H O O F D S T U K*
L A S E R PI T Ï Ï ÏM
1 met gladdeJ Bladeren.
B s a ^ ^ g l t zeer aardig Gewas , wiens BUde- Namen,
^ w e r c i e r d m|t een ver^onderens-^raardibevallijke
aantreklijkheyd, word ook
g^ëjjfe van zbmmige 'gënöemd Silphium, *
tii Angelica lucida , en Laserpi-
; TIUM LuCIDUM.
: Deeze Plant bemind uyt eygeher aart een goede Wat voor
zandige aarde, {met een weynig twee-jarige Paerdemift ^cn aarde
en het Mol.van verrottede.Boom-bl'aderen doormengd: p^tebc |
- een opehe, ' warme , wel geleégene plaats; en tamelijk geerd. ‘4’ '
. veel Reegehi Verdraagd, buyten blijvende, Snè'euiv,
. Hagel, . felle Vórfi, en allfr andere ongemakken der
i Winter, ■ zonder eenige fchade. Blijft niet méér* als twee
■ Zomers in hetieeven. .Geeft in het tweede jaar Bloemen
; en in Augufius volkomen rijp Zaad',- Waar mee
'ze verfterft. Moet derhalveh in ieder, o f om h e f twee- Aanwip
; de: JCoorjaar, met een waflende Maan van Apr il ■ wekt n‘ng ~ 'j
op nieuws.^, | niet diep', in een P o t , o f hopte Vaatje,
zijn ^ ^ y ^ : Hier door word deeze Plant genoegzaam
vernieuwd en aangewonnen. •
De gemeldde Bladeren komen voort u yt een korte, Befchfij- j
ronde , tamelijk dikke ,; doeft oqcler m ,verfc]heydene
Takken verdeelde, van binnen w itte , van buyten
aröodachtige.v' pf'Paers-verwigë Wöriél y zéfef T^faclitig
; en bitter - van -finaak. • Zijn een Maatvoet v wat min
•: of>meer- lang 5 achter alderbreéff ; : 'öp de wij2e''derl^?»- - , ,
: me Angelica in- veele^ deelëfï 'gefchèyden ; doch veel
-kleynder en holler, twee en twee gemeenelijk regt feê-
_ gens over ^malkander onder als mét Vleugelen gefield
. aan hare 'Steel r welke d ik ; vanbinnen hó l;. aangertaaih
van reuk, bleek-groen van verwe is.- Voor eyndigen
;ze in een; ;al/te:z^men--fpits-"toegaande aan de rSnaen
aardig, doch niet van een gelijke-groottë ofdiktê ,Jirl-
:gezaagd ; /pevenwel alle vöörzien,met een fpits en fcliarp ' -
puntje, gélijk een Doorntje* Achter zijn ze eén dtjym
breed ;. yöor fmaller ; donker-groen Van VérWë] llcli-
:felijk geel wordende, en niet fterk van - reuk f iriwen-'
_dig vercierd/met veele doorlopende Aderen. yt hét Blóemt-.
Hert komt te voorfchijn een rondachtigë geftreepte-,eas'
: Steel, nauwlijks een voet hoog ; bóven •Vpörkièh met ^
•f veele Blocmtjehi, op lange Steeltjens in het'ronde
.gefteld ,,. na.jdecwijze ym-Angelica-; j doc-h^ groótër
('Zaad geevende.
K R A C I I T E N.
T | Aferpitiumfis warp en droog-, jn ’t begin v p den
I tweeden graad... ’t ^^j^geparft uyt de Bladeren Llferpi.
én Wortelen, met Wijn ingenomen, ftrijd teegens tjum «e-
alle vergif. Is goedvoor#den .!'Hoeft ; en een benauwde
.Borfti inzónderheyd met wat Zuylcer en Honig ver--^-....
jnengd, : Verwekt der Vrouwen' Maandftonden : jaagd
,af de do o de ‘ Vrucht, en' de Nageboorte. Geneeft de betten
Scorptoenen. Met Azijn en . -
de fchurftheydgeftreeken, beeld
fpringènd'Vuur, en verhinderd
Hoofd-hayr.
der dolle Honden, en
per vermengd, dan op
.de zelve ; verdrijft het
de uytvaXllLinVgI vI anH h etO O F 'D S T U K.
A N Y S.
■ Aar van het Zaid. e!^ gfnoeg.b?ken.^’
allerwéegeri zeer'gebfuykelijk is j, werd m
het Neederlandfch alléén' met déezen, , en
geenen anderén' haam genoemd.