3 69 R iedt. Swaluwewortel. Affodille. 370 Zij beminnen een goede > gemeene, zandige aarde;
baarde beftaande uyt twee deelen van de gemeldde grond;
jij"bemin- £wee deelen grof zand ; drie deelen een-jarige Paarde-
ncii. twee deelen Mo l van verrotte Boom-bladeren;
ccn deel een-jarige Hoenderdrek, kleyn door malkander
gewreeven, en wel onder een gemengd: een opene,
luchtige, warme, v r ije , bequaam ter Zon geleegene
plaats ; ook veel Water.
cn. Brengen niet alleen ’s Zomers fchoone Bloemen; maar
[ z S ’ ook ieder jaar volkomen rijp Za ad y ooit. Blijven lang
in het leeven; vermits ze gedurig jongen uyt hare Wortel
uytfchieten. Zijn zeer teeder van aart* Konnen
peenzins eenige Sneeuwachtige vochtigheid, veel koude
Jierfft-reegenen, fterke Winden , Rijp , o f Vorfi verdragen.
Indien ze van de zelve, buyten verwachting;
Ihe'd.Cr" worden, overvallen, zoo ziet men terflond hare Bla-
[ C) deren zwa rt; en de koude dringd zoo fchielijk en
ftilletjens tot in de Wortelen door , dat de geheele
plant deezer wijze van hare leevendige groenheyd
word beroofd.
I Hoedanig . Moeten derhalven > in het Voorjaar in Potten ge-
I deeze plant zijnde , in ’t Iaatfte van September binnens hüys
I foorten pebragt, en op een bequame luchtige plaats gefield
zijn, daar ze door de geheele Maand Ottober de Lucht
en Zon konnen genieten, door de opene Venfleren; tot
dat in het begin van November de koude van buyten
zulks komt te verhindereh. T er dier tijd moet men ze
fluyten , en niet weer openen. Men geeft ze ook dan
van onderen een Pan vol lauw-gemaakt Reegen-water;
daar na de geheele Winter niet meer, vermits anders hare
Wortelen zouden verrotten. O o k vuurd men dan voor
de eerde maal in den Oyen deezer plaats, aanvanglijk
om den anderen dag eens, tot aan December. Daar na
ieder dag eens, en als het kouder wo rd, dagelijks tweemaal,
*s morgens en ’s avonds; maar op het alderfelfte
driemaal, te weeten , ’s morgens uucicnt tcu zee ven,
’s middags ontrent ten een , en *s avonds weer ontrent
ten zes o f zeeyen uuren.
inae Win. Als de derkde Vorfi voorbij is; en de kpude afneemt,
her moe- verminderd men ook dè fiooking weer, na gelijkmatig-
| ten waar- keyd dat men de zelve in het eerft heeft vermeerderd ;
wonkn.n en in de Maand van Maertfo\i& men gantfehelijk daar
van op. Dan zet men bij warme dagen de Venfleren
zomtijds eens weer open ; eerfl over d a g , daar na ook
’s nagts; tot aan den twintigflen van A p r i l: op welke
• tijd zij met al hare verdorde 'Bladeren ( veroorzaakt
door de ontbeering der L u c h t , en het gevoel van de
Warmte des vuurs) weer buyten worden gebragt: de
Wortelen uyt de aarde genomen, van de verrotting ge-
zuyverd ; die goed en gezond zijn gebleeven in de hier
boven befchreevene grond , met een wafTende o f volle
Maan, weer geplant; op een zeer warme plaats gefield;
voor kpude nagten en koele dagen wel bezorgd en voorzichtig
gedekt. ,
Aanwin- Op twee bijzondere wijzen konnen ze in deeze koude
I ”lnE> Landen worden dangewonnen.
2°°jjhaar Eerft) door haar Z a a d ; het welk met een wafTende
Maan van April in een P o t, hol en luchtig, ruym een
flroobreed diep, in de aarde gelegt,warm gezet, en zomtijds
met lauw-gemaakt Reegen-water een weynig van
boven begoten moet zijn , om dies te fpoediger te mogen
opkomen. Niet meer dan twee ó f drie daar vanop-
gekomene jonge Planten, na dat de Pot groot is , moet
men in de zelve laten, vermits ze veele en fterke Wortelen
fchieten : ook in den Herfi des eerften jaars wel
Bloemen, maar geen volkomen Zaad krijgen, ten ware
niet zeer warme en goede Zomers.
W°Wor .Te” a” deren, door hare Wortelen, die men (gelijk telen. r Wll Steeds gezegt hebben) in het voorjaar opneemt,
en verplant. Deeze wel waargenomen zijnde, lopen in
een korte tijd u y t , fchieten haaftig o p , en bekomen
dan ieder jaar genoegzaam rijp Zaad.
K R A C H T E N .
HE t geemene Riedt is verkoelende en zuyverendc camerar.
van aart. Het nieuwlijks uytgcfprootene ge~ /* «■ c. $6*
droogd, gefloten, en op de beeten der Scorpioe*
nen, o f andere wonden gelegt, geneeft de zelve.
De groene Bladeren gefloten, en plaafters-wijze gelegt Lonie* Uil
op eenige opdrachtigheyd, ook op het Jpringend Vuur, c' l l 4-
verkoeld de hitte en brand.
De Baß gebrand, en met Edik vermengd; belet het Durant.
uytvallen des Hayrs. Geneeft ook de Schurftheyd. . W £ [antt
De Wortelen gedroogd, gefloten, en met Wijn ingenomen
, doen het Water der Blaas loffen * en de
Afaandfionden voortkomen. De zelve in Wijn gezo- Dod 1. 10.
den , en daar van gedronken , doed krachtig zweeten. eap.ij,
Is derhalven goed voor de geene, welke zich van de
Spaanfche Pokken befmet bevinden.
De Bloemen , #o f der zelver Wolligheyd, in de öoren
gedaan, veroorzaakt hardhorentheyd.
L X V I I I H O O F Ö S T U K .
SWALUWEWORTEL.
■ E t deezen , en, mijns weetens, gee- verfchey-
nen anderen naam in ’t Neederlandfch de namen,
bekend, word in het Latijn gehee-
ten Hirundinaria , V incetoxi-
cuivL, o f A sclepias; in het Hoog-
* dujtfch SCHWALBENWURTZEL : in 't
haitaanjeh V incetossico , o f A sclepiade.
Hier yan zijn mij in haren aart bekend gewórden Twee bij—
twee onderfcheydene foorten; te weeten; fo
I. Hirundinaria flore albo , o f Swalmve-
wortel met een witte Bloem , en I I. V incetoxicum
flore NiGRO , o f Swalftwe-wortel met een zwarte
Bloem. Beyde zijn ze van de zelve Bomving en Waar-
neeming.
Zij beminnen een gemeene, goede, zandige, o f Wat voor
geen zandige , doch wel gemeftte grond : een opene; ^ifbAnin-
vrije en luchtige plaats ; ook veel Water. Geeven , nen.
elke Zomer , Bloemen, en dikmaal volkomen rijp
Zaad, Blijven lange jaren in het leeven. Verdragen
Hagel, Sneeuw » fterke Vorfi, en alle andere ongelee-
gentheeden des tijds.
Worden vermeenigvuldigd, niet alleen door haar Aanwin-
Z a a d , het welk met een waffendé Maan van A p r il, ning.
niet diep gelegt, de aarde word aanbevolen; maar ook
door aangewaffene jonge Wortelen; welke men op de
genoemde tijd van de oude neemen, en verplanten
m o e t, in een bequame aarde, met oude Koeye- en
Paerdemift voorzien.
K R A C H T E N .
E Wortelen van Afclepias , o f Swaluwewortel, Mattb. /.j.’
zijn verwarmende en verdrogende in den eerften 0.90.
graad. Daarenboven fijn van f to f ; ook openende
en verteerénde van aart.
Deeze Wortelen in Wijn gek o ó k t, en daar van ge- Diofc. l.%.
dronken , is goed teegens allerley flag van vergif. Ge- l °ó*
neeft ook de geene, welke van dolle Honden, o f andere
giftige Dieren gebeeten zijn. Bewaard de Menfcli
voor de Pefi. Met Citroen-zaad gemengd, neemt
wech de gebreeken van het H e r t: is dienflig voor de
Waterzuchtige, zomtijds gebruykt, en daar op gezweet
: ook teegens de Geelzucht, de Hoefi, ; en
doed gemakkelijk wateren. Maakt een zuyver V e l: dEgin. 1 7-
dood de Wormen: helpt de geene , die zich door eeni- c' 5’
gen val van binnen ver zeerd gevoelen; en verjaagd de
Buy bekrimping. A a' Het