Uyt Afflêricaanfch
.
Zaad oppequeekt.
I Twee on-
'derfchey- -
dene foor*
i Grond, c
plaats.
jLanglee-
yentheyd
in deeze
tGeweften.
portel.
pelen.
7<^3 M e c h o a c a n . B e e
C C C X X X lX H O O F D S T U K .
m e c h o a c a n .
« O o in het Heederlandfch , en in het
Latijn M echoaCaNna genoemd, na
de Hmericaanfche Pt%vmtïe Mechoacan
, daar ze van naturen voortkomt
en u yt dit Wcrelds-deel eerih in oöze
Landen is gebragt. Van-fSs'Italianen
word ze geheeten R eubarbaro iNDtAXö; Xh ‘t
jaar 165 z. is deeZe Plant bij mij van Zaad gelukkig
opgekomen-, en door vlijtige zorge vooripoedig
aangegroeyd.
Hiér van zijn mij in haren- aafthekend geworden twee
onderfcheydene foorten, ( fe j t .
R. W O R T E L. G E E R S. 7C4
daante, grootte ert Helling die van de gfenoerfide Indiaanfche
I. M echoacanna vera sa t iv a , ó f opregtc tamme
Mechoacan, dus gehoemd , • om dat anderhalve
Drachma van de Wortel met W ijn ingenomen atlè
quade vochten uyt ’s mehfchen Ligchaam door de Darmen
genoegzaam uytdrijft. I I. M ech o acan na syl-
vestris ; o f wilde Mechoacan ; zoo geheeten , om
dat hare Wortel niet zoo krachtig purgeert, alleenlijk
het Water uyt de Blaas jaagt, en de zelve afdroo.
gende verfterkt, als men’er anderhalve Drachma van
gebruykt.
1 Zij beminnen uyt eygener aart een goede, gemee-
ne, zandige aarde, met een weynig twee-jarige kleyn-
gewreevene Faerdemift; ’t Mol der van binnen ver-
dorvenë Boomen , o f in plaats van ’t zelve ’ t Mol der
verrotte Boombladeren, en eenjarige Hoénderdrek
genoegzaam doormengt: een warme, v r ije ,- wel ter
Zon geleegene plaats, bevrijd voor alle koude Oojle en
Noorde-winden ;~èn matige vochtigheyd.
r Zijn teeder van Natuur.. Kohfienrgeên fterke Win-
1 den, koele Herjft-reegenen, P ijp , o f de Rbrfl deezen
‘ Landen verdragen. Moeten derhalven, . droog zijnde,
. in ’t laatfte van September binnens huys gebragt worden
,. op een warme plaats, waar in door de gehëele
Winter word gevuurd1; wel gêwagt voor een doordrin.
gende Vbrft: gedurende deeze tijd alleen van boven
befprengt met flégts een weynig lauw Reegenwater;
en niet weer buyten gezet vöor in ' f begin Van April,
met een zoete Reegen, en aangename L u c h t : dan
noch voorzichtig gedekt en wel gewagt voor koele Reegenen
en koude nagten.
Dus waargenomen, blijven ze in dfeéze'óhZe koude
Geweften veele jaren in ’t leèven. Verliezen'teègens dè
Winter al haar Loof; gelijk, de 'B r io n ie doch brengen
ieder voorjaar in May, éeven gelijk dé gemeldde, uyt !
hare dikke Wortel (welke de verrotting zeer onderworp
pen is) weer nieuwe Scheuten voort.
Dc Wortel van M e c h o a c a n n a v e r a s a t iv a , o f
opregte tamme - Mechoacan, is groot, d ik , en lang;
onder alleen eenige weynige' dradige o f vcczcldchtige
Wortelt jent hebbende, op de wijze van Brionie. Is
bleek-wit van’ verwe, en heeft inwendig een wit Zap.
U y t de zelve'komen vóórt veele ronde Steden-, zich
lichtelijk windende om een f to k , en aan deeze Steilen
fchoone Bladeren, nu aan de eene, dan aan de anderé
zijde, boven malkander'; zeer gelijk zijnde die van het
Convolvulm Indicus, o f Indiaanfche IRitidè, hebbende
de gedaante van een Hert. Zij n vier duymen breedte,
wat min o f meer, lang; ontrent drie breed : -uyt den
blauwen donker-groen boven, maar ondër bléeker; teeder
van aart; achter alderbreedft; en aldaar aan bëyde
de zijden des Steels met twee rond-toegaande punten,
toelopende, doch voor in eéh‘ ffiits eyndigendè : in
het midden voorzien met een regt-doorlopende grob-
te uider, waar uyt veele kleyne, ter zijden uytgaan-'
de, ontftaan.
Tuifchen de zelve fchieten dc Bloemen op, gefteld
op korte Steeltjens, Deeze zijn purpur-verwig; in ge-
D
Winde biet ongelijk. Alsze haaftig vergaan kluchtig«
, laten4e een kluchtige Vrucht n a , hebbende de Vrucht,
geftalte van een kleyne Concommer j een hand lang ;
drié duymeri, wat meer o f min / in ft ronde dik; voor-
eyfldigehde in een fpitsze rondighëyd , ‘en aldaar, ge*
lijk onder, dunner; van buytën met een gedachtige
witte ruyghèyd bekleed; en van binnen gevuld met
eèn plat, diin en bleek-wit Z a a d ; waar aan zich valt Zaad.
houd een aardige Zilver-verwigewolligheyd, gelijk als
mén ziet in de Vrubht van -Apocynatn.
De Mechoacanna sy lve str is, o f ivilde Mechóa- Wilde Me*
cd” j geeft uyt een óók fterke Wortel<, doch niet zoo choacan.
d ik, in teegendeel in veel meer Takken en Veekelen verdeeld,
hare bleek7roode Steel;jens; niet rond en flegt, Worte,‘
gelijk de andere, maar als uyt veele Leedekens aan malkander
gezet i en winden zich ook. om ft geen bij
haar gëftoken word. Aan dé zelve gröeyen de Blade- Bladeren*
ren., in gedaante en op dë wijze van -Apocynum; óok
twee en twee regt teegens over malkandergefteld /v ee l
ronder als van de voorgedachte; gemeenëlijk twee duy*
men breed , eh Wel zoo lahgr
Tuftchen deeZe worden voortgebragt groote wittè Bloemen»
Bloemen, de voorgemeïdde niet ongelijk» Afgevallen
fcijnde j ziet men een ovaals-wijze ronde Vrucht, veel Vrucht»
kleyner als die van de andere foort; vier duymën , wa^
min o f meer, lang, ruym twee duymen dik; voor wat
ftomp-fpits; donker-groen van verwè; een weynig als
geftippeld, en van binnen gevuld met een geel Zaad., Zaad*
waar aan veele witte Draadjens hangen*
K R A C H T E N.
Ê Wortel van Mechoacan is verwürmëndë éh Reef?. I. f*
verdrogende tot in den derden graad; daarbe- rer- Med.
neevens een weynig te zamentrekkende Van Novó hif i '
aart»' .. s Y f; Y . - I I I .' :•
Twee Drachmen .van de zelve gedropgd en gepuïve-
rifeert voor een oud perfboh, doch voor een jongeling
maar een3 voor een kind een halve Drachma, met W ijn
ingegeeven : o f ook dë gemeldde Wortel in Wijn ge-
w e y k t , en daar van een Roemertje ’s morgens nuchte*
ren gedronken, jaagt door Stoelgang uyt alle quaadaar- ü o L L u l
dige > taye, d i% e , waterige ëfi galachtigè Vochten. CD *u'rante}
Neemt wech de verftopping der Leever, M ilt , en an- hift.ïllnt.
derer deelen des Ligchaams. Verbeeterd de gebreeken f o L 278.
van de Maag. Is goed .teegens dé Winden; voor de
Water- en Geelzucht; :Moofdpijn; Nierenjmerten; val- n 0v. htjp.
lende Ziekt; ’c Colijkj de gebreeken der Aloeder, yer- c ja.
Oórzaakt doof koude. Verfterkt dë Harjfenèn, de Zee-
nmven, en alle andere inwendige deelen. Dbèd ophouden
en vêrteeren Ac kpude Zinfihgèn. ' Is dienftig voor
eèn verouderde jHocft; voor de gebreeken der Èorji ]
Roortz.cn, eh dé Spaanfche fokken.
C C C X L H O O F D S T U K . . BEER WORTEL.
P hét ATcederlandfch düs genoemd , Namen,
word in het Latijn geheeten JVIeum,'
o f ’ ook. FceNtCüLUM POR Cl NU M *
in het Hoogduytfch BasHr- ó f Béér*
wüktz ; in ft Italiaanfch' Meö , Im*
PERATRICE, en ÉlNOCHlEiLA.-'-
Hiér van zijn niij in haren aart bekend twee verander* Twee vei
lijke foorten ; hamentlijk: . -artdërilijkt
I. Meum ath am ant iCum , o f Beenitórtei, welke
van naturen groeyd ontrent den Berg .Atharnas, ge-
lëegen in Théjfalien; na wien ze deeze naam heeft ónt-
fangen. I I . Meum spurtum , .0f baflerd Beer-
wortel. Beyde zij n ze van de zelve Bouwing en Waar*
neemtng.
Z\)