Ip3 S t r u y s k r u y d . A g e r a t u m v a n D io s c o r ïd e s . A g r im o n i e . 204
K R A C H T E N .
. E Bladeren van Struthiofera s of Struyskruyd t
I in Bier, Wijn of Water een uur lang gekookt,
en daar van ’s morgens nuchteren, eenige da-
achter malkander, een kleyn Roemertje, of het
daartoe
hctSlruys-
krujrd on-
aicnlbg. gen •
vierdedeel van een pintje, gedronken, dood, en jaagd uy t
allerley Wormen des Ligchaams j doch is voor’t Vrouwë-
lijk geflacht zeer ondienftig ten gebruyk 3 vermits het
haar onvruchtbaar maakt, en de zwangere voor de
regte tijd doed verloffen3 zulker wijs een mifval veroorzakende.
en ook Het Zap der 'Bladeren geneeft de verbrandheyd, als
men het ’s avonds en Ss morgens daar over ftrijkt:
ook alle quaadaardige Gezwellen, en vervuylde Wonden.
dieoöig is; Van dit Zap een weynig met Wijn en Zuyker
gebruykt, is goed voor de geene, die met de Spaan-
fche Pokken zijn befmet ; want het maakt een open
Ligchaam, en zuyverd het Bloed.
XX H O O F D S T U K * A G E R A T U van DIOSCORÏDES. M
^ Eeft, zoo in hét Neederlandfch als in
, het L a tijn , geenen anderen naam als
1 deezen 3 maar word, in het Hoog-
f duytfch gehëéten Leber-balsam ; en
, in het Italiaanfch^.-Ageratö , Eu-
J PATORio D i Mesue , en Herba
G iv l ia .
Drie ver- Hier van zijn mij in haren bekend geworden drie
fcheydene verfcheydene aardige loorten. 1T m 0 foorten 33 te weeten.: . A geratum flore luteo , of Ageratum met
een geele Bloefiï. II. A geratum. flore albo, of
Ageratum met een witte Bloem. III. A geratum
ferulaceum, of Ageratum met teedere , fchoone ,
dunne Bladeren ,. pp de wijze van Ferula. Meelt alle
Zijn ze van dezelve Bouwing en Waarneeming. >•’
Gezamentlijk beminnen ze een gpede zandige aarde,
met twee-jarige Paerde- en Koeyemift matig dopr-
mengd ; een opene, luchtige, vrije, wel ter Zon ge-
leegene plaats, en tamelijk yeel Water. Geeven niet
alleen jaarlijks kluchtig-zeldzame Bloemen, maar ook,
bij goede Zomers, in alles volkomen en rijp Zaad j
behalven het A geratum flore albo , of Agera-
• turn met witte Bloemen ; het welk in deeze Landen
, mijns weetens, noyt eenig Zaad te voorfchijn
heeft gebragt.
vfngvan Het^AGERATUM ferulaceum., of Ageratum met
het Agera- Aderen van Ferula, waft, in deeze Geweften ’s Win-
tumFeru- ters buyten blijvende, tot de hoogte van twee, twee
laceum.. en een halve , ja zomtijds drie geheele voeten. Krijgd
Wortel. uyt bruynachtige, veelvoudige, fterke Vecz,el-wortc-
len} een halve voet diep in de aarde fchietende, eenige
Scheuten. Scheuten, of z,ijde-Takjens , met niet veel e Bladeren,
de eene digt boven de andere in het ronde daar aan zittende
, niet boven een voet of daar ontrent hoogte
voortkomende, voorzien. Doorgaans zijn de grootfte
een hand lang; de kleynfte korter ; twee vingeren
breed3 gefneeden in ontelbare dunne en zeer teedere
deelen; donker groen van verwe. Waar uyt opfehiet
Cen j °^' fneer 3 200 hoog als gezegt is 3 meeft
Kaderen, 3 en voorzien als met kleyne Kerven ^ ook veele
Kocme ^^dertjens; tamelijk dik, en veel bleeker als de
Q’ 'fderen. Op de bovenfte top gröeyen veele Bloemen
DJJ malkander, op de wijze van het Herba Doria} o£’ t
Goudenkruyd, doch dichter te zaam-gevoegd. Zij zijp
geelverwig; beftaande uyt vijf Bladertjens, inwendig
gevuld mét veele opftaande Draadjens. Lang blijven z&
goed. Als ze eyndelijk al ftaande inhaarzelven vergaan
, en gantfen. bruyn geworden zijn, vind men’er in
een kleyn » langwerpig, drie- of vier-hpekig, bruynachtig
Z a a d , zeer gelijk-vormig dat van het Chryfanihemum
Cr e tic urn flore albo mcdio-luteo , of Ganz^ebloem van
Candia, met een witte en van binnen geele verwe.
Al deeze foorten verdragen ge williglijk Hagel,Sneeuw ^ Aanwip
felle Vbrfii en andere ongeleegentheeden des gantfehen ninB*
W intersr Worden aangewonnen, zoo wel door hare
bij de Wortel fobeflijk aangewafTene jongen, die, van
zelfs wortelen bekomende, met een toeneemende Maan
in April voorzichtig van de oude afgenomen en verplant
worden j als door haar Zaad 3 het welk mét
de zelve Aprilfihe Maan niet diep in een Pot word ge-
zayd.
k r a c h t e n .
D it Krupd, het welk van M esues word ge* Aart.'
noemd E d pato r ium , is warm in den eer*
ften., en droog in den tweeden graad. Ook fub-
ty l van deelen.
In Wijn of Wey gezoden , en daar Van gedronken, **ƒ»« tttl
drijft uyt de Gal, en allerley flmmachtigc vochten: weer* s,m* '
ftaat alle verrotting : «penei de.verflopte deelen; neemt ' S'
wech de Ziekten, .en andere ongeleegentheeden, door
de zelve veroorzaakt; en is zeer'’ goed in langdurige
Koortsen. Verfterkt de Maag, 'de' Lecver, en al de inwendige
partijen.
In \yijh , met een weynig Rofmarijn en Wortelen
van Pyretbrum gekookt; dan daar meê. de Mond ge- .
fpoeld.ook in dezelve gehouden,verdrijfdde Tandpijn, lx. 4' W
ontdaan uyt koude Zinkingen.
Voor zichzelven alleen in Wijn of Water gezoden, JOhfi. 116.
en de damp van onder-ontfangen, drijft lijd het Wa-
ter der B l a a s en verzacht de hardigheyd van de
ALoeder.
De Bloemen vierentwintig uren lang in Wijn ge- i>arauti
weykt, en daar van ’s morgens nuchteren, drie ach-
ter een- volgende dagen , twee oneen , of vier goe-
de Leepelen vol, ingegeeven, dood de Wormen der
kinderen.
A G:. H O O F D S T U K . R I M O NI
^En heerlijke en zeer heylzame Plant, Verfchey*
word in het Neederlandfch., mijns namen,
weetens, met geenen anderen naam
bëteekend. In ’t Latijn en Italiaanfch
^ A grimonia , en E upatorium
Grsbcorum., zooye.el als Boelrens- .
KRUYD DER oude G rieken, in w élk er tijd dit Ge-
was in èën koninglijke waarde wierd gehouden ja
zou ook, gelijk zommige willen , de naam E upatorium
^hebben bekomen van den Koning Eu pator.
In *t Hoogduytfch O dermennig, en Bruck-
wurtz. In het Franfch, gelijk in het Neederlandfch,
A grimonie.
Hier van zijn mij in haren aart bekend geworden Twee
twee onderfcheydene foorten, namentlijk, de gemeene foorten.'
zoo genoemde A grimonie , en A grimonia odo-
rata , of wèlriekende .Agrimonie. Beyde zijn ze van
eeven dezelve Oueeking en waarneeming,
Zij beminnen een gemeene, flegte, zandige, zoo ^rat voot
wel gemeftte als ongemeftte aarde: zoo lief'een Ópene, een aarde
vrije , luchtige, als een donkere , | fchaduwadltige ZÜ bemin-
plaats: veel, en ook weynig Water. Bloeyen, en gee-nen*
ven ook dikmaal bij warme' Zomers, anders zelden ,
volkomen Zaad, Verdragen de flrenge koude der
Winter, en meer andere ongeleegentheeden des tijds.
T a Worden