» » . «>g £ M m ■ | m u m ü m ü
r a k D u i s i i M A . Non m m tß Ots it!L ca,£tus eÄ
comnmtmo, & non tinmerunt Deum: ex- j. Jnaurin Dejis ordtionemmeam,& ne ieße- i-..
tendit mumm (um in retribuendo. Conto.- xeris defncatimrm meom B intends mihi,- & , t-i-
»umvermt nßmemumejus, diwifi font exmdi me. W E M j W f i l l * f
. . , (SKif w ‘ ’ • | N M & centurbaius tum* } voce iwmia & d tribula- V- «.
ab ITO vultus ejus j (Sr appropiavit cor pccculoris: qumiam dedinavemnt in mec ini- c
MoUierunt fermonts ejus faper oleum, quitatem, in irrt molefti eranl mihi. * Cormemt f. j.
* mDmi- M, fpß fimt jacula. JaBt * in Veam cogl- amturbatum eß in me, &■ formido mortis cecidit
■ ffij , , tlL tuum. ßL-ifiß te enmriet, & non B:ßperme. * Timor & tremor venit fuferme,& gj|
!j.inrn.m 1 1 • a SU t: iußn Tu cotltexit me tenebra. * Et dixi , Qujs dabit mihi t - 7- dabit in xternum fluBuationem ,ußo. Tu ^ ^ ? fr volabo, fr requiefcam.
<verb Deus deduces eos in puteum intevitus. * ^cce don^avi fugiens 3 fr manfi in Jblitudine. *•
Viri finguinum (fifr duloßtatis non dimi- In exordio pfalmi etli humilitatis voce ufus. Ownw
diabunt dies fuos : eyo autem Jperubo in fit* cum ait, Inaurire Deus orationem meam: ^
if J ö non tarnen fine aüqua propria confcientia al-,
*Domme. te . 1 tioris fiducix intelligitur hxc locutus. Non
_____■ _____ enim cujifl'cumque eft innocentix, id poftulare
ut orationem fuam Deus inauriat. Prom- Oration«
G tx namque Temper precationi hominum Dei.
aures Tunt: quia qui naturam audiendi hu- cur non in
mano generi impertit, ipTe extra auditäs non: e*audl'-
poteft eile naturam * Sc qui ubique huncin
nobis Tenfiim auditionis operatur, non poteft
non ubique in ipfo efle quod prxftat. Deus
itaque ubique Sc Temper audit: Ted non om-.'
nium ameriti eft, ut quod audit, & inauriat:, d,
auditum quidem ejus orantis voce penetran-
Ted dignadonem eorum qux audiantur
Pfalmus
Chrifto eft.
1 X.
T R A C T A T U S PSALMI.
g ~ \ U p e r s c r i p t i o pTalmi Titte hi f tö
i ria eft, tantùm in finem in bymnisinteUleïtus
eft. Hymnos aliqui tranflatores
noftri carmina nuncupaverunt : plerique autem
hymnos ex ipTa grxcitatis uTurpatione po-
fuerunt. De nomine nihil diftert, dummodo
res una efïe, qux vel in hymnis vel in car- *•- ^
minibus fignificabitur, intelligatur. Hoc ergo D inauriendi lola orationis innocentia prome-
de pTalmo Tentiendum eft,,.quod quxhymno rente,
ejus vel carrpine continentur, in finem intel- 4. Triplex autem e in exordio oratio pre- 0ra[5;
Ho-enda Tunt: omni intelledu Tcilicet noftro cationis eft edita. Prima enim ea eft, ut inau-. tripiex
ad Dominum noftrum Jefiim Chriftum, quern riatur oratio. Sequens eft, ne deTpiciatur de- nus.
Rom. xo.4- Apoftolus finem legis docuit eflTe, reTerendo., precatio. Tertia eft, ut intendat fibi, Teque
chriftus 2. Frequenter autem admonuimus, earn in exaudiat. Et necefle eft diTcretam efle uniuT-
Dcus fiiaul pfalmorum cognitione lenfiis noftri temperan- cujulque generis naturam : ut non idem fit
& homp. efl~e ranonem, ut eum, de quo & per inaurire, Sc non deTpicere jrurfiimque diffequem
omnis prophetia eft , ex Dei filio ho- rat abutroque intendere, Sc exaudire. Et quia
a minis filium natum meminerimus, a Sc Dei na- E de inaurienda oratione quid intelligi poflec.
turam omnibus ante Txculis manentem in na- oftendimus 5 quid illud fit, NeJ-efpexeris de-
turam hominis efle ex partu virginis genitam:
ita ut naturx pofterioris adjectio nullam defe-
b dionem naturx anterioris aflèrret j nequeb qui'
etiam homo efle cceperat, id quod ante hominem
manebat, Deus Tcilicet, efle define-
ret. Hie ergo aflumens carnis noftrx Tragi-
litatem , Sc manens Tuus a'tque nofter, ita
agit, orat , profitetur , exTpectat omnia ilia
In pfalmis
interdum
«just Dei, ccrdum
precationem meum^ tradandum eft. DeTpiciun-
tur orationes Ieves, diffidentes, inutiles , fx- 1«.
çuli curis anxiæ, Sc rerum corporalium defi-
deriis implicatx, bonorum operum frudibus
infecundx. Hx igitur deTpicabiles Tunt orationes,
Ï3ei dignatione non dignx, de quibus
per ElàiSm prophetam ait , Et cùmextehde- Efail
ritis manus veftras ad me , avertam oculos c<
cjuæ homi- qUæ noftra Tunt, ut in his admiTceat etiam ilia F meos à vobis. Et cauTam deTpiciendx oratiofont
io- quæ fua funt ï loquaturque interdum ex per-,
qmtur. ^Qna j10mjnjs ^ qUia & homo Sc natus Sc paffu^
Sc mortuus eft j interdum autém omnis ei Te-
cundum Deum Termo fit, quia ex Deo homo,
Sc ex Dei filio hominis films exftitiflet : naturx
Tcilicet ejus confidentiam non oblitus in
verbis , qua •* in aflumtione licèt hominis
non carebat j Sc ita ex nobis atque ex infir-
mitate noftra humani Termonis confiietudine
uTuque loquens,ut ex Te atque ex virtute Tua
k 3 Regius codex, hieomillaparticulâ& , mox habet gentium, |
b. in vulgatis, qui jam homo. Concinniùs in mf. Reg. qui etiam
* ?ra RtS‘
nis continu6 Tubjecit ? dicens, Manus veftrx
Tanguine plenx flint. Ubi ergo operatio ini-
quitatis exftabit, illic deTpicitur oratio depre.
cantis. At vero turn in eum qui Tperat inten-
ditur, cflm tacitx Tpei fides, pix conTcientix
religione cohibetur. Et eft nobis hoc abfolu-
tiflimum uniuTcujuTque proprietatis exem- exempli
plum. Inaurivit Dominus verba Chananxx uonh-'i'
Txpe clamantis : deTpexit orationem adolefl %ic,A
dentis illius, qui ab xternitatis largitore di- &'*•
c Sic juxta grsecum mf. Regius. Editi vero juxta Vulgatam ,
3 uitat es.
Regius mf. meritis : non difplicerec prtepoficâ particulâ in-
c Idem mf- in oxordii frecatione oratio eft édita.
vifionem patrimonii poftulabat : intendit au-
4. tern in earn feminam , qux fidei filentio Ta-
lutem fibi eriam à veftis fimbria expetebat,
5. His ergo totius precationis Tux generibus
lo diftindis ^ nunc cauTam iplam expoTuit depre*
candi : quia in exercitatione flia conturbare^
tur à voce inimici, (fr k tribulatione pecçatoriSi Et
quidem exercitatio numquam nifi ad res utiles
lalutarelqu’e TuTcipitur : quas quia in fan-
do quoque impii ferre non poflimt, omnibus
eum injuriis afficere , Sc uique ad formidi-
nem mortis deTatigare contendunt. Sed hxc
in Domino Jefu Chrifto exercitatio, noftrx
Tahitis operatio eft, quam diverlarum lanatio-
num, dehinc paflionis ipfius exercitatio pro-
vehebat. In hoc quoque Te mundo confortio
. noftrx infirmitatis exercens, ( quam exerci-
tationem egreflli fiio Ilaac in campum prx-
figuravit, cum invedx camelo Rebeccx,tam-
quam IponTx ex gentibus exercens Te in hoc
mundo Chriftus,occurritdvoce inimici etiam '
turbatur , cum Samaritanus dxmonium ha-
bens dicitur, cùm quia Te à cruce non eruat,
negatur efle ceteris Talus. Déclinantes in eum
iniquitatem TalTorum teftimoniorum Sc Ten-
tentix mortis,in ira quoque molefti flint ei,
dum flagellis, dum colaphis , dum alapis de-
Ixviunt.
6. Sed inter hxc habens poteftatem a duo-
decimmillia legionumcxleftium evocare,non
ad iram commovetur , neque ad ultionem
exacerbatur. Sequitur enim : Cor meum contur-
batum eft in me. Pati omnia in Te ipfo confti-
tuit, dummodo humanx Talutis lacramenta
perficeret. Difficillimum autem hominis in-
firmitati eft , intra Te ipTum perturbationes
mentis commotioneTque cohibere , ut non
etiam ufque ad ipfam vultus demutationem,
tacito licet motu, fignificatio anxietatis vel in-
dignationis erumpat. Verùm unigenito Deo,
quamvis infirmitas noftra TuTcepta fit , tarnen
divinitatis Tux non eft b abolita natura,
ut non his omnibus qux infirma Tunt falvâ
majeftatis Tux dignitate perfundus fit, dum
univerfa qux mortis noftrx Tunt ac timoris
ita pertulit, ut in eum inciderent hxc potiùs
quàm ineflent, c dum infirmitas noftra magis
A eft, quàm naturalis in Deo eft. Deniqué idip-
Tum fequens Termo connexuit, cum dicit, E t
fo rm id o m o rtis c e c id it (u p er m e. T im o r & trem or
v e n itfu p e r m e , (fr cen t e x itm e . ten eb ra . Et hxc
quidèm in eqm omnia qux noftrx neccflitatis
flint .irruerunt -y Ted ab eo , naturx Tux virtute
ijjlcepta , flint , dum mortem noftram, poterts
non mori , eciam d timorem in Te mortis in- d
grtientem non rehuit»
7. Et cùm hxc eadeni tamquam in homi- Pcnnas no»
B nem imbecijlitati ejus dominatura cecidiflent t, all“ de fu"
tarnen ut, non fubjedum le his qux ingrue-
rent edoceret, Tubjecit, E t d ix i, Q u is d a b it
m ih i p en n a s fa u t colum bee ? (fr v o la b o , f r re-
q u iefcam . e Non infirmus eft, cui ad evolan-. e
dum de Contegentibus Te tenebris metuque
mortis pennx non aliunde flimendx flint. Cum
enim dicit , Q u is d a b it m ih i ? non pofeentis
ab aliquo , fed non aliunde Iperantis eft. Evolare
autem ut columba feftinat, id eft, in
2 fliiritalem redire naturam. Nam Sc in colum- Matth.i.ic.
bx Ipecie Spiritus in eum volando requievit,
habitatione aliquando in eo homine , qui tum
de Jordanis aquis adfeendebat, inventâ. Et
hxc quidem precationis eft caufa, quia infir-
mitate corporis degravatus, hoc quod nobis
eft mortale fufeeperat,ut caro fadus f in Ipi- f
ritum evolaret. Et harum quidem pennarum
Tuarum in plalmo alio ita meminit : Si flim- .r/. ^8. 9-
lero pennas meas ante lucem, Sc habita vero. «
) in poftremis maris. Etenim illuc manus tua «
deducet me. Suas itaque fumet, s ut inteïlL g
gatur eas ex his evaciiatus aflhmere.
8. Sed, fluntis pennis ut volando requief-, Dcfcrmm
cat -, quo fit quieturus oftendit, dicens, E cce qu° lc a -rc*
elow gaVi fu g ie n s , fr m a n fi h in d efetto . Cecide. pii' ICC1
runt quidem fiiper lucem tenebrx, led tene- h
brx earn non comprelienderunt. Elongavit
enim fugiens, qui ne 1 à contegentibus qui-, i
dem potuit comprehend!. Fugit ergo etiam
I eos qui Te perfequebantur, Sc ab his longé
fadus habitat in deferço. Et quod defertum
hoc vel qux lolitudo fit ( ; nam eodem verbo
utrumque grxeitas elocuta eft ) , Sc ita alius
propheta declarat : Lxtare defertum fitiensEfa. jj. 1.
exfultet defertum, Sc floreat tamquam Iilium &c-
Sc floreant Sc exfulcent deferta Jordanis. In-. «
3 Memorias lapfùm hîc arguit Èrafmüs, quia, inquit, c. i l . in
Matth. non habentur nifi duodecim legiones. At una & conftans eft
in linccrioribus mff. leélio hîc j in Plàlmum fuperiorem n.' i. lib.
i ‘o. de Trini^. n. 41. immo & in Macth. ut ipfc in vetufto codice
le deprehendifle fatetur Erafmus. Sicubi igicùr aliter occürrat,
h*c diverfitas non Hilario, fed notariis aiit fciolis eft cribucnda
b Extufi, oblita natura : eraendantur ex mff. Tum Er. Lipf. &
Par. ut non in his. Reâiùs abeft in à Bad. & mil', ex quibus Rc-
gtus parciculam non antique more > punâo nimirum fubterpofito,
expunclam habet : quod in eumdem fenlum redit.
•* *n Rcg*° codice hilcc verbis, dum infirmitas nofira magis eft,
quam naturalis in D ce eft, ca qua modo dicebamuS ratiône expun-
Cns , fuperferiptum eft, dum infirmitatis nàftra magis eft, quod in
'Wf'tfioprttitur homine, quàm divine, que imfaJfibUis eft, nature t
ubi Hilarii mentem potiùs expreffam liabes, quàm verba. Dili-
gM rccincndum.> »llud dumtaxat apud Hiîarium naturalc effe
Chnfto,quod divins illius naturS convenir, quod autem huma-
n* ’ Vt UC a^'cnum co ac tamquam noftrum & non fuum fpe-
«art. Hmc quod nos dicercmus , manens Dcus & home, ipfc
luperiusn. ?.. dicit, manens faut atque nofter. Atque adeo hîc pro-
ntetur Chriftum prout nofter fie homo eft , timorem, dolorem ,
mortem aliafque humanas inHrmitates perpeffum effe, quas negat
expertum effe , proue faut ac Dcus eft.
Ita codex Vatic. Alii verè, timoré in fe mortis ingrnente.
4 In vulgaris , nam infifmus eft : mendum. Mox apud £r.
Lipf. Sc Par. pennt aliunde fumende funt, expundto non: riicn-
dum exmendo. Uttumque coiiiguht mff.
* Regius codex, in fpiritu. Verius alii, inJpiritum, quod paulo
ante dixerat Hilarius , in fpiritdlem redire naturam, quod alibi
dicit, etiam (ccundum homincm fieri Dcum, alibi in pcrfeAunf
Dei filium gigni, quandoque redire ad unitatem naturalem Parris
quam (ccundum homincm ami(erat, faepius cam apud Deuui
refumcrc gloriam, quam apüd eum habebat pnus quam mundus
diet.
8 Er. fic Lipf ut non intelligatur : quod, prima edit, Par. beno
Corte&Utn, prave in poftrdriam revocarum eft renicentibus mff
Deindc mf. Reg. eas & his. Ac tlim fola editio Par. evacuatis.
Rctinendum ex his evacuatus, nimirum cx ilia gloria qua (upr4
homines'& Angelos «latus crat Chriftus ,c x qua fe evacuans, fic
ab Angelis paulo minoratus ad homines uique delcendic.
'* Regius mf. in folitudine : quam ledtionem zque ac aham
mqx probat Hilatiui.
* In vulgatis, d gentibus. In uno £ mff. Vatic, d continenti-
bus. In altero'fittiul fic Reg. dcoittingentibus. Verius in tertio ncc-
non fic Miciac. a contegentibus, tenebris (ciliccc, dc quibus num.
7. jam didtum erat, Non infirmus eft, cut ad evolandum de contegentibus
Jit tenebris See.
G iij