mundi totius corpus creatum eft, originem lu- A dam in nobis imaginis Dei eft, 6c fimilitudL
: mit ex dido Sc fubfiftere in id quod eft ex verconi
iiao £)ej coepic> Yerùm de homine ita Deus Iocu.
nul’k tus eft : Eaciamus hominem ad imaginem 6C fi-
Gv». 1 . 16. militudinem noftram. Differt itaque natura 5c
origo hominis ab inftitutione. univerfæ creatio-
nis; Sc propriè de eo ante 6c tra&atur 6c con-
firmatur ut fiat, cùm cetera fine quadam con-
iilii fententia elfe fint jufla. Habet ergo pri_
mùm hanc origo hominis dignitatem, quôd
ei proprium fuit de fe ante tradari.
Pnvüe- 5. Verùm 6c in hoc præfenti prophetico
skMniaiii- *ngens kumanæ originis privilegium
S«s Dcfm continetur. N on enim manus Domini pecora 6c
cendacur. aquatilia 6c volatilia fecerunt 3 nufquam iftud
Scripturæ tradidere. Egregium hoc itaque 6c
præclarum in homine eft, quia à ceteris digni-
tate operationis excipitur. De confirmatione
F.faîts-it- autem cæli ita quodam in loco legimus : Ego
fee. Lxx. manu mea firmavi cælum. Ergo exæquatur
nis inftitutum. Eft ergo in hac rationali Sc in- coIfv
corporal! anim* nöftr* fubftantia primum , (Hj
quod ad imaginem Dei fadum fit. Secundi 2J*
verb operis efficientia quanto differt ab inftitutione
* prima ? Deus terr* pulverem ac. * / .PiiD
cipit. Nam fumitur pulvis , 6c terrena materies
formatur in hominem, vel pneparatur:
Sc ex alio in aliud opere ac ftudio artificis
expolitur. Primum ergo non accepit, fed fe-
B cit: fecundum non ut primum fecit , fed accepit
5 6c d tunc formavit vel pneparavit. 4
8. Utrumque e autem inteUigi redè po- , c
teft, quia utrumque feriptum deprehendimus: Pr*pai
utformaverit in id quod eft, corporis fcilicet
fpeciem 3 vel preeparaverit in id quod dicitur, p
Et infpiravit in eum fpiritum vita, 6c fadus d
eft homo in animam viventem. Inlpirationi
ergo huic praparatus five formatus eft : per
quam natura anima 6c corporis f in vita peroperationi
hominis iftud elementum, cùm a id- G fedionem quodam infpirati fpiritus feedere
r . . Y'. - ‘ c .__ ____ «fT« ____~______ in / InnlirAm nPOhic D'in
Uno Dei
juflli perfe
ipfum manu Dei firmatum efle memoratur
Sed quamquam cal um manu 5 homo tarnen
manibus. Praftat ergo officio unius manus ,
duarum operatio : Sc id quod ad confirmatio-
nem cali lacis eft, in hominis conditione non
fufficit, Intelligendum autem eft cur manibus
Propheta fe fadum efle dicat : neque folùm
fadum, led etiam figuratum velpraparatum.
6. Ceterorum omnium elementorum créacontineretur.
Seit in fe duplicem beatus Paulus
efle naturam, ciim fecundum interiorem r
hominem deledatur in lege, 6c cum aliam in 1
membris fuis videt legem, qua le captivum
ducat in lege peccati. Quod ergo fit fecundum
imaginem Dei, ad animi pertinet dignitatem.
Quod autem formatur ex terra, lpe-
ciei corporis naturaque primordium eft. Et
quia vel locutus ad alterumDeus intelligitur, <
tio eo ipfo tempore Sc inftituta 6c effeda eft, Dcùm dicit, Faciamus hominem 3 vel triplex
quo fubfiftere jubebatur : neque inchoationem
eorum 6c perfedionem tempus aliquod difeer-
nitj namconfummationeminchoatio in eo quod
eft ccepta percepit. Homo verb, cùm internam
6c externam in fe naturam diflbnantém aliam
ab alia contineät, Sc ex duobus generibus in
unum fit animal rationis particeps b conftitu-
tus, duplici eft inftitutus exordio. Primiim
. enim didum eft , Faciamus hominem ad imacögnofeitur
hominis fadis præformatique per.
fedio : cùm 6c fit ad imaginem Dei, Sc formatur
è terra, 6c inlpiratione fpiritus in viventem
animam commovetur : idcirco manibus
le fadum 6c formatum, non manu tantùm
Propheta teftatur, quia in conftitutione jiia
non b folitarii tantùm, 6c eadem triplex fuifle
docetur operatio.
9. Et quia iftud feiat Propheta valde elle Hum
ginem Sc fimilitudinem noftram. Dehinc lè- E occul turn atque reconditum , quatenus fcilicet *||
cundb, Et accepit Deûs pulvêrem de terra,
6c finxit hominem.
j. Primum opus non habet in fe aflurnt*
; aliunde alterius naturæ originem. Incorporale
eft, quidquid illud c turn de confilii fententia
inchoatur : fit enim ad imaginem Dei.
Non Dei imago 3 quia imago Dei eft primo-
genitus omnis creatur* : fed ad imaginem Dei,
id eft, fecundum imaginis 6c fimilitudinis fpemanibus
Dei formatus fit : tamen at plenam
atque ablolutam intelligenti* hujus rationem
1 conleqitatur, ait, Da mihi intellettum, ut dif
cam mandat a tua. Tamquam ignorans h*cloquitur,
Sc tamquam nondum intelligentiam
adeptus, dari fibi intelligentiam deprecatur:
6c audent non dico Ecclefi* homines, led gen.
tium fophift*, quodam de natur* human*
inftitutione velle tradare 3 audemiis etiam glo.
ciem. Divinum in eo 6c incorporale conden- F riari,red<e ac perfed* nos vitae efle feientiam
dum, quod fecundum imaginem Dei Sc fimi- confecutos. Sed doceri nos oportet prophet* f ^
litudinem turn fiebat: exemplum fcilicet quod-' hujus exemplo, ut vel divinarum rerum igno- ganto
3 Sola editiö Par. ad ipfum. Argumcnto ,quod ex . verbis Efaise i
fecundum lxx. cum H Dario conncit Ambrofius, non item fufFra- i
gatur Vulgara, in qua legere eft, manus met tetenderunt alum, j
i> In mir conflitutum. Hunc locum non attendic Scultetus, inter
lingulares Hilarii opiniones reccnlens quod animam corporcam
ienlerit. Si enim animaeft corporca, homo non conftat duobus
generibus , nec naturam aliam ab alia diflonantem continet. Quip- j
pe non novimus.nifi duo fubftantiarum genera, quorum unum cor-
poreum fit, alccrum corpore careat.
c particula turn in vulgatis omifla, revocatur ex feriptis. In-
eorporalis animx fubftantia rurfum hie ac deinceps ita dilertis j
verbisafferitnr, ut non vidcatur quomodo Scultcci imprudentiam j
noncbrrexcrinc alii recentiorcs. Si quid in Matth, c. j.n . S.ob-
fcüri loquitur H ila r iu s ex his claris erat illud intelligendum. J
A Denuo hie in editis deerat tunc, ac cetera nonnihil perturbatc |
erant pofita. Dcmonftrat Hilarius animam ex nulla prxexfiftente
fubftantia conditam , corpus autem non ita.
* Scilicet & verbum formavit, Sc prtparavit : ut corpus fi infe
fpeâetur, dicatur formatum ; praparatum autem , fi rcfpiciatur
ad animam, cui recipiendx aptatum eft.
f Tres mil', vita perfettionem. . . . continent. Infpirationem hie
interpretatur Hilarius tertiam veluti Dei in homine condcnde
aftioncm, qua animam cum corpore connexuerit.
8 Sic mff. quod relpondct verbo prtparaverunt. Editi verô,
formatique.
b In vulgatis , folitaria : non exprimitur una ratio cur ma-
nus Dei in plurali dicantur hominis conditriccs. Hujus enim
rei duplex redditur, prima, quia non unius perfonse operaciÿ
fuit. ; altera, quia non una fuie > fed triplex.
‘ MIT conftquamur.
rantiam confiteamur, vel ignoratarum intelli- A ne, quàm in fide, operis t Sc idcirco hie non
gentiam deprecemnr. Optimum eft autem cæ- — J ; ’ - “ ' ; ^ 1 ’ '
leftium mandatorum feientiam à Deo per pre-
çem poftulare, infirmitatem ingenii noftri pau-
pertatemque cognofcere. Primum enim , fe-
cundùm Apoftolum, munus eft gratiarum la-
pienti* donum, fequens feientiæ : 6c idcirco
hunc ordinem etiam hie propheta fervavit,
dicens, Da mihi intelleHum, ut difeam mandata
tua. Primùm intelligentiam, poft etiam feientiam
deprecatus eft
credidit, fed cognovit : quia fides habet obe-
dientiæ merltiim, non habet autem cognitæ
veritatis fiduciam. Diftinxit Apoftolus pluri- ]
mum inter cognitionem fidemque difïerre,
pofteriore earn loco inter gratiarum donacon-
numerans. Primo enim lapientiam , lequenti
cognitionem, tertio fidem prâsdicavit : quia
qui credit, poteft ignorare quod credit 3 qui 1
autem jam cognovit, non poteft id quod cog* :
B novit adepta cognitione non credere.
13. Ergo ambiguitatem hie non admittit
Propheta, quin feiat jufta efle Dei judicia,
id eft ,.humifiationis fuæ Sc tribulationis 6c con-
10. Sequitur deinde: Qui timerit te , videbunt
me 3 & hetabuntur, quia in verba tua fperavi.
Confuetudo impiorum eft, ut confpeais reli-
giofis viris triftes fint. Oderit enim necefle temtüs 6cinjuri«e Sc doloris. Ita enim ait: Cog*
eft ebriofus fbbrium, continentem impudicus, novi , Domine , quia aquitas judicia tua , &
juftum iniquus: 6c tamquam confcienti* onuS j verè.humiliafii me .• non fine Caufa le fcilicet
pra:fentiam fancti cujulque non fuftinet. Con- eflè tribuLationibus llibditum, non fine caufa
tra veró ad confpedum viri fidelis, religiofi palfionibus |)ermifllim, non fine caufa injuriis
omnes quibus timor Dei eft lastantur, 6c vel Co- humiliatum 3 fed ad humanorum vitiorum ex-
lo corporea: contemplationis vifii gratulantur, C pianda peccata, ex juftis fe ac veris Dei ju-
modo avium herbarumque quarumdam, qux diciis humiliationi efle fubje&um.
Judicia Dei
jufta.
vil* tantum Sc x conlpeft* morbis aliquibus
Sc infirmitatibus medentur. Utilis ergo eft Sc
fanfti pr*fentia timentibus Deum : quia necefle
eft profebtum aliquem ex contemplatio-
ne ipfius conlèquantur. Sed Propheta non hoe
in fe iölum contuendum putat, quod b cadu-
cis ac promifcuis oculis lubjedum eft. Vult
ille probitatem vit* fu* confpici, vult jufti-
14.' Sed quia in his palfionibus ex æquitate
divini judicii verfetur : * exhortationem pr*-
fentium humiliationum ex mifericordia Dei
deprecatur 3 quia humana infirmitas impar fit
toleranti* paflionum, dicens, Fiat mifericordia
tua, ut exhortetur me fecundum eloquium tuum fer-
vo tuo. Sed meminit bonum fibi elle humiliari
bonum fibi efle palfionibus fubdi, Sc ea omnia
tic David
dedinare,
led Dei ope
forci ter
tiam fuam 6c religionem Sc continentiam cerni. D à quibus vexatur, purgationem fibi terreno-
Non enim tantùm , quia vident eum, timentes
Deum lætabunturjfed quia vident eum in verba
Deilperantem: Sc fperantem non mediocriter,
neque confulo human* opinionis errore 5 led
dicentem cum libertate id quod confequitur.
n. Cognovi, Domine, quia a quit as judicia tua,
& c verè humiliqfii me. In locis ceteris memi-
nimus, ita Prophetam .dicere lolitun^Da mi-
; hi incelledum, 6c doce me, 6c obfervabo prærum
eflè vitiorum. Non enim ut humilitas ac
tribulatio à le auferatur, orat j fed ut fibi ex
mifericordia Dei adhortâtio in tribulatione
præftetur. Optât ergo f diutino proelio in his
corporis lui infirmitatibus militare : optât lon-
go certamine adversùs mundi hujus nequitias
confiftere. Sed adhortationem ex mifericordia
Dei Iperat : ut tribulatus licèt Sc aftlictus, divin*
adhortationis auxilio firmetur. Scit 6cbea_
ceptatua. Nunc autem tamquam d de adeptis E tus apoftolus Paulus, omni ipfe tentationum
profitetur, dicens, Coznovi, Domine, quia oequi-
tas judicia tua. Sed me non dc judiciis illis
æternis, fed de prælèntibus fermo eft. Judicia
énim ilia *terna lècundùm eumdem prophetam
, ficut abyflus multa 3 6c lècundùm Apo.
ftolnm, Judicia Dei inveftigabilia 6c inferuta-
bilia. Scit autem in his judiciis qu* nunc flint,
quidquid in lè geratur, ex judicio Dei fieri :
omnes tribulationes, omnes prefluras , omnia
genere perfunctus, uti s fe divin* milèricordiæ
adhortatione, dicens, Benediftus Deus pater 1
Domini noftri Jefu Chrifti, pater milèratio- e
num, 8cDeus omnis exhortationis, qui exhor. «
tatur nos in omni tribulatione. Et adhortatiô- «
îiem hanc feit fibi Propheta promiflam h à Deo
pâtre 6c Domino miferationum, qui per ten-
tationes eum qui in fe credat examine t : atque
ideo fubjecit, fecundùm verbum tuum fervo tuo :
infe&ationumodia,omnesperfecutionuminfe- F id eft, fecundum earn promiflionem , qua fpo-
ftationes, exjudicio in fe Dei adefle,ut per h*c ponderit le tribulatos in palfionibus non reliprobabilis,
ut per h*c emendatus, Sc tamquam durum. Dixit enim in Evangeliis, Cum ero-o
per ignem examinatus atque purgatus fit. tradent vos, nolite cogitare quomodo aut
11. Plus eft autem nefcio quia in cognitio- quid loquamini 3 dabitur enim vobis in ilia hora
Matth.
19. Ó■ ■
* Regius codex cum Albin. confpeSta utiles funt. ZJtilts ergo
&c. In eamdem litt. n. aj. Ambrofius t Si eft tanta w .in c ju it ,
in naturalibus ,.ut animal vifum profit i&ericis, See. Quodnam fit
illud animal docet Plinius lib. 3,0. hift. nat. c. n . ubi ait : Avis
iüertts vocatur d colore, qua f i fpeftetur, fanari id malum tradunt,
& avern mort. Hanc puto latine vocari galgitlutn. Galbùlüm alii
vocant, vulgo Loriot.
b I« noftri mff. At cxcull, publias. '
. * Apud Par. Me veritate tua ; infrà auteur, i» veritatt tua. Utro-
biquc ex editionibus aliis ac duobus mff. reftituimus vere, quomodo
vertu Hieronymus ex hebrseo, faventibus etiam Grsecis , qui 1c-
gunt oAurftot. fine <rS.
d Indùobus mff. dé apertis, leftio non fpernenda : fit prsefentia
Dei judicia, qiiatcnus àpcrtà, opponantut sreerhis, qutc obfeura
ut abyflus prardicantur. ■
e Sublcquentcm pfalrni verfum 7 6. in vulgatis hie perperam in—
Ibrtum relnóvimus, & mox integrum reftituimus àuftoricate mff.
f In vulgatis divino. Magis placet cunvmff. Reg. Vatic. Albin.
diutino-.
s Abeft fe à mf. Mic.
h Regius codex cum Albin, ab eo pâtre. Miciacenfis cum Vatic.
Habens Patrem ó* Dominum miferationum. Mox editi, qui ft ere■»
dat, omiflb in.