ï o j r H o n d s K a r s S e n . A t a t e r n u s b o o m .
gekreegen, en dezelve een jaar oud zijn geworden,
neemt men ze met een afgaande Maan in April van
de oude a f , en men verplant ze op een bequame
plaats.
K R A C H T E N .
Ittek- T 'X ® duchten van Hondsk#rjfm met ronde Be-
■ jkhcyd. I 1 x,ie» worden in Noorwcegen van de Boeren
gegeeten : maar indien iemand te veel daar van
neemt, zal hij purgccren, en de Krauwagie o f Schurft-
heyd krijgen.
(ebruyk- De blauwe Vruchten van Hondskarjfcn, welke de gedaante
van die der Cornocljeboom wijfje dragen, worden
gebruykt om’er mee te verwen. ■
i o ( S
X X X V I H O O F D S T U K .
B O O M A C H T I G
S P I N A G I E
tiyt AME R I C A .
; Iet zonder reeden werd deeze zeer fchoo-
ne, vermaaklijke, altijd groen blijvende
P la n t , weegens de groote gelijkvor-
migheyd , dus in het Neederlandflh
genoemd. In het L a tijn Sp in a ch ia
frutescens A m eric an a ; en in het
k Italiaanfch Sp in ace arborea d i A merica. ,
wit voor , Zij bemind een zandige, goede aarde, van geen
Ki aarde fchimmelige reuk, met een weynig twee-jarige kleyn-
V ram* gewreevene Paerdemift, een-jarige Hoenderdrek, en ’t
Mol uyt verdorvene Boomen , o f in des zelven plaats
\ Mol van verrotte Boombladeren, doormengd: een
warme, opene, vrye, luchtige, wel ter Zon geleege-
ne plaats ; en tamelijk veel door de Zonneftralen lauw-
gemaakt Reegen-water.
[Raderen. In deeze Geweften groeyd ze ruym drie voeten
hoog. Laat hare Bladeren niet vallen , ten zij door
ouderdom ; anders blijven ze altijd groen. Deeze zijn
cierlijk, wat blinkende; van naturen regt teegens over
■ malkander gefteld aan hare zeer Doornige doch ronde
Steden, ruftende op korte Steeltjens : tuflehen welke
de Bloemen voortkomen , aan geen lange, doch met*
twee kleyne , flegté, en geen gekartelde Bladert jens
[Hphncn. voorziene Steelt jens, v ijf , zes, o f zeeven tros-wijze bij
malkander zittende > en de eene na de andere open-
■ S^^de. De gedagte Bladeren zijn onder bekleed met
een witachtige wolligheyd; boven met een zeer lieflijke
groenheyd; ontrent een handlang, en vier vingeren
breed, voor aan echter eyndigende in een ftompachtig
punt; aan de randen nu.fterk, dan flauw, o f een wey-
tug onordentlijk ingekerfd ; teeder van aart, niet zeer
i van fu b fla n tie ; met een regt-doorgaande groote
h Cr ^ T aar uy C vee^e kleYne j doch genoegzaam zicht-
are A d er t jens voortfpruyten; voorts onze gemeene
EeLcft PI7N.UGIE u gCdaante zeer geliik* Mocyd m f eLmen bloeyen z e in deeze koude Landen , ten zij ■ 1 ü m en urooge Zomers, in ’t laatfte van Julius,
m et begin van Auguflus. Geeven noch veel min-
j g P In ’t jaè- x666. heeft in
’W J te d oeningen eene van deeze foort, aet
v e.n °.V * eenige Bloemen voortgebragt , welke van
M géZIe"- z i > vert0°nen «n aangenam p e ) . z-itc mh ,; dvdeerncierd met
der, pc&c Hoofdjens, en beftaande uyt v i j f BU~
Zeer aarchg. . \ '
JÉ* ' nit Z t \ B00ma,chli^ tjiet zeer teeder van
K . zonder' ka" ° ° k* «?dntende lichtelijk en
winden. neeveUge Lucht. Hagel, Rijp\ en felle Vorfl.
Werd derhalyen, met een volle Maan van Hpril in een
Pot geplant zijnde, in’t laatde van September, o f begin
''zn p tlo b e r , na dat de jaarstijd zich aanfteld, boven
wel droog geworden zijnde, binnens huys gebragt, op
een goede, bequame, luchtige plaats, daar gedurig van
November a f tot aan Mo er t, door een yzeren O v en ,
of anders alleen met vriezend Weêr, eerft om den anderen,
daar na ieder dag, eneyndelijk, o p ’talderkoud-
lte , twee- o f driemaal in elke vierentwintig uren word
gevuurd. Moet ook- in de gantfche Wmter-tijd van
onder m een Pan matig Reegen-water worden gegee-
ven, te voren lauw-gemaakt.
In het begin van M a er t, als de Vorfl en grootfte en in de
kptide voor bij is , moet men, met goed W eer, overdag Wi.ntc,r
de Venfteren weer een weynig open zetten: daar na ieder den '
dag; en op het laatfte van Maert, o f in het begin van
5 en nag t j tot aan den vijftiepden o f twin-
tigften der laatftgenoemde Maand, op dat dit Gdvas
langzamelijk de Lucht weer gewoon mogt worden.
O p de gemelde tijd brengd men ze weer buyten in
de Zonneftralen, mét een aangename zachte Reegen.
Maar ook moet men ze bewaren en voorzichtig dekken
voor Sneeuwachtige vochtigheyd, koude nagten, hayri*•
ge en fchrale winden.
Deeze zeer rare Plant, kan in onze Geweften aan- Aanwin-
gewonnen Wórden door twee bijzondere middelen; ni.nS
te weeten :
Eerfl door Z a a d , varfch en goed u yt America^001 Zaad.'
ovèrgezonden, het welk men met een volle Maan ( o f
ftraks daar na) van Ma er t, April o f May niet diep
zayd in een P o t , gevuld met goede, zandige , gemeene
grond. Als het nu opgekomen is, mag men’t
niet, voor de derde Zomer daar na, met een volle Maan
van April verplanten , en in de voórheenen befchree-
vene aarde zetten.
Ten anderen, door bij de Wortel ó f boven de grond Door jon'
uytlopende jonge, beqüame, een-jarige Loten; welke gc Lotca*
men met een volle Maan van April ten halven infnijd,
op de wijze der Angelieren, en dan met aarde dekt.
Als ze nu wortelen gekreegen hebben , en dezelve een
jaar oud geworden zijn, neemt men ze van de oude af,
en men verplant ze met een volle Maan van April in
Potten. Indien men tot deeze verzetting wou tree- ‘
den , eer de wortelen den ouderdom van een jaar hadden
bekomen, zoo zouden, weegens der zelver tee-
derheyd, de Afz.etz.els groot gevaar van te Vergaan
onderworpen zijn.
K R A C H T E N .
DE Wortel van dit Gewas is warm en droog Artzenyen
in den derden graad; ook bitter en fcharp van
ftnaak.
Een lood van de gedroogde Bafl met Wijn en een van deeze
weynig Zuyker in genomen , is góed teegens allerley ^anV
Koortz,en : ook voor de geene, welke zich gequeld
vinden van een quade Borfi, Hoefl, o f Waterzjucht.
Verfterkt ook alle inwendige deelen, en jaagd door de
Stoelgang uyt alle quade vochtigheedcn.
X X X V I I H O O F D S T U K .
ALATERNUSBOOM.
O k een aangenaam en altijd groen Namen,;
blijvend Struvel-gewas, werd in het
Neederlandfch met deezen, en, mijns
weetens , geenen anderen naam ge-
noemd. In het Latijn en andere T a len
eecchhtteerr » §r0—° t e £m$o*e0yt®e wwoorrdneenn bDeewwaaaarrdd..,, VVeerrddrraaaaggdd ! len
meede A latjsrnus : in het Ita-
Kr zeer ongeerne veel koude Hcrf/l-mgencn, fterke | liaanfeh Alaterno
Hier