6 i p B e s c h r y v in g d e r K r u y d e n , B o l l e n e n B l o em e n , III B o e k , 6 10
MATORI, o f Gods Genade met een uyt den wit en pur.
purachtige groote "Bloem, I I. Flo re albo minore,
o f Gods Genade met een witte kleyne Bloem. III.
G r atio la flore lu t e o , o f Gods Genade met een
'geelt Bloem. Alle zijn ze van de zelve. Botswing en
Waarneming. . ,
Grond. Zij beminnen een goede, gemeene, zandige, doch
van naturen een vochtige grond : een opene, luch-
t ig e , welgeleegene plaats, en veel Water. Bloeyen
lang , doch geeven in deeze Geweften. noyt volkomen
Zaad. Zijn langléevende van Iaart. Verdragen
allerley ongeleegcntheeden der Winter. Konnen in on-
Asnwin- ze Landen niet vermeenigvuldigd worden, als door hare
ning. Z L Schentjens, welke men, met een waffende Maan
in A p r il, van de oude afneemt, en verplant.
K R. A C H T E N .
Banbims Ods Genade ,. o f Gratiola , is verwarmende,
hifi. Plaat. I - y verdrogende, verdunnende, openende en fchey-
tom.io lib. V _ J dendz van aart; ie e r bitter van.fmaak, enpur-
c’ ^ ‘ geerende van natuur.
In Wijn o f Bier gezoden , en daar van een Roer
mertje met Zuyker, Carieel, en Anijszaad gedronken;
o f een halve, een geheele, ten hoogften twee Drachmen
( na geleegentneyd en krachten van de Lijder )
van het Poeder der gedroogde Bladeren .( doch eerft
Matth. 1.5. in Melk o f Edik geweykt zijnde) met eenig Nat in-
c.ió. gegeeven, jaagt uyt alle taye , /lijmerige en galachtige
. Dod.l. 11. vochtigheeden, zoo wel vanboven als yan onder. Is j
ctmerar. g°ed voor de Heupenpijn , in het Latijn
l.4. c ,24. tica; ook voor alle Koortsen. Opend de verftoptheyd
der Leever en M i l t -, zuy verd ook de zelve. Dood de
Wormen, en neemt wech alle inwendige verrotting en
ontfieekino. Drijft de Waterzuchtige het Water af.
Gqneeft de Spaanfihe Polken, en de Melaatsheid.
Verjaagt de Pcjl, en de hïtzige Koort zen. Is zeer goed
teegens vergif. .. ,
Neem van deeze Bladeren, en Rozijnen, van elk
hifi. Plaat, een lood. De Bladeren van Soldanella, en Anyszaad,
fol. s 19. van ieder twee Drachmen. Kook het te zameri in
een pintje * .Wijn wel gemeeten, tot dat meer als de
helft verzoden is. Giet het dan door een Z e e f, o f
Doek. Hier van, noch lauw zijnde, I gedronken , is
niet alleen' zeer goed teegens; al de boven verhaalde
ongeleégentheeden, maar verfterkt ook de Leever eh
Aïilt, ' .
Lufit. I 3. Het uytgeparfite Zap deezer Plant, in de Zon
enarr. 78. dik geworden , en met nieuw Wafch en Kozen-öly
vermengt; dan op Wonden, Zceren en .alle Zweeren gedaan
, geneeft de zelve. - " |
Eeven dit vermag ook ’t Poeder der Bladeren; of de
zelve, gèftoten, en daar op gelegr. .
LoleLU Het ExtraSl hier van-gemaakt met Brandewijn, is
fol. 421. ook zeer goed teegens de Waterzucht.
C G X L V n i H; O O F D S T U K.
PORCELLEIN. SMAfd een wel-bekend Gewas-,- in-het Nee-
agÊkderlandfch' dus genoemd: in het La-
jgljgg tijn geheeten Portulaca ; in het WljÈ^Blêogcliijifch Pgrtulac , of ook
IB y |H fymisch burgel in het Franfch
E Ë S pourpier , of Porceline : in het
Italiaanfcio -Portulaca , of ook Porcellana.
Vier on Hier yan 2‘in mii B karen aart *>e'5en<^ vier on^er_
derfchey- fchcydene lootten; teweeten:
dencfoor- I. Po rtulaca MAJOR sa t iv a , o f groote tamme
Porcellein. I I. Major lu.tea , o f groote Pohcellein
met fchoone geele Bladeren ÏU . M ino r sylvestris,
* Vtrtthfche maat (o f era Greutinier Oort)
o f klejne wilde Porcellein. IV . Portu laca jE thio-
pica flore luteo magno , o f Porcellein uyt ey£.
thiopien, ó f Moorenland, met een aardigegeele Bloem,
hebbende de grootte van een halve Schelling in t ronde
;• beftajnde uyt v ijf regt-opftaande dikke Bladert,
jent,, gelijk de Blocmvan Alantswortel. Niet alle zijnze
van eeven de zelve Bouwing en Waarnecming.
Echter beminnen ze al te zamen een goede, gemee* Grond,
h e , zandige aarde, tamelijk-wel. voorzien met twee*
jarigePaerdemift : een opene, luchtige, warme plaats,
en veel Water. Bhjven niet meer dan eene Zomer in ’t
leeven. Geeven in den Herfft rijp Zaad, en worden
dan door een kleyne Rijp van hare vermaaklijke groente
beroofd. Moeten derhalvèn in ieder Zoorjaar
op nieuws door haar Zaad, niet diep in de aarde gelest
, weer aangewonnen ; o f ook het neergevallene Aanwin»
Zaad, ter plaats daar ze liaan, flaat dikmaal van zelfs ge- ninS-
noeg op. Alleen door dit -middel konnen ze vcrmec-
xigvuldigd worden.
De Portulaca zE thiopica , of.net Mooren- Móoren-
landfch Porcellein , ’ heeft fchoone Bladeren-, achter aan landfcK I
hare Steel twee vingeren breed, ook een weymg als
uytgehold, en voor fpits toegaande , op de wijze van BlaJ »
feen Slangertöng;> doch langwerpiger; dik van aart; aaft
beyde de zijden van hare ronde,, bleek-groene, en ta-
melijk-dikk'e? Steelen boven malkandèr onordentelijk
voortkomende; donker-gróen, ó.ok blinkend van. ver*
we 5 en met geen zichtbare Aderen, doch onder in het
midden, met een ifogge voorzien. Is veel teèderder \an
aart dan de andere;fodrten.f ' -;t'
Bemind een- gantfeh warme en wel ter Zon géleege- ron *
ne plaats, voor alle koude genoeg b e fchu t: een wel-
bereydde aarde,beftaandeuyt t\vee deekn goede grond,
I twee deelen grof zand; twee deelen twee-jarige Paerde^
mift, en een deel Mol der. verrotte Boombladeren ,,wel
door een1 gemengt;. en dan matige voebtigheyd-. ; ■ • • |
Moet met een waflende Maan yan. April tW Vbor- ^ ^
iaar in een P o t , jiiet di.ep , hol en luchtig gezayd, en
van het opkomende niet meer dan een o f t w planten
daar ingelaten -worden, jj O ok mag:irieh zé niet reppen,
o f opneëmen óm te verplakten : zouden anders te zeer
hier door verachteren, en liet Zaad niet wel zijne reg-» Zaadknop.
te rijpheyd konnen bekomen : ’t welk befloten legt in
eën groene, blijkende, ronde, dikke Knop, zoo groot
als een groote Ka rs .. Waar pp;de Bloem z it, hoven
in ’t ronde zeer aardig als-een Kroon. De verwe der
zelve is hoog en fchoon geel.: Beftaat uyt zeer tee=.
dere, finalle, een vingerbreed lange , en digt^aan. malkander
gefielde Bladertjens ', ;van gedaante en fchikkmg
eeven als men in die van het Helemum, o f Alantswor-
tel ziet. Teegens de Winter word het Zaad gemec- aa *
neiijk rijp, inzonderheyd pp de gehoorde w.ijzR-ini|gt
genomen , en-, v.oor te .veel W a te t zorgvuldig ge*
wagt zijnde. Na de, rijpheyd des Zaads vergaat ue
Plant.
K R A C H T E N.
POrceBeini o f Portulaca, inzonderheyd
me, is vocht in den tweeden, en koud in den
derden graad ; ook .daar b ij' eenige. zouiigheyi
hebbende. , . ■ . , r .. diofcd^'
Rauw in een Salade, o f gezoden m;andere fpjjzen ge- ( U
bruykt, verkoeld , en verbeeterd een hitzwe Maat i jUbh
verwekt eetenslufl ,. doch geeft weynig yoedzel aan. hej
Ligchaam. Dood de Wormen der k ind e renltopt
Buyk- en roode Loop i-o ok alle Zlotden der f f lW F . '
neemt wech de pijn der Blaas en Nieren-, defgelyf 6. ,u
de inwendige hitte des Gedarmts. Is gpe.d,yoqr Koert . M
zioe en ontflookene Menfchen -, voor de vallende Z t e t j
de Takken, o f Speenen aan’t fondament, dezwecnnr
gen des Monds -, en voor de geene die Bloed optnerpe ■
Lefcht de Derft-, en verkoeld het Bloed. .
D e Bladeren alleen, gekneufd , o f