<Ji3 W e E D E . G n APHALIUM. IC O T T O E N K R U Y D .
dikjg waterachtige en /lijmerige gezwellen, Is ook zeer
goed» om gelegt te worden op alle Bloedvloeyende dee-
len des menfchelijken Ligchaams.
; rf(' i lt De Bollen, van het uytgeparftte Zaad bereyd, wor-
1 % i8i. den veel gebruykt van, de Verwers , om daar mee
blauw te- verwen.
6 1 4
C C X L IV H O O F D S T U K .
GNAPHALIUM.
I Kamen. En aardig Gewas, zoo wel iri \N e e -
dirlandfch als Latijn dus genoemd,
o f ook wel C en tun culus , enAL-
binum : in het Hoogduytfch R uhr-
kraut : in ’t Franfch H erbe a C ot-
ton : in ’t Italiaanfch G na phal io ,
Filago , en ook C arta filago .
■ Verfchey- Hier van zijn mij in haren aart verfcheydene beziens-
Idenebe- waardige foorten bekend, te weeten:
I. G nAPHALIUM A mERICANUN FLORE ALBO ,
ten, o f ‘ Americaanfch Gnaphalium met een witte Bloem.
II. A mF.RICANUM FLORE LUTEO , o f Gnaphalium
uyt America met een geele Bloem. III. A mericanum
FLORE LUTEO MAJORE, o f met eengrootegeele
Bloem. IV . A mericanum angustifo lium spi-
c a tum , o f uyt' America met fmalle Bladeren, en een
geayrde Bloem. V . A mericanum minus an g u s t ifolium
FLORE RU.BRO , o f kjeynefmalgebladerde
welke Americaanfche Gnaphalium met een roode Bloem. V Ï.
tien‘ Idem flore lu teo , o f de z^elve met een geele Bloem.
•den VII. M ontanum flore albo , o f Berg-Gnaphalium
rge- met een witte Bloem ; ook geheeten Pi losel la mi-
k nor, o f kleyne Pilofelle. V I I I . M ontanum flore
suave rurente , o f Berg-Gnaphalium met een roodachtige
Bloem. IX , G naphalium róseum, o f met'
een kleyn geel Bloemt j é j waar onderzichBladeren vertonen^
als ;een Roosje rondachtig bij 'malkander gevoegd
; anders ook genoemt L eontopodium , o f
Leeuwenvoet. X. G na phal ium roseum proi.i -
ferum, o f Gnaphalium als een Roosje, met Bloem uyt
Bloem: en dan noch meer andere. Niet alle .zij n-ze .van
de zelve Botswing en Waarneeming.
Eevenwel beminpen ze al te zamen uyt eygener
aart'een goede, zandige,' en met matige twee-jarige
kleyn-gewreevene Paerdemift voorzierïe ‘ grond : eëïh
warme, vrije, welgeleegene plaats, en niet te veel Water.
Verdragen tamelijk wel fterke koude , en andere
ongeleegentheeden der Winter, behalven het G napha;-
LiuM A mericanum flore I uteo majore et m i-
NORE , o f Americaanfch Gnaphalium met een groote
en kleyne geele Bloem; ook genoemd Flos P erpe-
tu u s , o f altijd-durende Bloem , vermits de zelve ,
afgefneeden zijnde, eenige jaren lang, zonder verder-
vingCigoecFblijft.
p°k ge- Zijp feèder van natuur. Konnen geen Vbrfl, o f veel
Mtijd-dü- ^ d e Herfjl-reegenen verdragen. Moeten derhalven, met
pende'1 f en wallende Maan van April in een Pot gezet zijnde ,
p|oem;en ^ het begin van Oclober binnens huys gebragt, droog
IhwT * ^e^0Ut^en * en niet voor den aanvang. van April weer
aar buyten gezet ; voor koude nagten , veel Reeqen, ha
rtgepofty '• * •
I
I Gnaplian'kieym
[geele
rlilocm}
Wanwin-
Ng.
Hoe z e
{poe/eu.
~ I 7"
v Noorde-winden welgedekt en. voorzichtig
gewagt worden.
. Geeyen in deeze Landen hoyt eenig rijp Zaad. Eevenwel
kan men ze aanwinnen door hare aangegroeydè
fakjens, .welke men, een jaar oud. zijnde , voorzichtig
ten halven infnijd, ' gelijk de Angelteren; en in het
.Volgende jaar , als ze. Wortelen hebben gefchoten, van
de oude afneemt: dan met de genoemde Maan-verplant
; waar na ze eenige jaren lang in het leeven
blijven. .
Êeyde deeze foorten (niet gelijk de andere'jaarlijks
vergaande maar altijd groen blijvende) groeyen Struvels
wijze, in veele Takjens (alsze oud zijn uyt den
bruynen grauw-verwig, doch de jonge met een geheel
witte wolligheyd bekleed ) zich verdeelende. Waar aan Bladeren,
veele Bladeren in t ronde , onder de Steelen omhelzende,
zich vertonen. Gemeenelijk flaan ze regt-op. Zijn
met een witte wolligheyd , doch onder meer als boveni Bloemen
voorzien ; lang en fmal, doch voor aan breedfl, en
daar rondachtig toegaande: een weynig dikachtig van
aart, en met niet meer dan een regt-doorgaande Ader
in ’t midden begaaft. U y t welker voorde Hert de
fchbone geele, als goud-verwige Bloemen voortfehie-
ten , veelvoudig in ’t ronde op hare Steeltjens zittende
als een Wayer, o f Kroon. Waar van de inwendige Veeteelt
jens veel donkerder o f rooder geel zijn als de voor
rond-toegaande Bladert jens zelfs, zich boven malkander
vertonende gelijk Vifchfchubbetjens.
Het G na ph al ium A mericanum angustifo- Smalge-
lium sp ic a tu m , o f fmalgebladerd Gnaphalium uyt bIadcrd
America met een geayrde Bloem, wad in deeze Ge-
weden twee voeten , o f wat hooger op. Krijgd ook America
onder aan zijnp jonge Scheut jens boven groene, doch met een
wolachtige, onder bleek-witte ruyge Bladeren, v ijf geayr4c
vingeren breedte, wat meer o f minder, lang; een droo, B ° em‘
o f ook minder breed; inzonderheyd boven ;, onder al-
derfmald; de Steel geheel omvattende. Komen digt
boven malkander voort; gaan fpits toe: zijn in ’t midden
begaaft met een regt-doorlopende Ader, o f Rugge.
U y t deeze Bladeren fchieten ronde Steelen o p, voor- Bladeren,
zien met veele zeer fmalle en tèedere^Bladert jens. T uf-
fchen welke uytfp^uyten de Bloemen, veelvoudig bij Rioeraen
malkander gefield, Ayrs-wij&e , ter hoogte van een
geheele Maatvoet, zeer aardig te zien-, eevenwel digt
aan de Steel blijvende. Kleyn1 zijn ze , en beflaan
uyt veele bij malkander gevoegde doorluchtige ,
bleek-blinkende en wat langwerpige.Bladert jens , van
binnen vercierd met eenige.rosachtigé wolligheyd.
Blijft niet langer damt wee jaren in ’t.leeven. Bloeyd Aanwinde
tweede Zomer, en, rijp Zaad gegeeven hebbende, ninS
verflerft. Moet derhalven t’èlkens door het gemeldde
Zaad, met een walTende Maan in April niet diep in
de aarde gele gt, weer aangewonnen worden. Anders
flaat het neergevallene ook van zelfs genoeg op. A lleenlijk
door dit middel kan deeze foort -worden ver-
meenigvuldigd. : . ;
Het G naphalium A mericanum flore AiBO,Gnapha-
o f Gnaphalium uyt 'America'met ,een witfe Bloem , *lum u>'t
geeft in deeze Landen noyt eenig rijp Zaad. Word m™c^ a’
echter b e q u am e l i jk ^ ^ ^ ^ d o o r hare aangegroeyde witte
Wortelen, welke men meteen wallende Maan van April Bloem,
afnëemty en verplant,
, Het G naphalium M ontanum flore albo, ETBerg-gna-
suave r ub ente,' o f Berg-Gnaphalium met een witte, phalium,
en liefijk^roode Bloem, zijn van een lang leeven. G e e - f J ^ “ “
ven de mcefle tijd volkomen rijp Zaady ’t welk gelijk ten.
dat van de andere moet gezayd zijn. Hier door worden
ze v,00 rf geteeld; doch beqtiarher vermeenigvuldigd
door hare aangegroeyde Scheutjens;- die men op de ge-
noeiiide tijd verplant;.
Het G naphalium A mericanum minus an-K leyn
GUSTIFOLIUM FLORE RUBRO, ÉT FLORE LUfEO, 'Óf
kleyn fmal-gebladerd Gnaphalium uyt America , z,oo
wel met een roode als geele Bloem, is lang leevehde van ifum uyt
a a r t; van een .aardige eri bevallijke aanfchöüwing. America,
Groeyd op^tot anderhalve, bok wel twee voeten hoog-
te.. Krijgt uyt een zeer teedere; veelvoudige, hayrk- inerecn
ge 'en geel-verwige Veez>elwörtel Verfcheydene Steelen > geele
rond; zoo dik als een Zwane-pen, o f fchacht; uyt wen- Bloem. -...
digr groen , met een witte wolligheyd bekleed, en van
binnen met een: groot, wit, voos Marg o f Pit voorzien
; waar aan de Bladeren , nu uyt- de eene, dan uyt Bladeren,
de andere zijde, niet hoog boven malkander voortkomen:
hebbende.delengte van, een vinger, de breedte
van een halve vinger; doch zijn onder aan de Steel ge-
meerielijk wat breedër, en eyndigen voor in een flomp
Q^q 2 punt;