Hier van zijn mij in haren aart bekend drie ver-
fcheydene niet onaangename foorten, namentlijk.
Drieder- I . A lch im il la VULGARIS o f gemeene Synnaw.
ley foor- j j . A lch im il la sp ic a ta A m eric ana, o f Ameri-
ten’ caanjche Synnaw met een geayrde Bloem. I I I . A l c h i m
illa Pentaphyllasa , o f Synnaw met Bladeren
van Vijfvingerkruyd , blinkende van onder gelijk
Zilver.
Gemeene De gemeene Synnaw , o f A ch im il l a VULGARIS,
Synnaw. bemindveel meer een goede, zandige, wel gemeftte, als
een ongemeftte grond : een opene, luchtige zoo wel
als een fchaduwachtige plaats; en veel Water. Ver-
Hard van draagd fterke Vdrfl, en allerley andere ongeleegenthee-
aart. den des gantfchen Winters, geduldig. Geeft ook gemeenelijk
, inzonderheyd bij goede drooge Zomers,
ieder j aar volkomen rijp Zaad. Het zelve moet in Maert,
met een waflende Maan, niet diep in de aarde zijn ge-
legt. Hier door word deeze Plant zoo wel aange-
Aanwia- wonnen, als door hare aangewaffene Wortelen, en jonge
ning. Scheutjens; welke men met de ftraks-genoemde Maan
in April van de oude afneemt, en verplant.
Synnaw De A lch im il la spicata A mericana , o f Syn-
uytAme- naw Hj t America, met een geayrde Bloem, is een zeer
nca* fchoon Gewas, met geele Bloemen, het welk wel drie
voeten hoog opfchiet. Bemind een goede zandige aarde;
met twee-jarige kleyn-gewreevene Paerdemift tamelijk
voorzien : een opene, warme, v rije , luchtig
e , wel ter Zon geleegene plaats, en niet te veel Water.
Word van naturen oud. Geeft in deeze Geweften, met
goede tijden, gemeenelijk ieder jaar Bloemen, maarnoyt
volkomen rijp Zaad.
Hoe men Is teeder van aart. Moet derhalven met een waflen-
dezelve Maan van April o f May in een P o t , het zij gé-
waarnee- 2ayd j het zij geplant geweeft zijnde, voor veel koude
men. Herjft-reegenen bewaard; in het begin van October bin-
nens huys op een luchtige plaats, doch zonder eenige
Tochten, gefield; voor fterke Fbrfi en veel vochtig-
Jbeyd gewacht, en verre van het vuur afgezet worden,
wijl ze deeze haar onnatuurlijke'warmte , inzonderheyd
als het een tijd lang duurd, niet wel verdragen kan. Voor
het begin van April, niet eerder, moet men de P o t ,
met een zoete Reegen, weer buyten in de- Lucht brengen;
doch de Plant voorzichtig dekken voor Sneeuw,
koude nagten, en hayrige drooge Winden.
Aanwin- Deeze foort word in onze koude Landen alleen aan-
ning. gewonnen door hare aangegroeyde Wortelen; welke men
van de oude afneemt, met een voorzichtige zacht-
heyd ; en met een waflende Maan van April in Potten
verplant.
Synnaw Het A l c h im il l a pentaphyllala , o f Synnaw
met Blade- met Bladeren van Vijfvingerkruyd, is een zeer fchoon
Vijfvfnger Gewas, laag bij de aarde; blijft ook eenige jaren lang
kruyd. in 5t leeven. Geeft de meefle tijd jaarlijks rijp Zaad-,
verdraagd tamelijk wel de koude en andere ongelee-
gentheeden der Wintertijd; doch wil niet meer als ma-,
tige vochtigheyd. Moet daarom op een warme drooge
plaats zijn gefield : dan blijft deeze Plant dies tè
langer in welftand. Zeer zoberlijk word ze vermee-
nigvuldigd door hare ter zijden uytfchietende Loot jens-,
doch zeer bequamelijk door Zaad: hetwelk met een
waflende Maan van Maert o f September niet diep in de
aarde word gelegt.
Gefhlte Zij krijgd uyt een teedere , veelvoudige , en bleek-
dcr Blade- bruyn-verwige Wortel veel fchoone kleyne Bladeren,
rcn' ruftende op lange, ronde, en bleek-groene Steeltjens,
doch zich niet hoog boven de aarde verheffendè.' Zij
zijn van' een ongëlijke gróótte ; de grootfte drie vin-
ger-breed in het ronde; in zee ven, acht, en neegendee-
len gefcheyden (gelijk het PantaphyHum o f Vijfvingerkruyd
) , waar van de onderfte de fmalfte en kleynfte ,
doch gemeenelijk alle een lid van een vinger, wat meer o f
min , lang; een, anderhalf, en twee ftroobreedte breed,
voor en in het midden alderbreedft, onder alderfmalft,
aan de randen beneeden w it, effen en flegt, doch voor
rond-ftomp toegaande, en daar alleen met eenige Tand-
jens als gezaagd zijn ; boven zwart-groen-verwig, onder
w it, en zeer fchoon blinkend als Zilver. Als men
ze in de Mond knauwd, bevind men ze te zamen-trek-
kende , en helder van fmaak. T er zijden van des zel-
ven Hert fchicten andere Steelt jens v o o r t, voorzien
met eenige weynige veel kleynder Bladeren ; tuflchen Der Bfoe.
welke in het bovenfte gedeelte door de geheele Zomer mcn*
veele Bloemt jens , de eene voor de andere na , in het
ronde Ayrs-wij^e bij: malkan der gefield, en aan korte
Steelt jens hangende , voortkomen. Hare verwe is
groen. Beftaan uyt vier Stars-wijze gefielde kleyne
Bladert jens , welke inwendig iet geels hebben. Veele
dagen duerenze. Vallen niet a f , noch vergaan niet,
maar worden eyndelijk dor; blijven liaan, en verbergen
onder zich kleyne Knop jens, gevuld met een rondachtig
Z /W , boven voorzien met een puntje, bleek-DesZaads.
bruyn van verwe, gantfeh niet blinkende; het welk
in den Herfjl zijne volkomene rijpheyd verkrijgd.
Door het zelve kan dit aardig Gewas alleen aangewonnen
worden , als men het met een waflende Maan van September
o f Maert op een warme plaats niet diep in de
aarde legt.
K R A C H T E N .
STnnaw, o f Alchimilla, is verdrogende van aart
in het begin van den derden graad, en te zamen-
trekkende : zeer nut en dienftig voor alle Wonden, UÈ
beyde in-en uytwendig, als men de zelve in Wijn
kookt, en daar van drinkt,, o f de verzeering van buyten
daar mee w a fcht, o f ook het Poeder der Bladeren Traguslii.
daar op legt. Want niet alleen neemt het wech de 1'^ '1^
brand o f hitte en fmert der Wonde; , maar geneefl
die ook.
Gedroogd, gepulvcrizeert, en daar van dagelijks
’s morgens 3 veertien dagen o f drie weekeh achter malkander
, een Leepel vol met Wijn ingenomen; o f anders
een vierendeel van een Pintje nuchteren ingedronken
van de Wijn , daar dit Kruyd met de Wortel in ge- Matth.l.4.'
zoden i's , zuyverd de Moeder-, doed zoo wel de witte
als andere onnatuurlijke Vloeden der zelve ophouden ; c^.i^
maakt de onvruchtbare Vrouwen vruchtbaar-, flild het
bloeden; geneefl de inwendige gefcheurtheyd, o f andere
quetuuren, en fluyt de uytwendige.
• Het.gediftilleerde Water hier van flopt ook de witte
Vloed der Vrouwen.
Indien men in dit Water tweemaal vierentwintig Cmenr.
uren te weyk legt een weynig Hypocijlü , Equifetum
(o f Paerdejlaart), Granaatfchellen, en gedroogde roo-
de Rooien: dan daar mee een tijd lang dagelijks wafcht
de Borfien van een Vrouw, zoo zullen de zelve daar
van rond, net, en ftijf worden; dit zal ook beletten,
dat ze niet groot oprijzen, maar kleyn blijven* _
X X IV H O O F D S T U K .
K N O P L O O K .
S ^ L g E d e r genoeg bekend ; . .word ook
j|p |< het Neederlandfch van zommige ge-
heeten K nuyflook .* in het Latijn
||a§£[ A llium : in het Hoogduytfch Knob-
Ipjfilj!, lauch : in het Eranfch'A il , of Aux:
en in ’t ftaliaanfch A glio , of Aio.
. Hier van zijn mij in haren aart bekend g ew o rd en d
verfcheydene foorten; te weeten: dene fo<*
I. A l l ium sa t ivum , ofTamme Knoploop. II. A L - ten.
lium sylvestre t enuifo lium , o f wilde fmal-gebla-
derdeKnoplook. I I I .A ll ium sylvestre latifolium;
of wilde breed-gebladerde Knoplook^ welke ook A llium
ursinum , ,Beerlook.» o f Daslook, word genoem }
alle van eeven dezelve Bouwing en. Waavneeming.