7J 9 N ig e l l e . K öörnkoos.
K R A C H T E N .
DoJ.l. io» T T E t Zaad vau Nigelle, o f Melunthium, *t welk
I "v i ^ een deGeneeskonft gebruykt word, is ver-
warmende en verdrogende in den derden graad;
ook fijn van fto f, en dun van deelen.
jqm l’ 7* Een Drachma daar van gefloten, en met Wijn inge-
c'}'. i nomen, drijft uyt de IVinden, en het ivat er der Blaas;
fp v ’ 3 ^oöc* de^Wormen, en doed de Maandfionden voortko-
Ditrantcs men. Is goed voor .de Enghorfiige-, wijl her de Borfl
B. Sub. en Longe zuyverd; Voor die van Spinnen en diergelijke
7. Se^‘erten z ‘jn gedoken. Vermeerderd dé Melk_ in der
simp.Meel. bouwen Borften. Is zeer dienflig voorde geene, die
serap. de door een val o f verrekking van binnen gequetfl z ijn: en
2 ’ § S | S tot alIe gebreeken , waar in verdeeling, dunma-
318. king , afvaging , verdrooging , o f verwarming van
noodeii is. Doch men moet het matig, en niet al te
dikmaal gebruyken; want anders z o u ’t het Ligchaam
befchadigen.
Eén weynig van dè uytgeparflte Oly des Zaads
met Wijn ingenomen, doed de barende Vrouwen ge-
makkelijk verlojfen. Geneefl ook de Gezwellen en de
hardigheyd der M ilt,
C C C X X X V I H O O F D S T U K . K O O R N R O O S alleen dus in het Neederlandfch,
maar ook van yeele G i t h genoemd,
word .in het Latijn geheeten N ig e l -
LASTRUM, ofPsEUDO-MELANTHIUM:
m ’t Hoogduffch R a d e n , en K o rn -
r o sé : in het Franfch Y v r a y e , ó f
ook N i e l l e d e s B l ed s : in het Italiaanfch N ig e l -
l a s t r ö , M e l a n t h iö f a l so , G i t t o n e , : en R u o-
SOLA.
Groad. Zij.bemind een goede, génieene, zandige, zóó wel
gemeftte als ongemeftte grond : een v r ije , bequaam
ter Zon gelcegene , doch zoo veel de Wortel aangaat,
lieffi een-fchaduwachtige plaatsï, en matige-vochtig-
_ heyd. Blijft van naturen.niet meer dan eene Zomer
in ’t léeven. Geeft in den Hcrfji rijp Zaad, en gaat
tawin- dan van zelfs te niet. Derhalven word dit Z W i n ie-
a"S' der Voorjaar, met éeri wadende Maan van Moert o f
A f r i l , wederom, 'niet diep , de aarde aanbevolen.
Komt ook dikmaal, door ’t neergevallene,, van zelfs
genoeg op; en hier door word deezePlant genoegzaam
‘vermeenigvu Idigd.
K R A C H T E N .
i tothf.hijl. T E Bladeren van Kobrnroos, o f NigeUafirum,
T I gedroogd, gepulverifeert, en gelegt op het.
I e8q, Sfrenktvnur, Fifielen, Wonden, én Schurft heyd,
u«‘h.U. geneezen de zelve. ■ ' . . . . .
3«»,u Het Zaad • g g S en d ro o g tot 'n ’t laatfte van den
ty-Hm. twe^ en gtaad, gefloten, en niet Wijn gedronken, is
Mno, goed voor de Geelzucht: dood de Wormen : verwekt
der Vrouwen Maandfionden: doed gemakkelijk wateren:
öpend o ok, en neemt wech alle Gezwellen, en de
verftoptheyd der zelve.
C C C X X X V I I H O O F D S T U K . b i n g e l k r u y d . Qlc°' Neederlandfch dus g en o em d , word
¥ S m § m ia ü Latii n s eheeten M e r c ü r ia h s ,
na de eerde vinder M e r c u r iu s : in het
SStiïfQ fljfaH oogdujtfeh B in g e l k r a u t , K u h -
WUR.TZ, en M e r c u r iu s -k r a u t : in
liet Frarifch M eköuRia lÈ ! in het Italiaanfch M e r .
Cokella. ' l
Hier van zijn mij in haren aart drie verfcheydene Drie on-
foorten bekend geworden; te weeten: derfcheyhdERCURIAtlS
MAS, ofTuSTlOuLATA, dat is foor-
Bmgelkxnjdmannetje-, anders; met klootjens-’o f Bal-Un‘
letjens-Zaad. II. FceMiNA, ofspiCATA, Bineelkruyd
wW ‘ > o f met een Z a a d , gevormd op de wijze van
een ayr, III. M e r cu r ia l is stlvestris , o f spi-
tATA montana , wild Bingelkimd, o f Bcrg-BitijcL
krmdmet ecngcajrde Bloem. Niet alle zijn ze vin de
zelve Bouwing Sn lVaarneeming.
Echter beminnen ze alle een goede, getneene, varfch Grond
omgefmeetene, en welgemelde grond ; immers zoo
zeer een donkere, als een vrije; luchtige, bequaam-ge-
leegene plaats; en veel Reegen. Blijven niet meer dan
eene Zomer Hl t leeven. Geeven in den Herf/l rijp Aanwin-
Zaad, en verderven door een kleyne Rijp , o f vaS ning‘
zelfs. Worden zelden in 't Voorjaar gezayd, vermitsze
van zelfs, daarzë eehs-gedaan hebben, overvloedig ee^
npêgopdaan.: “ > b °
' // ^ j^ er cd r ïa l is sp; caTa montana, o f BIn- Berg-Bin-
gelkrujd met een gedprde Bloem, groeyende Op Berg- geikmyd
achtige plaatzen , vergaat niet zoo haad , maar blijft “ “ "S“
lange jaren in ’t leeven. Verdraagt derke koude, en C .
alle ongeleegentheeden der Winter , - Zonder fchade. '
Krijgt in deeze Landen jaarlijks Bloemen, maar noyt ee*
n^g rJ l? Zaad. Kan échter genoegzaam aangewonnen Aanwin.
worden door hare ter zijden uytlo^ende jonge Scheuten, ning.
welke men mét eeri wadende Maan van Moert o f April
van de oude afneemt, en verplant.
K R A C H T E N .
Ingelkrujd, o f Mercurialis, is warm en dróóg JucbfMf.
I in den eerften graad; ook afvagende en verteeren- *1-c- 180.
de van aart.
: J ” van gedronken; o f m e tDiofiil.4.
andere Moeskruyden gegeeten; o f ’tuytetmrRte Zap c-‘9‘ -
met Wijn ingeöomen , verwekt een open Ligchaam
drijft u y t de/lijmerige eri Galachtige vochten i is goed t j , "
voor de Leever, en voor de Waterzuchtige : reynwd
; de Maag: doed gemakkelijk wateren; verdrijft de b u tje
Pk : verwekt de Maandfionden ; doed de Nageboorte
voortkomen, en bevorderd de Vrouwen tot
zwanger-wording, Geneeft de Geelzucht, en reynigd
de Borfl. ' J.
c Ee™n ^ zelve verrigt °ok 't Zaad, geftoten, en met
Spaanfche Wijn o f Malvalêy gebruykt.
Het Zap doed ook de Wratten vergaan. Met Az'ijn Baiü.1.
vermengt, en dan geftreeken op het Sprenbvuur, o f c-
andere Zeirighejd, ■ geneeft de zelve. Verdrijft ook
de Cramvagie.
M e t ‘S ; £ & ' v?rmeng t ket Zap van Porcellain Camera,:
en witte Malve, o f Althasa , de handen gewajjehen, Zoo c- 131'*
zou men daar meê zonder eenig letzel gefmolten Lood
mogen aanrakeh.
Het Krujd zelfs is zeer noodwendig tot Clyfierien, Lufit. 1.4.
en word met groot voordeel in de zelve gebruykt tee- ,na' r- l8v-
gens de b'mping, pijn, en hardigheyd des Buyh ; ook
teegens de Nieren-Jleen. J c . i l
G C C X X X V I I I H O O F D S T U K .
L I S S E .
^En wel bekende, en weegens hare Namen.
deugden zeer veel gebruykt worden.
, de Plant, word in ’t Neederlandfch
niet alleen d us , maar ook C o n f i -
: genoemd. In het Latijn M el
i s s a , M f l i s s o p h y l l u m , A p ia *
s t r u m , enCiTRAQOjOm dat deBladcren, gewreeven
B b b i s