Apuldt Het zelve Zap met Oly van Roozen in de O oren
Herb-Med. geftoken, drijft’er de pijn van wech, en dood ook der
**/’• 4- zei ver Wormen. Een weynig daar van met Wijn gedronken,
neemt wech de fmerten der Leever. en Longe.
Verwekt luft tot de Bijflaap. Van de Vrouwsperfoónen’
gebruykt met een weynig Saffraan, verdrijft de pijn aan
de Vrouwlijkheyd. •
Dod. 1 14. - Het Zaad gefloten , en met Meede en Honig y öf
Rueli l Wijn en Zuyker ingenomen', is goed voor den Hoeft 3 en voor leepe Oogen. Stild zoo wel der Vrouwen als
andere Bloedvloeden. Het zelve met Wijn gefloten, en
op de voeten gelegt, verzacht de fmerten van ’t Podagra:;
géneefl de gezwellen der manlijke Leeden, en maakt
dun de dikke Borjlen,
Durantes - 0 e rook van dit Zaad dood de Wand- en Plat-
hijl. Plant. iUy ze„ : verdrijft'de kloven , ’t je u k z e l, de gezwellen
J0 ,1*1' aan Handen en Voeten, veroorzaakr door koude. Het
zélytZaadvande Vogelen en Hoenderen gègeeten wordende,
doed haar fiervén.
Met de Oly, uyt dit Zaad geparfl, het Hoofd be-
ftreeken, neemt het verft and wech. •
CCLXVII H O O F D S T U K. ’ H Y P E C O O N. Namen. , -en, mijns weetens , niet anders |
Neederlandfch genoemd : in het Ld-
|pjj /fï# H ypecoum : in het Italiaanf c k
T^ c®.v£r‘ Hier van zijn mij in haren aart befoortca
* kend tVJee veranderlijke foorten; te weetèn.*.
I. H y p e c o u m l a t i f o l iu m f l o r e PHCeNICIÖ ,
of breed-bladerig. Hypecoon met een fchoone , lichte
roode Bloem. IL^HYPEcbim t e n ü i f o l iu m f l o r e ' LUTEo'j of Hypecoon met Jmalle. teedére Bladeren en
een geeleiBloem. Beyde zijn ze van eeven de zelve Bou-
wing en Wkar.neeming;~'>"~'L Grond. zij.' beminnen, een goede, r. gemeene, nzandige, wel-
gemeftte grond: een opene, -luchtige,/warme, vrije ,
r genoeg ter Zon geleegene 'plaats , eri matige vochtig-'
heyd. Blijven niet j langer dan eerie Zomer in ’t lee-
ven ;- geeyen in den Herffil. volkomen rijp Zaad, eti
vergaan daar mee.
Aanwin- ( Moeten derhalven met een waffende Maan vafa Maert,
mng* of ook van September, om dat ’t Zaad. langrin de aarv
de blijft leggen, weer op nieuws, mym een flroobreed
diep , gezand zijn. 'Kómen* anders van zelfsi'dikmaal
genoeg op doof ’t neergevallene Zaad, een Bokshoorn
zeer gelijk zijnde. Hier door kónnen ze alleenlijk aangewonnen
en vermeerderd ^/orden.
Breed-bla-- Het- H y p e c o u m l a t ifo l t u m f lo r e PHceNicio,
derig Hy-of breed-bladerig Hypecoon met een fchoone licht-roode-
meteen Bloem , krijgt uyt een kort, bruynachtig Worteltje.
fchoone fchoone, Bladeren, dóch maar een of twee in getal,
lichr-roo- zijnde geheel gefchèyden in neegep deelen:: ruften ech-
de Bloem. ter te iaam alleenlijk op een: eenig tamelijk-lang Steeltje
\ drie en drie bij malkander; waar van beyde de on*
Bladeren, derfte drie aan haar Steeltje regt teegens malkander
over , de derde drie in ’t midden van de zelve zitten.
Elk deezer deelen is eeven groot; een halve vinger,
breed ; voor fpits toegaande , aangenaam groen-ver-
wig ; aan de randen rorid-achtig getakt, ,en in *t midden
voorzien met cierlijke.-^fcr*#. Bij de zelve fchie-
Bloemen. onder een of twee «lange, ronde Steeltjens voort-;
op welker bovenfte punt .-piet meer als- eene Bloem
van de genoemde verwe word gezien zijnde- fchoon,
groot, en verdeeld in verfeheydene rond-achtig. toe*
gaande Bladertjens,
K R A C H T E N .
H Tpecoon , of Hypecoum, is koud tot in ’t bc» Galen, m gin van den derden graad; volgehs het getuy- simpMed,
nis van G a l e n ü s , hebbende een aart van Heul, f )u of Papaver.
De Bladeren, Bloemen, en Martelen in Wijn gezo- f°l' iji.
den, en daaf van ’s morgens een Roemertje gedronken,
bpend de verfioptheyd der Leevery geneeft de gebreeken der zelve, en doea gemakkelijk Water tojfen.
De Bladeren gefloten , en met O ly, of ook met
Wijn vermengd, reynigen allerley zeerigheyd der
Menfchen : ook de z*eeren dér Paerden, en anderer
Beeften.
■*n Het gediftilleerde Water hier van, defgelijks de Oly
der zelve, of ook het daar üy tgeparftte Zap, in de Wonden
gedaan, genèezenze.
CCLXVIII H O O F D S T U K . Y S O P. S F o o k .HYSSOP in het Neederlandfch^ Name«.'
Hier van zijn mij in haren aar.t be- Verfchef.' kend v erfeheydene veranderlijke fo o r ten ; te weetens <q deveran^
I . H y s so pu s v u l g a r i s f l o r e . cceRUEEO , P i l
gemeene' Tföp met een blauwe Bloem. . II. F lö r e a l *
b o , of met een. witte Bloem. III. F l o r e . r u b r o , of met eensraode Bloem.' IV. F o l io a l b o magu-
lo sö , of met wit-bonte Bladeren. V. F o l io luteo
v a r ie g a t o ’, ofimetgeel-bonte Bladeren. VI* H ys so - pus t .e n u ifó l iu s , Cn ffop met fmaüe Bladeren. Meefl
alle van de z elv e Bouwing en Maarneeming. , : Zij beminnen een gemeene,'zandige, goedé aarde, Grond.'
met' weynig, of geen Mift .voorzien : een luchtige,
-welgeleegené, plaats, en matige-vochtighèyd.. Blijven
eenige jarenlang jn ’t leeven. L Verdragen allerley,on-
geleegentheeden der Winter: bloeyen ieder Zomer, en Zaad.’
geeven rijp Zaadv ’t welk met een waffende Maan van
Adaert, of A p r il, niet diep, ook holletjes, de aarde
•word aanbevolen;• Hier door konnen ze veel bequa-
rher aangewonnen en vermeenigvuldigd worden , 'als Aanwin:
door hare van zelfs wortelende Tldkjens : die men defge- mn^’
lijks.met een waffende Maan in April van de oude af-
neèrht en verplant.
Het H y s so pu s t e n u if o l iu s -, of Jmal-geb.ladèrde
Tfbp, is van naturen veel teederder dan de andere foor- yf0p; in
ten. Bemind uyt eygener aart- een: gantfeh zandige onze Lan-
aarde. Geeft in deeze Gewefteri noyt eenig rijp Zaad. dcn_z0"'
Word ook gemeenelijk döor de Vorft in de Winterder
wechgenomen: doch ieder Voorjaar verplant zijnde ;
gelijk noodwendig gefchieden moet, blijft veel. bee-
,terM oavaerr. .fchoon men in onze Landen het Zkad van Aanwm-
deeze foort moet miffen , zoo kan men ze echter ^«- nlD^
winnen door hare teedere, cjünne', lichtelijk. Wortel- .
fchietende Takjens , welke men op de boyen verhaaldè
wijze van de oude afneemt en, verplant. , •Eenige oer
zelve worden ’s Wintersbïnnzns huys droog gehóuden:
en móeten qok in den Herfft voor veel vochtigheydger
wagt en-bewaard zijn.' , . <r ;r «\rb! Het is aanmerkens-waardig, dat het Zaad van Xfipi ^ m”jjCyd
gewonnen van de foorten met een witte en meteen r.óo- van hè
de Bloem , gezayd zijnde, geen andere als met blauwe zaad «l«5
Bloemen voortbrengt.' ’t Zaad .van deeze, op de g?r Yfops*
noemde tijd weer in de aarde gelegt; brengt niet alleenlijk
Planten met blauwe, maar ook weer met witte
en met t.oode Bloemen te voorfchijn. , Men