Bloemen, zeltjcus* De opftaande Peultjens zijn boven verdeeld
en Zaad. jn twee deelen als Tan dj en s ; waar in bij goede Z o men
volkomen Zaad. word gevonden; en hier na ver-
fterft de Plant. Moet derhalven ieder Voorjaar, met
een wallende Maan van A f r il , weer op nieuws in een
Pot, niet diep, gezayd; niet meer als eene daar in gelaten
, en ook niet van hare plaats verzet worden;
vermits 2e hier door verachteren z o u , en dan geen
Zaad lconnen bekomen; waar door ze, en' door
Mnwin- nerley ander middel, in deeze Landen kan aangewon-
ning- nen worden.
Het E upatorium novas A n g l i^e s p ic a t u m ,
' oïgc-ayrde Boelkenskruyd uyt Nieuw-Engelland, krijgd
'C— " — «««■ - r r r ^ , --------- t vee.
Boclkci
Steel.
Bloemen.
een kleyne korte witte Wortel, voorzien met >w -
ingelland. Ie Medere Veldelingen, en, in de Mond geknauwd, wat
fcbarp van firiaak zijnde, een eenige Steel, twee, drie,
ook wel vier maaivoeten hoog opféhieteade. Is een
kleyne vinger d ik; rond, bleek-groen, en blinkende,
met veele Streepen , en een kleyne witte wolligheid begaafd;
ook inwendig groen-achtig van vcrwe, volZ^p,
en gevuld met een groot wit Adarg. Aan dezelve Waf*
Bladeren, ftn rondom’ veele digt boven een geftelde Bladeren ,
zomtijds hangende, zomtijds regt-op ftaande. Éenige
zijn aan de randen gantfch f le g t : andere daar teegens'
verderf met zes o f agt Tandjens aan beyde de zijden.
Zijn vijf, zes en zeeven vingerenbreedte lang; in het
midden eene v ingerbreed, en daar op het breedfte,
aan de Steel alderlmalft, en voor in een Ipits punt eyn-
digende : een weynig blinkende; donker-groen-vcr-
w ig ; doch onder wat bleeker en daar wal r u y g ; i
flap, teeder en zacht ,van. aart: in het midden en ter
zijden met eenige regt-oploopende Adertjens voorere
Als men ze in de Mond knauwd, vallenze fcharp t
bijtende van fmaaki
Tuifchen de zelve, en voomamentlijk u yt het bo-
venfte He rt, komen voort .veele teedere Steeltjens ,
Ary-s-wijze bij malkander gefteld : op welke ruften
een groot getal kleyne, bleek-groene, en langwerpig-
ronde Knopjens. Als deéZe de eene ra de ander opengaan
, vertonen zich AeBlöemtjms, beftaande uyt veele
zeer klëyhe en kbrte, witte , draadige o f hayrige Bladenjent;
welke inwendig hebben eenige kleyne, rond
e, gide Knopjens. N a verlöop van eenige dagen vallenze
niet óp de aarde neer, maar vergaan in haar zel-
.ven, in de Maand van September nalatende een zeer
Eaad. kleyn ën bleek-bmyn Zaadje., bóven vercierd met Vee-
I Ie bleek-geele wollige draad^ns.
baniA IvupAToitiuM A merican,üm montanüm
Ltllmif. ïlOR1 e ö c c iN E O , ó f het Americaanfih Berg-boeU
Ikruyd kenshruyd; met Scharlakene Bloemen , ook uyt veele
fcSfhat- Meedelingen beftaande , en in langachtige Knoppen be-
Potmeii. ocen fittende , is van een fchóone gedaante , met
lange, flegte en fmalle, ook voor fpits-eyndigende
Bladeren, op de wijkë van Willigen. Bemind een góe-
de ^ rd e , met een groot deel g ró f zand, daar geen
zóütigheyd bij is, een deel twee-jarige Paardemift, cn
een weypig èén-jirige Hóenderdrek, Wel door mal-
kander gearbeyd : een opêne, warme, luchtige ,. genoegzaam
ter Zon geleegene plaats, voor alle koude en
lterke Winden bewaard; ook tamelijk veel Water gedurende
de hitte der Zoincr.
— =zc , " J P ê* in deeze Landen voort een heerlijke en bezïensmbort
waardige gecouleurde Bloem , doch nóyt volkomëh
Zaad. Vergaat niet haaft, maar blijft lange jaren in
net leeven, alhoewel de Steelen.ia Bladeren in de Win-
■ 'tr Verderven : dóch worden ih ieder Voorjaar weer
vernieuwd uyt de veelvoudig-geVeéZèldé Wortel. Ön-
ln É l Seerne ve„rdrMgd foexi foort veel koude Herffl-reeee,
■ landen lT ’ i der,ke ^orjl, waar vin ik , door dé etvarent-
Sg® geleerd, een verzeekerde getuygenis kan geeveh.
■ 1 m T I i » * “ het V o ofi“ r S een we en de
Rvoracn j jW v®[? -^Prg s *n een P or, niet boven een Sttoö-
on ed 6 heï “ i ? ezay d I het zii geplant zijnde,
rent half Oólober, wat eerder o f later, na geleegent-
■ Hoedanig
heyd van de> jaarstijds , binnens huys zijn gefteld
op een matig-lmrhtige en warme plaats; gedurende
de.Winter flegts met een weynig lauw-gemaakt
Reegen-water van boven begoten; ook niet voor in ’t
begin van April weer buytert gebragt, en voor koude
nagten , Sneeuwachtige vochtigheyd, en fchrale, hay-
rige Winden zorgvuldig gewagt en wel gedekt worden.
Vermits deeze foóït in onze Geweften noyt rijp Aanwin»
Zaad gee ft, zoó kan ze door geen andere middelen n‘nS*
worden aangewonnen, Am door hare aangewaftene Wor-
telen’, welke men op de genoemde tijd verplant, en
opqueekt; ten ware dan dat men goed Zaad uyt America
bequam.
K R A C H T E N .
HE t Etipatorium vulgare , o f gemeen Boelkens- Cafi. Du.
kguyd, is in kracht en deugden het voorgaande r“nt' li*rb*
Agrimonie niet zeer ongelijk; ja word van' v e e - ! “/ 0'
Ie voor krachtiger gehouden. Het heeft een openende,
zuyverende, en dun-makende aart. Reynigt het
Bloed, en verdund alle grove vochtigheeden , de zelve
door de Blaas uytdrijvende.
In Wijn gekookt en gedronken, verwekt der Vrou- Unieer:
Wen Afaandjl.onden: opend de verftoptheyd van Leever ^ ' 1‘ caP‘
en M ilt. Bij tijds gêbruykt, verdrijfd de GeeUucht, 278’
vermits het de Gal-blaas opend. Geneeft alle uyt-
wendige en inwendige Wonden. Verdrijfd de Kr au- Ubel. Ub.
wagie der huyd: weerftaat alle inwendige verrotting; 1 • f°l-
en is zeer dienftig , in alle Koortsen ; ook teegens de
M dt er zucht.
Het uytgeparftte Zap met Wijn gedronken, verbeé- Taberrum.
terd een koude Maag. Helpt de geene, die gequeld l ' ca*'
Worden van vuyle en koele zwellingen. Dood o o k , en
jaagd uyt de Wormen.
De Bladeren gedroogd, en dan op het vuur ge-
le g t , verdrijven door haren rook en reuk alle giftige
Gedierten.
Het Z o u t , uyt deeze Bladeren gebrand, en daar
van een halve Scrupel met Wijn ingettomen, is zeer
goed voor de Waterzuchtige; oók voor de gezwollene
De Bloemewgedroogd , to t f to f gemaakt, en op de Doi!on- ld>\
Wonden gelegt, geneezen de zelve. ^vic l \
De Zyroop , hier van gemaakt, is dienftig voor ai Tr.x.c.i*.
de nu genoemde gebreeken.
Hét Eupatorium Americanum floré cocdneo , o f Krachten
Americaanfch Berg-boelkenskruyd met Scharlakêne Bloe-
men, is fcharp van fmaak , en welriekend : warm caanfch
tot in den derden graad , en dun van deelen. ’t Zap Berg-bocl-
is goed voor het lopen en de roodheyd der O ogen. £ens'
Doed dér Vrouwen Maandftonden voortkomen. Drijfd rU7 *
het Water voort. Zuyverd de Nieren en Blaas. Ver-
fterkt de verkoudé Maag, en al de'inwendige deelen.
Doed ook de Buykloop ophouden. Het Poeder, zoó
wel van de gedroogde Bloemen , als van de Bladeren ,
met Zyroop van Zoet hout vermengd, en zoo ingenomen
, is zeer bequaam teegens den Hoeft : defge-
lijks voor een verkpude 'Borft. r
X X I I I H O O F D S T U K .
S Y N N A W.
riet alleen dus , maar ook onzer Verfchcy-
V rouwen Man t e l , word deeze de namen.
Plant in het Ncedèrlandfch genoemd.
In het Latijn A lchimilia , en Pes
leónis ; in het Hoogduytfch 'Sinnaw :
in het Franfch Piep de Li on ; en
in het Italiaanfch Stel lar ia.
T 3 Hier