<545 H y a c i n t h . S i n t J ans k r o y d , 646
verplant. Deeze zijn de befte , om nieuwe Bloemen voort te .brengen. Want die eens gebloeyd hebben ,
geeven ( gelijk alreeds hier boven gezegt is ). zelden
voor de tweedemaal Bloemen, maar blijven gemeenelijk
daar na onvruchtbaar.
Dol /• 7*
K R A C H T E N .
D E Bolwortel van Hyacinth , alleen in de Ge-
neeskonft gebruykelijk, doch' geenzins ter fpijs
voor Menleken of Beeften ^verm its in de
zelve eenige quaadaardigheyd woond i is verdrogende
in. den graad. eerften, en verkoelende in den tweeden'
h m 1-4• Geftoten ,. met Wijn vermengt , en gelegt op de
f heymlijke Leeden der kinderen, ook op de Lippen en Kin
der jongelingen, belet daar voor een lange tijd dkgroeying
des Hayrs9 v.nvr cro «sfpNrsA»
Dunmt‘ ^ Een Drachma van de zelve met Wijn ingenomenj
ii/?. P *nt. 0p \Yijn, waar in de> gekneufde -Bölwcr telen gezoden,
zij n^geweeft|$ gedronken, verfiopt het Ligchéam:
■helpt de geene, die van giftige Dieren zijn geftóken of
geheetén ; en doed'gerrtakkelijk Waterlojfen.
■ LüstAZaad. is verdrogende tot-ïh -het laatfte van
den tweeden graad, ee ven wel middelmatig, tuflchen-
koUq ën warm daar benèèvens afvagênderën tezamen-
,trekkende,;van.aart.i: >
Het zelve-geftoten, en met Wijn gebruykt, heeft-'
dè zelve owerking, doch veel krachtiger. Genéeft
daarenboven de GeetzUch't • en de geene,■ welke van
Spinnen.of Scorpioenen geftókën zijn. -Stopt ook bey.de
de büyk- en roodé Loop.- -1
W.U9-
J Gnleni likmdelSimp
■
Ifcelerley
verander*
{lijke foorgot
dertien
" getal .
CCLXV. H O O F D S T U K. SINT JANS KRUYD.
E t deezen naam in *t< N e è d e r la n d f c h
bekend:, , w o rd in h et: L a t i jn geheë-
I ten H y p e r ic u m ,> P e r f o r a t a , en
A n d r o sa sm um : in >het- H o o g d u y ifch
S a n t .’J q h a n s k r a u t : in-’t F r a n f c h
M i lLEPERTUi s ; en in ’t I ta lia a n f c h
H lp£r i c .o_, Pereo-r a t a en H e r b a d i Sa n G io v
a n n i .
Hier^yan zijn mijjn.haren.aart eenige veranderlijke
foorten bekend j namentlijk:
I. H y p e r ic u m v u l g a r e , of gemeen Sint Jans
krtiyd; , II. n o n P e r f o r a t u m , o f Sint Jans kruyd,
met niet doorboorde Bladeren ; anders , ook A s c y r u m genoemd. III. B a c c i f e r u m , Jive A n d r o s e m u m ' , of Sint Jans kruyd met zwarte Bezien, anders M an s -
b lo e d geheeten. IV. non B a c c i f e r u m , of zonder
Bezien. V. T o m e n tq s um r e p è n s , of wolach-
tig kray pende Sint Jans kruyd. VI. A r bo r e sc en s ,
o f tot een kleyn Boomt je opwajfende Sint Jans kruyd,
VII. H ir c in u m f r u t ic e s c e n s , of flruvellig Sint
Jans kruyd, ftinkende gelijk een Bok. VIII. M i n
im u m supïkuM s e p t e n t r io n a l b :,; o f kleyn achterover
leggend Sint Jans kruyd uyt de Oofterfche en
Noor der Landen, IX. C r e t i c u m f lo r e m a g n o , of uyt Candien, met een groote Bloem, X. L a t i -
FOl iu m L u s i t a n i c um , of breed-bladerig Sint Jans
kruyd uyt Portugal, XI. T om e n to .su m su p in u m
Wa r in um L u s i t a n ic u m , of wolachtig legqende Zee-
Sint Jans kruyd uyt Portugal, X II. P u l ch r u m
ï Ra g i , q f Jchoon Sint Jans kruydy van H ie r o n y mus
T r a g u s zoo genoemd. XIII. H y p e r ic u m m i nimam
r e pens M o n t i s L ib a n i , of zeer kleyn
kguypend Sint Jans , k$uyd van den Berg Libanus.
let alle zijn ze van de zelve Bouwino en Waarnee-
ming. ' ............®./
Lchter beminnen,ze aJ te zameo een goede > gemeene,
Zandige ,• en met twee-jarige Paerdemift tame- ccn grond
lijk voorziene grond; een vrije, welgeleegene plaats, zij bemiri-
en niet te veel Reegen. Verdragen in de Winter fter- ncn*
' ke koude , en geeven de meefte tijd rijp Zaad\ ’t welk
met een wadende Maan in Jlpril niet diep móet ge-
zayd zijn ; want alleenlijk hier doorkonnenze aangewonnen
en vermeenigvuldigd worden; behalven net
H ypericum arborescens j of boomachtig Sint Jans Aanwin-
kruyd, ’t: welk, neevens eenige andere, in deezè Lan- n‘n£*
den geen volkomen Zaad geeft ,-j doch eevehwel, gelijk
ook het H y p e r ic u m ; 'H ir c in u m , of Sint Jans
kruyd flinkende als een Bokii kan vermeerderd en aan-
geejueekt wórden door hare bij-de Wortel uytlopende --J
jonge Loot en y van zelfs Wortelen fchiètende.
! : Het Geméldde H y p e r ic u m - a r b o r e s Cèns s o f Boomach-
boomachtig Sint Jans kruydy waft in onze Necderlan- tig Sint
den op ter hoogte van twee ,*r twee en eert halve, Jans
ook wel drie voeten uyt hare-Wórtel] ftruvels*tiijzey *SUyd' zich verdeelende in veele Zijde-takjens s welke men al
t’zamen bij de Wortel moet wech neemen, indien men
begeerd dafer een Boomt je van voortkome. Krijgt
korte, en bij na ronde Bladertjéns\ met zeer kleyne BIadercH.
Tandjens boven als ingezâagd, gemeenelijk met drie
öpwaarts lopende Adertjens in hét midden voorzien.
De verwe is donkergroën.- Komen voort aan heyde
de zijden van hâre teedere, 'ronde, en voor een-wëy-
nig' gebogene Steeltjens ; niet régt teegens, maar boven
malkander. Zijn van naturen niet doorboord, gélijk
die vart Kèt H y p e r ic u m v u l g a r e , of gemeend
Sint Jans kruydy maar bitter van fmaak. Teegens de
Winter vallenze. Van zelfs aft
De Bloemtjens fchieten voort uyt een- en twee-Bloemea,
. jarige Takjensy öp de wijze Van' Hagedoorn^ zóo mee-
nigvuldig, dat zommige der zelve van voren tot achteren
daar meê âls bezayd fchijnen. Gemeenelijk zijn’er
Vijf of zes-in een Trosje bij malkander gevoegd. De-
verwe is-gantfeh wit. Beftaah uyt vijf Bladeren*, van
binnen voorzien‘niet yeele geelè Nop jens. •. Ais ze ee-Zaad-
nige dagen geduurd hebben, vallenze tér neer, nala-;knopjens
tende vijf-hoekige bruyne Knop jens , dóch in de;^onjer
zelve bij ons - géén volkomen Zaad. Moeten derhal-
ven aangewonnen worden op de eeven hier boven aan-
geweezene wijze.
- Het H y p e r ic u m l a t if o l iu m L u s i t a n ic u m , ofBreed-bla-
breed-bladerig Sint Jans kruyd uyt Portugal : T o -denK’
MENTOSUM SUPINUM M a RINUM LUSITANICUM, of
wolachtig leggend Portugalfch Zee-Sint Jans kruyd, Zee Sint 1
en H y p e r ic u m r e p è n s m in im u m M onT is L ib a n i , -Jans*
of alderkleynfte kruypende Sint Jans kruyd van de
Libanus y zijn teeder van natuur. V Brengen in deeze cn aider-*
Geweften noyt rijp Zaad voort. Konnen ook de kleynfte
harde Winter-kpude gantfchelijk niet verdragen. M ö e - - J ans
ten derhalven, in Potten gezet, bij den aanvang Van ya^de
Oftober binnens huys worden gebragt, op een luchtige Berg U-
plaats, waar in niet anders als bij vriezend Weer word banu*,
gevuurd, en gedurende dien tijd onderhouden met
een weynig lauwgemaakt Reegenwater. Niet voor in
het laatfte van Aiacrty of ’t begin van slpril, na 'ge-
leegentheyd van de tijd, mag men ze buyten ftellen :
dan noch eevenwel moet men haar dekken voor koude
nagten , hayrige en fchrale winden. Zij vergaan niet
haaft, maar blijven eenige ja'ren lang in ’t leeven.
Het H y p e r ic u m C r e t ic v m f lo r e m a g n o j 0f SintJans
Sint Jans kruyd uyt Candien , met een fchoone groote càndien^
Bloem, is een, beziens-waardig Gewas, doch het tee- met een derfte van alle. Bemind een goede , zandige aàrde y fchoone
met,een weynig twee-jarige kleyn-gewreevene Paerde-
miftr, Veen-aarde , en het Mof der van binnen ver-
dorvene Boomen doormengt: een war-me, welgeleegë-
ne plaats, en niet te veel vochtigheyd. Blijft ook eenige
jaren in ’t leeven.
Geeft ieder Zomer fchoone Bloemen, beftaartdo nyr Blocraco.
vijf goud-geele, breede, voor rond toegaande Bladeren.
Drie, vier, ook wel vijf der zelve, ziet.mén.bij
S f z malkan