Aanwin- Worden niet alleen aangevtonnen door haar Zaad",
niQg* het welk met een wallendeMaan van A f ril, niet meer
dan een Stroo-breedte diep , in een Pot word gezayd,
en dikmaal met Water begoten moet zijn; maar ook
gemeenelijk door hare bij de Wortel aangegrocyde jongen
; welke men , als ze Wortelen hebben gefcho-
te n , met een Aprilfche waflende Maan van de onde
‘ ai'nccmt, en verplant.
K R A C H T E N .
Averroes 4 Grimonie is warm en droog in den eerften;
lib. simp. graad ; een weynig te zamen-trekkende; dun
*^van deden; ook doorfnijdende en zuy verende.'
Diofc. In Wijn gezoden, en daar van een matige Roemer
lib.+.cap. vol met een weynig Zuyker gedronken,' is goed voor
uft de geene, welke Bloedpijfen: met een verftopte o f an-
' derc ongeleege/itheyd van de.Leever gequeld-worden,
Galen. Itb. en brartd der Nieren gevoelen. De Koudepis word’er
Simp. fac. haaftig door verdreeven. Is dienftig föt geneezing van
RueU.iib. de beeten der giftige Dieren. Verfterkt het Ingewand:
3. cap. yj-.zuyverd liet Ligcnaam van.alle quadc vochtigheéden
en ftild de Bloedgang, o f roode Loop.
De Bladeren met Zemel in W ijn -gekoo kt, o f met
Boter en Edik in een Pan gebraden; dan gelegt óp ver-
v' Jïuykfe , o f op bont en blanw-gejlagene , o f u y t ’t lidt
geweeft lijnde Leeden, helpen de zelve.
Deeze Bladeren in Rozen-edik gezoden, 'ën t’elkenS
daar van een Leepel vol ingedronken , is zeer goed in
allerley flag van Koortsen.
A. Lome,- Het hier van gediftilleérdè Water reynigd de Mond
hb. i. c.ip. yan a]je qUacJe onzuyvere Zweertngen : is goed teegens
'c.imerar, het Graveel, en Buyk^pijn. Geneeft de Geelzucht.
Itb. 4. cap. Rèynigd , met een weynig Syroop van Zoëthoüt ge--
4°* • ■ bruykt, de Borft, en verdrijft de Hoefi.
Het Zap , daar uyt geparft , met wat Edik en
Zout gemengd, en opdeSchurftheydgefecekenige^
neeft de zélve.
De gebrahdde Bladeren verdrijven o o k , door haren
rook, allerley vergiftige Dieren.
Het Poeder der gedroogde Steel en, Bloemen en Bladeren,
met Wijn ingenomen, is zeer goed teegensdecyud-
de Lucht te gebruyken; bijzonderlijk in tijden van Pefi,
en andere befmettelijke Ziekten.
Do Jon. lib. Het Zelve Poeder met een weynig Zuyker ver-
1. cap. 7. mengd, is een bequaam middel teegens de k,wellingen
des Hoofds: in Roozen-honig gedaan > voor een zwellende
Hals. . . . L ' * -
Daarenboven word dit Gewas geroemd voortreffe-
■ lijk goed te zijn teegens den Hoefi der Paerden en
Schapen.
X X I I H O O F D S T U K . BOELKENSKRUŸD.
Verfchejr-
de namen.
E t dien naam in het Neederlandft
p bekend, word in het Latijti gëhe
ten E up a to riu m , C annabin-a , (
He pator ivm , om dat Het voor <
Leever zeer dienftig is*: in :’t Hoot
_ — dttytfch S. K unigünö RIiau t , c
W asjerdorst : in het Italiaanfch E u p a to r i
Hier yan>tijn mij in haren aart bekend geworden agt
virfche verfcheyde iborten ; namentlijk :
de foor- L , E u p a t o r iu m ma s ' v u l g a r e , o f g em e en B o e lten.
k en s -k rp y d m a n n e t je . I I. E u p a t o r i um C a n n a b i -
n u m VU.I.GAKE .ALTERu m o fp w o e d e g em è e n - Bo e f-
k en s k ru y d m a n n etje * - ITT. A qtja't i c u m foe m in a , o f
W a te r -b o e lk e n s k r fty d .w ijfje . IV . V IRGïn ia n u m c a ijl
e PURPÛREO, o f B o e lk cn sk ru y d u y t V ir g in ie n m e t een
purpure Steel. Y . V irginianum gaule atato ,
o f Boelkcnskruyd uyt Virginien , met een gevleugelde
bladerige Steek V I . S-picatum novas A ngh /e ,
o f ge-ayrd Boelkcnskruyd uyt Nieuw-Engelland. V I I ,
A mericanIim.' bidens , o f Boelkcnskruyd met twee
getandde Zaad-huysjens, o f Peultjens , uyt America.
V I I I . Eupatorium A mericanum MONTANllM flo-
RE cocciN EO , ö f Berg-Americaanjch Boelkcnskruyd
met Scharlakenc Bloemen. Niet alle zijn ze van dezelve
■ Bouwing én Waarneeming.
Ee ven wel beminnen ze meeft al te zamen een ge- Watvoor
meene, zandige en welgemeftte aarde; liever een ope-cenaarde
ne vrije L u ch t, als een fchaduwachtige plaats; en veel zil bem'n»
Water. Verdragen tamelijk wel fterke Vorfl, en an-nen’
dere ongeleegénthecden van' dé Winter. Geeven alle
Zomer Bloemen ,- maar niét alle -volkomen rijp Zaad
in deeze Geweften; als, het Eupatorium V irgi-
nianum caule purpureo , o f Boelkcnskruyd uyt Vir- Bpelkcns-
ginien met etn purpure ; caule al’a t a ’-; mét een ge- ^ru)'(l uyt
vleugelde Steel, en meer andere.' Beydë dè nu g e -Vlr^n‘CQ
noemde ichieten agt, neegen en tien voeten opwaarts, purper-
Hebben Bladeren, -een kleyne hand lang, en twee vin- en meteen
. geren breed, voor in een fpits punt eyndigende; twee gev|c“gcl-
’ en twee aan hare Steel regt teegens malkander over C , Cee*’
voortkomende; aan de'randen aardig gedaagd, en in ’t
midden yoorziqn met veele Aderen, welke uyt eene haren
oorlprong neemen%* In het bovenfte der Steelen
ziet men veele kleyne, veezelige Bloemen, kroons-wij-
ze gefteld. . Maar. ó f wél yan deeze foorten geen Zaad
kómt , echter konnen ze genoegzaam aangewonnen Aanwin.
worden , éeven gelijk het gemeene Boelkcnskruyd , nitig.
door hare aangegröeydé Wortelen; welke men in het
-Voorjaar ; met- een waflende Maan, afneemt en verplant.
Het E uTatoriüm aoiiaticum Pcemina, en Spi- Watcr-
CATÜ-M NOViE A ngltjÉ , Water-boelkenskruyd wijf- boclkcns-
je , en ge-ayrd Boelkcnskruyd uyt Nieuw-Engelland, ^
waflen twèe, derdehalf en drie voeten hoop op. Zijn gca/rd
aan een tamelijk dikke, ruyge,' regt-opfehietende Steelboelkens-
rondom bézet mèt'Bladeren, eèn Ifcyne vinger, ? W
meer o f min, lang, ook dezelve vinger breed; aan dé Engelland,
randen getand•; v o o r fpits toegaande1, en aan de Steel
alderfmalft : u y t wiens bövënfte Heft een groote ayrs-
wijz,e- gefielde Knop opfehiet ;■ met veele veezelige, uyt
den groenen geelachtige Bloemtjens , gelijk men ziet
in de Virga aurea, g{ Goudene roede : tuflehen welke
veele zeer kleyne en' fmalle BIadertjens aan hare teéde-
re Steelt jens voortkomen, ’s Zomers geeven ze góed
Zaad verfterveri voor de Winter : doch worden ié- Aanwin-
der -Voorjaar, mét een waflende Maan van April, weer ning.
op nieuws gezayd : komen o o k , door haar op de aarde
neergevallen Zaad, wel Van zelfs voort.
• Het Eupatörïüm; A mericanum bidens , ó f Ameri- ,
Ameriaanfch Boelkcnskruyd met korte ën matig-dikke ge-
tandde Zaad-pe uit jens, is teeder yan aart. Bemind een i^dmet
zandige , luchtige-,’ met èen weynig twee-jarige Paer- getandde.
demift en Veen-aarde genoegzaam doormengde grotid:
een ‘opene, ; Vrije y, warme, wel ter Zon gèleegene plaats, • u J
-voor alle koude , .fterke Oofie- en Noorde-windenbè-
•waard; oók matigeyochtigheyd.
Brer^d Voort aangenamé; gantfchlijk op de Wijze ^
-van Vitedra Vïrgïnïana, r ó f wilder Wijngaard uyt Vir- ^Blade-
girtien , iti v ijf déelén Van malkander gefcheydette Bla- ren.
- deren; waar van h e t ’middelfte' hét grootfte is ; dé
twee onderfte de kleynfte zijn, van yérwe bleek-groen,
en zeer bevallijk; welke, nochtans in'het bovenfte der
Plant, waar tuflehen dë Bloemtjens, klëynder, eri
alleen in drieën gefteld zijifde, voortkomen .óp de
manier Van hét Peutaphyllum , ; o f Vijfüirigefkruyd.
Voorts ,• eert fchoone Steel, Yoöfzien triet' èen cierlijk-
blinkende purper-Vêrwe ï ook kleyne bruy'nachtigè
Bloemtjens, aan zeer dunnè en teederè Steelt jens, rondom
dezelve, regt-opftaande, en verfcheydene bij malkander
zittéiide f beftaande u yt weynige Bladert jens,
doch in het midden vereierd met cenige geele Afhang*