45t B e s c h r y v in g d e r K r u y d e n , B o l l e n e n B l o e m e n , I I I B o e k , 452
Neederlandfch geit
Beziens- J . CARDUUS BENEDICTUS
waardige rneenlijk gefegt C ardo benedic t. I I . C arduuj
» orte#»
STELLATUS l e u c o i i folio , o f . Starre-difiel met
Bladeren van Stok^violieren. I I I . C arduus la c t eu s ,
f tve Marias , of Marien-diftel, andersg met witte
melkachtige aderen doorloopene Difiel ; van welke drie
foorten werden gevonden ; als ( 1 ) Major, of'groote.
( z ) Medius, o f middelbare. (5) Minor, ofkjejne.
IV . C arduus fullonum , five dipsacus | of
ders. kaarden, zoo wel tamme als wilde. V . Carduus
LLONTiM flore albo, o f Kaarden met een witte
Bloem. V I . Carduus stellatus, solstitialis,
75WCalcitrapa florealbOj et purpureo, o f «Starre
. anders Somer-Diftel, met een witte, en ook een
Van welke *
de voornaam
fte
gelleld
purpure Bloem. V I I . C arduus tomentosus , 01
Difiel met rrnge , wollige Bladeren. V I I I . C ar duus
Soorten i
't byzon-
Diftel,
met Bladeden.
mollis j five ciRSiUM, o f weekeDifiel, zoo wel met
gefneedene als angefiteedene Bladeren. IX . C arduus
SPHceROCEPHALUS majo r, e t m in o r , o f groote en
klejne D ifiel, met ronde Hoofden , gelijk een HemeU
kloot, van welke de groote witte ^ de klejne fchoone
blauwe Bloemen geeft. X. C arduus ferox , wreede
D ifiel, met zeer veel fteekendegeele Doornen; en dan
noch veel andere, onnoodig hier al t ’zamen op te tellen.
,nd. Alhoewel z e , gelijk alreeds gezegt is, niet vanjeener-
ley Oueeking zijn , zoo beminnen zè echter al t’zamen
d' een goede , zandige, welgemeftte aarde; eenopene,
vrije lucht ; een warme , bequaam-geleegene plaats,
win. en taamlijk veel Water. Geeven ieder jaar volkoomen
y. rijp Z a a d : ’t welk met een waffende'Maan van Maert
in d’aarde werd gelegt, niet boven een ftroo-breedte o f
? anderhalf diep.
De C arduus B enedic tus , M arine , stellatus
leu co i i folio , ‘ en meer andere diergelijke , blijven
van naturen niet langer dan eene Zomer in ’t lpeven.
Geeven in den Herffl volkoomen rijp Zaad , en vergaan
daar mee : werden derhalven met de genoemde
Maan in ieder Voorjaar weer gezayd.
In ’t byzonder moeten wij iets zeggen van de C arduus
stellatus leucoii fo lio, o f Starre-diflel, met
Bladeren van Stok^violen. U y t eygener aart groeyd
Stok-vio- ze alleen tot een hand hoogte op. Krijgt een ronde, ge-
lieren. ftreepte en dunne Steel, met een witte wolligheyd be^
kleed; boven verdeeld in eenige weynige zijde-Takjens:
waar aan u yt beydede zijden, doch niet recht tegens malkander
over, de Bladeren voortfchieten, op geen Steeltj
e ruftende. In gedaante zijn ze die van de Stok^violie-
ren niet ongelijk. De lengte is van een kleyne vinger,
Bladeren, de breedte van ruym een Stroo : voor ftómp toe-gaan-
de , en aan de punten voorzien met een fcharp Doorntje
. Zijn boven donker,- o f zwart-groen van verwe ;
maar onder gantfch w it; in ’t midden vercierd met een-
eenige recht-doorbande bleekwit-verwige Ader , zeer
bevaUijk. Tuftenen welke op de punten der Tak jen}
Bloemen, bleeke Bloemenxt voorfchijn komen , uyt e endoornig
hoofd? o£knop, met zeer fcharpe , lange, ftijf-ftaande,:
groene Doornen , aan de punten w i t , en van binnen
met een dik , rondachtig, bleek-verwig Zaad gevuld,
dat van het Carduus lattens minor , o f klejne Marien,
anders- Melk^dtfiel, zeer gelijk.
Andere Het C arduus FULLONUM, STELLATUS , SOLSJT-
foorten, t ia ^i s , tomentosus , enz.* vergaan niet zoo haaft:
lijden, zonder eenige fchade , overvloedige Reegenen,
fterke Korft; en alle andere ongelegentheden der H inieri
Bloejen in ’ t tweede jaar , in Junius en Julius. Geeven
in den Herffi rijp Zaad (inzonderheyd als ’t dan
niet veel reegend, want door te veel nattigheyd verderft
het ligtlijk) en verfterven daar mee.
en der zei- . pjet C arduus m o l l is , o f cir sium , bëyde' de
ver aar. fcortën; Sphccrocephalus major flore albo ,
m ino r flore cceruleo , o f groote en klejne Difiel,
met ronde Hoofden,, gelijk een Hemel-kloot, met witte
en blauwe Bloemen, zijn taamlijk hard;van natuur; blij—
veele jaren in.’tleeven; verdragen veel koude Herffi-
reegenen , fterke Vorft, en andere ongeleegenthedendes
tijds. Bloejen ieder jaar, doch geeven niet anders als
met goede Somers volkomen rijp Z a a d ; *t welk men
met een waftende Maan in AprilyOp een warme plaats,
en niet diep gelegd, d ’aarde aanbeveeld. O ok werden
ze vermeenigvuldigd door hare aangewaffene jonge Wortelen
, die men met de zelve Maan en , op de zelve tijd
van eCoude afneemd , en in een goede zandige aarde
verplant.
. Het C arduus ferox, o f wreede Difiel, is een aar- ^
dig Gewas, van een beyallijke aanfehouwing. Krijgt DiftcL ■
uyt een bleek-bruyne, matig d ikke , niet zeer lange,
maar in verfcheydene zjijde-takfen verdeelde Wortel
(welke in de Mond geknauwd wordende, waterachtig,
ook eenigzins bitter van fmaak is , in de Keel fchraal-
heyd veroorzakende) veele zeer fchoone Bladeren,-in
een verwonderens-waardige ordre de eene boven de andere
in het ronde voortkomende. Deeze zijn zeer blin- GCUiJ
"Gedaante I
kende , en donker-groen-verwig, doch van onder.wit der b]
en'zonder glantfeh ; een kleyne hand , wat meer o fren*
minder, lang; een vinger breedi; in het midden op het
breedfte; voor punts-wijze eyndigende : doch inwendig
bij het Hert gantfch fmal, [en wat rood van verwe:
aan de randen hol , rond, en; luchtig een weynig als
ingefneeden ; en in ieder infnijdz,el met drie, ook wel
hier en gintfeh twee en vier bij malkander gevoegde,
dunne, .fcharpe, en uyt den geelen bleek-witteDraad-
j.ens, van welke het eene langer als de andere is, zeer
aardig en kluchtig vercierd. Hehben onder in ’t midden
een Rugge, o f dikke uytwaarts-ftaande Ader; doch Aderen,'
boven flegt; onder breed, van verwe w i t , na boven
tfmal uytlopende in een Doornig fpits punt. U y t deeze
groote komen veele kleyner voo rt, wit-groen; nu
uyt de eene., dan uyt de andere zijde , hol en luchtig
boven malkander; na de randen als half-rond in/inalkan-
der teederlijk vloeyende.
In de Mond geknauwd wordende, zijn deeze Bk-Steel»
deren zeer bitter van fmaak ; dikachtig van aart, en
ftaan regt op , o f half-Maans-wijze bevallijk gebogen.
U y t welker middenfte Hert in ’t tweede jaar opfehiet
een eenige Steel., drie , o f ook wel vier voeten hoog,
een. kleyne vinger d ik, rond, van binnen w it, van buy-
ten bleek-groen-verwig; doch uytwendig. voorzien met
rj veele hoekachtige, fmalle, en bruyn-roode Streepen, ,of
Ruggetjens, aan welke Stee! tot boven toe rondom zeer
veele Bladeren groeyen; zittende een vinger-breed boven
malkander, korter, als d’onderfte , ook voor fpit-
zer, aan de Steel op *t breedfte. • Na om hoog werden
ze t ’elkens kleyner, en de hoogfte zijn de kleynfte.
U y t 5t bovenfte tuffehen de Bladeren , ook uyt ’t Knopp«*'
opperfte punt van de Bladeren, groeyen vijftien, twintig
, vijf-en-twintig, en ook noch -meerder knopjens.
De hoogfte zijn de grootfte , gantfch ron d ; ontrent
zoo..dik als een goede knikker ; voorzien met veele
agroen-bruyne: kleyne Bladertjens, als Schubbetjens: ook
fterke-, de bovenfte een vinger-lid lang zijnde, d’onderfte
korter , doch al t’zamen zeer fcharpe en fpitze
Doornen; onder groen , boven uyt den bruynen gedachtig
van verwe. v - 'V V - :
- Als deeze haar openen , komen’er te voorfchijn blau- 0
we Bloemen , op de wijze van het C arduus marine
gevormd. Beftaan uyt kleyne,. zeer fmalle Bladertjens,
dicht bij malkander gevoegd ; welke haar d’eene na
d’ander öpdoèn. U y t het midden fchiet voort een don-
ker-purpur-blauw, o f u yt den blauwen donker-purpur-
verwig langwerpig knopje. Na dat ze eenige dagen
gelijk als open geftaan hebben , vertoonen zé zich
hoe langer hoe bleeker, en vergaan eyndelijk in haar.
zelven; nalatende een kort, d ik , rond , en zwartver-
verwig Zaad; ’t welk in deeze Landen zorgvuldig voor Zaad.
veel Reegen moetgewagt worden , anders zou t lichtelijk
verrotten , o f immers tot geen yolkomenthey
konnen geraken. Hier mee verfterft deeze Vlarit. D f
6 ook
F 0 L 4 . sU