hinc evangelicæ domus fiint ponenda funda- A liber evangelicorüm atque apoftolicorum di-
mina - ut per eamdem naturam divinitatis unius dorum interpres loquetur : t per c fed interim ex leunns
Deus per id intelligatur, quödirt Deum
alterum Deus unigenitus non refertur. Tenui-
mus enim omni hoc fermonis noftri libello eum
ordinem , ut in quibus fuperiore libro Deum
filium docueramus, in ipfis nunc Deum verum
oftenderemus. Et , ut a fpero, ea di&orum
omnium abfolutio fu i t ,u t Deus verus intelli-
geretur, qui Deus eile non negabatur. Reli.
ge Sc prophetis h o c , quod Sc loq.uimur Sc ere-
dimus , eft docendum. Nativitas igitur Dei
non poteft non earn, ex qua profe&a e f t , te.
nere naturam. Neque ehim aliud quam Deus
fubfiftit, quod non aliunde quagn h ex Deo
fubliftit. Eamdem autem naturam ‘ ita , non
ut natus fit ipfe qui gen u it, ( nam quomodo
_ erit ipfe , edm genitus fit? ) fed in his ipfis
quus autem nunc omnis lermo ad id proficiet, B fubfiftat ille qui genitus e f t , k qua: totus eft
ut qui Deus verus eiïè intelligitur , non
Deum alterum deputetur 5 Sc quod b ad alterum
non proficit, ad unum intelligatur : unum
autem illud non fubfiftentem naturam périmât
in Filio., fed in Deo 8c Deo naturam D e i
-c cönlervet unius.
36. Veritatis ratio p o ftu la t, ab eo initium
intelligentiæ iftiüs fumi, per quern manifeftari
fæculo Deus coeptus eft, d Moy fe namque, cuipfe
qui genuit : quia non eft aliunde quod
genitus eft. Et per hoc non refertur ad ^liud ,
quod in unum lubfiftit ex uno : neque novum
in le e f t , quod vivit ex vivo : neque abeft à
le , quod vivus genuit 1 in vivum. A c lie in
generatione Filii Sc naturam fuam m lequitur
incorporalis atque indemutabilis Deus , incor-
poralem atque indemutabilem Deum gignens :
nec naturam fuam deferit ex incorporali atque
t Deus. jus ore hæc de fe unigenitus Deus profelfiis C indemutabili Deo incorporalis atque indemueft
: Videte, videte, quoniam ego fum Deus , S '
* non eft Deus prater me. A c ne fortè di&i hujns
e virtutem harretica impietas ad patrem in-
nafeibilem Deum referat 5 Sc ipfa dicli ratio,
Sc Apoftolus audor occurrit , qui ex perlona
unigeniti D e i , ficut fuperiüs + docuimus, in-
telligendi totius hujus fermonis interpres eft j
Sc hoc quod didum eft , Zatamini gentes cum
. plebe ejus , proprium ejus elle demonftravit,
tabilis D ei perfeda n ativitas, per hoc utique
fubfiftentis ex D eo Dei facramentum. Hæc ita
unigenitus Deus per landum Moylen teftatur:
Videte, videte, quoniam ego [um Dominus, S ' non
eft Deus prater me. Non eft enim natura divinitatis
alia , " ut præter fe Deus ullus fit. Nam
cùm iplè Deus f i t , tarnen etiam per naturæ
virtutem in eo D eus eft. Et per id , quôd ipfe
Deus eft 8c in eo Deus eft , non eft Deus
ibid. 12. fubjiciens ad fidem d i d i ,# erit radix I e f f e ^ Dpræter eum : cum non exftet aliunde quod
qui ßirget regere gentes , in eum gentes fierabunt.
Demonftrato igitur per Moyfen eo qui dixe-
r a t , Non eft Deus prater me, in eo quod a i t ,
Zatamini gentes (imul cum eo } Sc Apoftolo jd
ipfum f aef Dominum noftrum J e s u m C h r i s
t u m unigenitum Deum intelligente, in quö
lecundüm carnem ex radice JefFe lurgente rege
gentium fpes eft • ipla nunc didi ratio tra-
danda eft , ut quia didum non ambigitur ,
quatenus didum fit polfit intelligi.
37. Verum Sc abfolutum Sc perfedum fidei
noftra facramentum eft , Deum ex D e o , Sc
Deum in Deo confiterij non corporalibus mo.
dis , fed divinis virtutibus 3 nec natura: in naturam
transfufione, fed 8 myfterio Sc poteftate
natur«. Non enim per deledionem aut pro-
tenfionem aut derivationem ex Deo D eus eft,
led ex virtute naturje in naturam eamdem na-
tivitate fubfiftit. Res ipläs planiüs confequens
Deus e f t , Sc in eo Deus f it , habens in fe & quod
ipfe e f t , & 0 ex quo ipfe fubfiftit.
38. Confirmât autem fidei noftræ veram & jJ j
lalutarem profelfionem idem atque unus in p
plurimis Spiritus prophetiæ , per fucceifiones
Sc intervalla temporum non demutans reli-
giolæ dodrinæ prædicationem. Ut enim per
Moyfen ex perlona unigeniti D e i d id a , ple-
niore ad intelligendum confirmarentur profe-
E d u -, rurfum fermone Dei patris ex perlona
virorum excellbrum idem prophetiæ Spiritus
per Efaiam loquitur: Quoniam in te eft Deus, e|*
S ' non eft prater tè Deus. Tu enim es Deus, S
nefciebamus, Deus Ifrael falvator. p Exlêrat fe
in hanc Sc naturæ Sc nominis infeparabilem
profelfionem hæreticæ impietatis delperatus
furor : Sc hæ c, fi poteft , didis ac rebus unita,
rabido velàniæ fuæ dfe concerpat. In Deo
Deus e ft, Sc præter eum Deus non eft : dilïölvat
* Verbum fpero omittic mf. Vat. baf. Eodem fenfu pro opinari
ufurpat AuguAinus epift. r j7 . n. 22. Plures, inejuit, Celeftii funt
fectatores, quàm fperare pojfumus.
b Editi cum unico recentiore m f Colb. in alterum non proficit,
id mum. Poft ad alterum, fupple conflituendum, vel intelligendum}
& poft ad unum, intelligere eft mentem referre, aut bertinere.
c Unus è m(T. Colb. confummet, quod etiam Carnut. fccundis
curis habet : minus ad mentem Hilarii.
d Excufi hïc prseférünt, Moyfes , & poft verbum profeffus e fl,
ad j ieiunt ait : renitentibus mlT. totoque contextu nonnihil abrupto.
Malumus cum veteribqs libris, Moyfe namque, fine ait, hoc eft,
rtempe a Moyfe. Quippc namque pro nempe alias jam obfervavimus
Hilario uficatum.
e Sic mil. Editi vero, veritatem.
{ Bad. Er. & Lipf in Dominum. Particula in expumfta eft edi-
tionc Par. Habcnt autem mlf ad Dominum , fupple referri, vel
pertinere.
S- Illud fed myfterio illuRi&ri poteft his Ambrofii lib. 4. de fide
c. 9. n. 10}. Generatio non in woluntatitpoffibilitate eit, fed in jure
quodam&profrietàtepaterne videtur tfft fecreti See. Quod vero hie
myfterio nature., lib. 6. n. 19. dicitur facramento fubftantic.
“ In excufis 1 ex Deo Dens: abundat vox Deus, neque exftacin
mlf quorum in plcrifquc deindc, ut & paulo ante , fubftitit.
1 Excufi hie addunt inde: nullo fufFragante mf. Hujus vocis
loco fupplcndum tenet. Expreflius in Pratellenfi codice , Dei autem
naturam ita obtinet: ctfi minils finccrc. Hie Hilarius pro
more prxcludit locum fulpicioni, ne Sabellio favere exiftimetur.
k Sic pervetufti codices Colb. Corb. duo Remig. tres Vaticani,
Thcod. Germ. See. Alii verb nonnulli cum vulgatis : in quibtts
totus eft ipfe qui genuit : quia non ex alio genitus. Neque aliud
quam Deus eft: quia non eft aliunde Sc c.
1 Particulam in adjecimus amftoritace mff. Sic & lib. 7. n. 27.
Non enim novum eft, quod ex vivo generatur in vivum.
01 Hie in mf. Corb. luperfcriptum eft, ut ita dixerim , quod' &
in vulgatis & in rccentiorikus mff infertum fuit , led non habetur
in vetuftioribus.
a Bad. Er. Sc Lipf. ut prater earn Deus alius fit.
0 id eft, ita in eo Pater eft , ut habeat Sc id quod e ft, Sc id ex
quo filius ipfe fubfiftit.
P Carnut. mficum aliquotaliis>necnon Bad.Er.6c LipC.inf/rat fe.
eum qui inert -, ab eo in quo inert : & lacra- j
menti hujus intelligentiam d ivid a ta generum
varietate. Nam in eo quod a i t , In tc Deus eft,
naturæ D e i patris in Deo filio docuit veritatem
: cùm b* eo Deus intelligeretuir eflè qui
Deus eft. In eo vero quod fubjecit, Et prater
te non eft Deus : oftendit præter eum Deum
non e lle , quia in le Deo Deus ineflet. Hoc
verô quod tertium eft , Tu es Deus, S ' nefciebamus,
humanæ iptelligentiæ piam Sc fidelem
teftatur profelfionem, quæ cognitis nativitatis |
myfteriis, Sc nomine * ad Joleph per Ange-
lum nuntiato confiteretur, Tu enim es Deus,
S* nefciebamus, Deus Ifrael falvator : fubliften-
tem in eo Dei naturam b intelligentes , cùm
in Deo Deus in f it , nec præter eum qui eft
Deus quifquam Deus alius fit j quia ipfe D eus,
Sc in eo D e u s , alterius nobis enjulquam Dei
non relinquat errorem. Et hæc quidem Efaias,
individuam atque infeparabilem Parris Sc Filii
divinitatem teftatus, ita prophetavit.
39. Jeremias verô non dilpari prophetiæ
virtute, indifcrecæ à Deo pâtre naturæ unigenitum
elle Deum ita do cq it, dicens : Hie
* Abeft generum varietate à veteribus.libris Colb. Corb. Remig.
Vind. &c. An ex margine in textum irrepfit ?
b In vulgatis intelligent. At in mfl. intelligentes, quod ad eos referendum
, qui paulo antè dicunt, nefciebamus.
e Sic plerique mff. At qui Carnutenfem recognovit, quod ad
ealeem hujus ac fuperioris libri -verbo cmendavi figpificat, non
advettens hac Jeftione majorem efie membrorum antithefim , bîc
appofuit particulam non. Eamdem prx fe fert mf. Vat. baf. cum
. Deus nofter eft' , S ' non deputabitttr alter ad eum>
Qui invenit omnem viam feientia , S ' dedit earn
Jacob puero fu o , S ' ifrael dileflo fuo. Poft hac
fupra terram vifus eft , S ' Inter homines converfa-
tus eft. Quid alium Deum in filio D ei Deo
hxretice fupponis ? Difce unum Deum verum
intelligere Sc confiteri. Non alius Deus ad
Chriftum deputatur ut Deus fit. Deus eft ex
natura, ex nativitate, ex Deo. Q u ó d enim
Deus eft, ex Deo e f t , non etiam Deus alius
> eft. Alius enim ad eum non deputatur j quia
non eft in eo alia prater quim qua: Dei eft
veritas. Quid verum 8c non verum, quid de-
generem Sc nobilem , quid diverfum c Sc di-
verfum fub unius Dei ementita religione com-
ponis ? Deus eft pater , Deus eft Sc filius. In
Deo Deus e ft5 prater eum Deus non e f t , non
alter ad eum deputatur ut Deus fir. In his fi
unum magis qudm Iblitarium Deum intelliges j
Ecclefia: religionem profiteberis, qua: Patrem
j in Filio confitetur. Sin verö unum D eum , ad
lolitarii fignificationem , (acramenti caeleftis
ignarus obtendis 5 extra cognitionem D e id e s ,
Deum in Deo elTe non confitens.
tribus aliisreccntioribus. At,in fobs editis legere eft, indiver-
fum. Porro uti te'ftis eft Athanafius Or. 2. Cone. Ar. p. jn . aflc-
rebant Ariani cum fuo principe in T Italia, Verbum aliud diver-
fumque ac dijfimile ejfeper omnia (ubftantie. Patris.
d In mff. Colb. & Germ, etiam, loco verbi es. Hie facramenti
c&leftis ignarus prxdicatur, qui Deum veri filii verum1 patrem cfle
ignorat: quod qui nefeit, nomen Dei nondum feire uepius affit-
L I B E R S E X T U S .
Statim tth exordio reprxfentat Arianam luem p e r omnes fe rm e Imperii Romani p ro -
qjindas grajfintem : cujus difßcillima cura f i t , quia error e x plurimorum affenfi. puhlicam
fibi aufâoritatem comparajfet. Epifiopali tarnen officio , plurimos ad (veritatem re<vo-
candi fp e adduHus Hilarius fid e i patrocinium fiifc ip it. nArianarum partium epifiolam in
quarto lic et libro, u t earn e x lege & prophetis re fe lle r e t > exferiptam, in hoc rurfum e x -
fe r ib it , u t eamdem ex Ewangeliis & Apoftolis plenitls confutet. Quam deinde percurrens,
nodos iüitts explicat' ac <venenum pand it : qui v id e lic e t , hareticorum damnandorum ob-
ten tu , pias Ecclefia v o c e s , Filium e x Deo prolatum, homoufion , lumen de lumine,
fine initio genitum, fupprimere ten ten t, exfiinBa fid e harefim inducere. Quocirca quod
apud hecreticos vitiofitm efi apertt, (dfi ab Ecclefia damnari declarat, confirmatque quod
in ea p ie pradicatur.
Turn e x occafione humante rationis, qua compofitum aut corporeum fo r e Deum v o lu n t,
ß quod e x ipfo aut e x u te ro ipfius genitum ejfe Filium feriptum f i t , eum e x paterna
fabflantia intelligamus : obfervat primb harefim audacem quidem e jfe , f i d prudentix de-
flitutam : deinde negari non p o jfe , quin Chrifius d ix e r it , E x ip fo fum j & , hoc dicendo,
f e neque e x n ih ilo , neque e x alia quam ex Patris fubfiantia , neque cum eo e x quo efi
eumdem ejfe tefiificatus f i t : demum nefas ejfe ‘Deo non credere, adeoque humana rationi
qua Chrifli teflimonio adverfetur locum nullum ejfe, ac lic e t plura pojfent, aliud tarnen
ei opponi non debere. H i e cotmnemoratd hareticorum fen ten tid , qua Chriftum filium e x
adoptione, ex nuncupatione D eum, unigenitum e x p r iv ilegio , & e x ordine quern in rebus
creatis obtinet primogenitum interpretantur , ad Deum f e f e convertit conquerentis
ad modum, qubd f i p e r Moyfen (dft prophetas deceperit, (eft evangelicis apofiolicifque
doBrinis immedicabi liter imbuto, no vos illos doBores tam tarde f ib i protulerit.
K k k iij