-Ad huius foitur nos Propheta fcientiamDei, A ipfum veró originis inchoat* opus effectufque
® fr- « B H H H H n o- _ in r»c\Kiqui nbbis ixpaffus, Sc mortuus eft, 8c refur. « irl in llim n n n n fît
y. 1 1 ., .1 r e x k , 8c Doininus eft, infticuit dicens, Deus
a iwfier Deus falvos faciendi, & * Domini exitus
mortis : eum nobis .Deura intimans, qui ciim
eflet Deus, omnia ad falutis noftra: incremen-
cbriftu* ta fufceperit. Et idcirco hie Deus mfier eft :
eoiimDeos _uja £)eus eorum fit, qui fient falvi. Salvos
^ivi.ClU autem nos per id Deus nofter b effecit, quod
b exitus fit mortis egreflus: id enim his verbis,
monftretur, cum in nobis id ipfum quod fu.
mus operatus lit 5 e x ipfo autem initia vit* ad
exordia fpiritüs indulta notefeerent. Nonfuit
ergo a beneficentia divin* bonitatis alienum,
ut qui ex ft ipfo nobis, qui ejus genus fomus,
vita: ac Ipiritds elementa tribuiflet, in fe ipfo
quoque nobis per unigenitum Deum *terni-
tatis noftr* inchoaret exordia : veréque nunc
Sc ex ipfo Sc per ipfum Sc in ipfo maneremus.
quæ latinè minùs exprefsè atque abfolutè B cùm * quando nos in hac ipfa habitatione ac
^tr anf«l ata fro nt, conKtin et_ur . Aa dJm__on_u:i _en:i_m CaAa n-tnn^î lénine H omnia in nmnihiis rflfoperiùs,
plerumque interprètes cunctos, dum
collocationem ordinemque verborum demu-
tare ac temperare non audent, minùs dilucidè
proprietatem decIaralTe didorum. Verumta-
men in his quæ dida font , Deus nofter
Deus falvos faciendi 3 & Domini exitus mortis}
- Sc falutis noftræ Deus, Sc exitus ejus ultra
Domini e x itu m mortis oftenditur. Qui mortis c exi_
cft proprius.
f
Chrifti
fede mundi hujus, qui omnibus eft,
collocatus, rurfum pleniüs jam atque perfe-
dius in fe ac per le k atque ex fe inita carnis
noftr* focietate poft exitus mortis jam coho-
caret *ternos. H*c quidem ad ligniHcatio-
nem divin* bonitatis ita dida lint.
23. Sed fufeipiend* ab unigenito Deo car- HiW!
nis, adeundasque mortis, & per Apoftolum, ^
WA1LIU11 l i l v l Sc nunc 1p er PropA hetam —g rand» ior pr■ oJfundior- c m , tus Domini lint. Omnibus enim qui veniunt C que ratio tradatur. Ac primum quid in cniin
vitam, ingreflus d in mortem eft : fed pri-
moo-enito ex mortuis e tantùm proprius fuit
egrelfos ex morte. Atque ideo proprius exitus
mortis eft Domini, quia aflumt* ab eo
carnis hæc virtus lit, ut naturæ noftræ corrup-
tionem in gloriam cæleftem poll exitus mortis
efferret. Verùm f hæc fufcepræ mortis ipfius
non fuit occultanda vel caufa, vel ratio : Sc
‘ quid nobis unigenitus Deus ex forma Dei
cis facramento atque mortis ab unigenito Deo
&; Domino majeftatis effedum lit, per Apoftolum
intelligamus : ut duce eo dodi, 1 pro- I
pheti* fcientiam confequamur. Ait enim ita:
Et vos cum efletis mortui in peccatis & pr*- c>'4;l
putio corporis veftri, convivificavit cum illo 15 01
donans nobis omnia peccata, delens quod ad- «
vershm nos fuit chirographum in fententiis, «
quod erat contrarium nobis , tollens illud de «
exinanitus Sc jformamlervi aflumens afferret D medio , Sc affigens illud cruci, fpolians fe «
auxilii , oportuit ad fidei noftnt 8c fecurica- came , & principatus 8c poteftates oftentui «
» V f -------- 1--: fecit, cum liducia triumphans eos in lernet-«
ipfo. Sacramentum itaque falutis noftr* primum
refurgens ipfe ex mortuis, decretumque
mortis noftr* quo antb detinebamur abloL
vens, in fe ipfo qui ex mortuis seternus jam
maneret, implevit. Sed in eo ipfo, quod nobis
vita: audor in le eft, dum per aflumtio-
nem corporis homo natus Sc mortuus , jam
tern Sc fcientiam revelari.
Æquum i l . Et primum quidem non alienum à Dei
nobis hiifericordia 6c bonitate videri poteft, ut vi-
in'fc^rcddc- tarn omnibus in fe ipfo reftitueret ex mortuis :
«c. 6 namque qui primùm animam nobis ad fla_
s turn relpirationemque vivendi, cùm hominem
lècundùm imaginem foi llmilitudinem-
h que conftituit, h de thefauris poteftatis fuæ
divinitatifque diffuderit. Secundum Apofto- E rurfum xternus ex mortuis eft : omnes quo-
lum enim ipfius genus fumus : & fecundum que inimicas virtutes , mundique poteftates,
eumdem Omnia ex ipfo, & per ipfum, & in principefque aeris hujus oftentui reddidit, id
ipfo font • fcilicet ut in ipfo habitatio noftra eft, vel noftra fpei , vel fax damnationis fe-
atque incolatus oftenfa fit fedes, dum omnia cit oftenta , & ipfos quxdam quafi ex dus
immensa virtutis poteftate complexus eft 3 per foculi portenta conftituit: his lpfis in fe cum
* A pud Par. hie repetitur vox Domini: renitentibus aliis libris
I utraque fubftantia conneftitur, in viventem animam commovetttr.
lc srseco.
k Nihil hie Hilario cum iis qui apud Auguftinumepift. 166.
b ln vulgaris , tfficir. Magis placet cum ml. Reg. efecit, propter
n. iz . volunt animas non fubinde crcari , fed ex fonte aliquo five
fubfcqnens verbum fit egrefus. Hoc eft , quod alibi diccrc folet,
thefauro quodam quern tunc fecit ( initio conditionis return) tas
nos a Chrifto fecum cocxcitatos , & ad dexteram Patris colloca-
wittere in corpora. i°. enim non ait, milcrit, fed, difuderit: i° . non
tos, quatenus noftram in fe naturam a mortuis excitavit, & ad
de thefauro aliquo creato, fed de increatis thefauris poteftatis fit*
dexteram Patris collocavit. Subfcqucns vox exitus eft in quarto
Sec. quod quid eft aliud nifi omnipotentia fua crcavit ? }°. quia
cafu plurali.
fi ex thefauro aliquo crcato miflas animas fcntiict, fruftra contender
c Rurfum hie Yocabulum exitus pluralitcr efrertur juxta gr*-
« eas prius incra Deum , & ex Deo nobis tribui; ille enim
thefaurus Deo elfct externus. Hinc quoque apparct quatenus intel-
* Mil'. Mic". Sc Reg. in morte.
ligat animas genus efle Dei.
« Sie Par. cum mff. Mic. & Vat. At Bad. & Er. cum Regio’
i Particulam quando hlc pro more expunxerat Erafmus. Dein*
codice, tunto froprior. Pcflimi autem Lipfius tnnto propior repo—
de apud Par. prstpofitum, ,crat in ante nos. Horum verborum
^*crat- , nphnihil perplcxorum nativus 'is ordo eft : cum quando qui omnia
. > • f particula hoc , qua proximo difla ut nntun nofir a See. in-
in omnibus eft, 'in-hac ip fa hdbitatione Sc c. collocatus , nos rurfum
dicantur, in prius vulgaris omifla reftituitur ex mf. uno Vatic, ac
See ’, jam iollfcaret tterhos. Non difplicct tameiv in- nos, ceii in
Reg. In altero Vat. & Mic. legitur, verb fufeepu.
nobis, hac nimirum intclligcntia, ur Chriftus aum hlc viveret,
£ Sic Bad. Er. & Reg. mf. At Lipf. & Par. nempe: eodem fenfu.
in nobis leu in noftra natura collocatus, poft mortem nos in.ie
V. Traft fubfeq. n. 6. Mox ubi in vulgaris ac flatum refpira-
collocarit. . . . _
tionemaut, auftoritate mf. Reg. reftituimus ad flatum: maximi
k Verba atque ex fe, apud Bad. Er. Lipf. Sc in aliquot mu.
cum in Vaticanis exftet afflatum; Sc rurfum paulö inferius miT.
omilTa, reftituimus ex uno codice Vatic. His lignificarc iblct Hi*
Reg. & Mic. prse feferant, initia vita ad exordia fpiritüs, nonjir
lariuscamem Chrifti non ex vito Sc feminanatam, fed i Verb©
vuleati j ac exordia. ui.Ad hujus loci intclligeotiam lucem mutuari
iplb de Virginc fuiffe fufeeptam. Pro his, verbis apud Par. c<
licet ex Traft. Pfal. litt.' xo. n. 8. ubi Tn hominis inftitulionc.
mf. Mic. mal£ repetebatur , atque in fe. Turn pxb inita , edits,
veluti triplex diftinguitur Dei operatio, citm fit ad imagintm Dei
cxcepto Par. habebant, in ifta vel ipfa.
anima , & formatstr • terra corpus, Sc infpiratitne fpiritüs, qua
1 Mf. Reg. prophet* fcientiam.
fiducia triuftiphatis 5 dum & per fecuritaterti
a:ternicacis mors ipfo in Deo morienre fiducia
i. eft, & auftores mortis human* , dum etiam
in fe ipfo per occupatum i fatana cor Jud*
auctores /unt mortis, triumphat ex mortuis:
ut neque a poena mortis abeflent , chm le
ufque ad mortis infirmitatem fubjecilEet steril
us , & omnem poenam human* mortis a ex-
ciperent ut au&ores, cum in *ternitatis Dominum
audores mortis ^er id quod Verbum
caro fadum eft, exftitiflent. H*c quidem ita
Apoftolus.
14.. Sed Propheta brevibus liebt, eamdem
intelligentiam verbis fignificantibus , eadem
ifta complexus eft. Nam ubi Dominum in
exitum mortis oft enderat •, fubjecit, Verum-
tamen b conquaffabit capita inimicorum fuorum
verticem capilli deambulantium in delictis ftiis.
Principatus enim ac poteftates, in quibus capita
inimicorum fignificantur, fecit oftentui.
H*c igitur in mortis exitu conquaflat, quo- 1
rum fpiritalem nequitiam atque naturam, in
eo quod capilli verticem perambulent, docet:
dum & tamquam dominantes hominum capi-
tibus infiftunt, & tamquam nequiti* foirita-
les, fine fenfu eorum quibus infiftunt, ipfum
ilium capilli verticem proculcent: quia & ipfa
fcilicet corpora ufque ad anim* mentifque
federn fine fan fa adeundi interlabantur Sc pe-
netrent. Acris enim hujus font poteftates: Sc
ideo capilli verticem perambulant, vel infi- ]
ftendi levitate, vel poteftate dominandi, Sc
toto in orbe per momenta fingula commean-
ces. Sed h*c in delidis fuis peragunt, dum
unicuique in eo quod delinquat audores fonts
fecundum illud Apoftoli, Deus filium iuum
mifit in fimilitudinem carnis peccati, Sc de-
peccato eondemnavit peccatum in carne: cum
caufom in his exordiumque peccati ex eo ipfo,
quod in carne fua per inftindum proditionis
peccant, id eft, de peccato carnis,peccatum ]
in carne condemnat.
15. Tenet itaque divin* difpenfotionis or-
dinem propheticus fermo : & Evangeliorum
opera adumbrata efle per legem, ipfis illis leo-is
operibus declarat. Multa enim plerumque per
nominum proprietates ita expreffa atque ab-
foluta font , ut non magis gerendis in pr*-
fens potiüs quam in futurum fignificandis rebus
irripenfa fint: ut nunc poft tantas ac tarn
nianifeftas evangelic* fpei pr*dicationes, al- I
tius quiddam nobis Sc ultra aurium fenfom
affert fubjedus ordo didorum c. Dixit Domi-
nus 3 Ex Bafan corwertar, convertar in profundum
maris. Videtur enim hie fermo Domini fuifle,
cum ad dividendum ad iter mare, exferen-
damque in Pharao iram eft converfus. Sed
i niimquid ex Bafon converfum eum efle lex
docuit ? Non utique» Bafon verô eft civitas
hoftilis quondam regni , quæ fuit Og régis
habitatio : fod interpretatio nominis pudorern
confufionemque fignificat, Poteft quideiti vi-
deri, ut ex pudore populi in Ægypto fer^
viéntis , cùm depreflus d à Pharao ipfom il- 4
lam confervandi educandique generis Iiberta-
tem perdidiflèt, in profundum maris, id eft,
ad liberandi populi fui magnificentiam Deus fedchtifto.
i fit converfos. Sed qui fecundùm proximum
huic pfalmumdixerit, e Salva me Deus,quo-
niam intraverunt aqu* ufque ad animam J
meam j infixus fum in limum profundi , & «
non eft fobftantia 5 veniin altitudinem maris, «
& tempeftas demerfit me : non âmbigendus «
eft poft humani corporis pudorern f ( quia ^
ipf* ill* corporum atque elementorum no-
ftrorum origines fint pudend* ) in hoc mare,
id eft , in hanc fæculi tempeftatem efle con-
) verfos : ut ufque ad ultim* confufionis vere-
cundiam fubjedus crucis morti, per earn in
ft inimicorum capita conquaflaret, fpiritales
fcilicet nequitias poteftatéique omnes Sc principatus
aëris hujus reddens oftentui trium-
pharet : cùm eos * æternitati poenæ, poft * *«• »ƒ•
quàm ipft Sc pafliis Sc mortuus eft, deftina- *tcrn*-
ret. Ob id ergo converfus in profundum maris
intelligendus eft, id eft, ufque ad ultimas
defeendifle fæculi paffiones , ut conculcans
1 capita inimicorum , ultionem divin*'poteftatis
* exftreret. g
z6. Quod ipfum videtur fequens fermo
compledi, cùm dicitur, Vt intinguatur pes tuus f. 1+.
in fanguine : lingua canum tuorum ex iriimicis ab
ipfo. Divin* autem ultionis ira fob human* Divin» ul-
vindid* fignincatur exemplo. Ex Bafon enim no human*
in profundum maris converfos ob id eft , uti exprimitur
pes tinguatur in fonguine : atqiie ab ipfo fon-
guine qui ex inimicis eft, canum quoque Bffe
gua tinguatur. Hæc verô accidere folent omnibus
bello cpnfumtis, Sc captivitate deletis
Sc pro vidorum arbitrio atque ultione punitis.
Per human* itaque , ut dixi , confuetudinis
morem , cùm gladius , cùm arcus, cùm fo-
gitta, cùm framea, cùm reliqua poenarumac
mortiuni arma memorantur, divin* ftverita* Dei in juris
fignificantur officia. Et hæc quidem Ju- da:osf«ve-
dæis poft crucem Sc mortem Domini omnia ,
acciderunt, cùm à Romanis capti univerfo
fuppliciorum ac miftriarum genera perpeflî
font : ut peremtorum fonguine Sc incedentium
pedes tindi fint, & canum lingua foriata fit.
Sed id non minùs ad eorum poenam damna- in d*mo*
tionemque referendum eft , qui oftentui red- acs*
diti cum fiducia triumphantur.
27. Et quia fob his qu* in Judæorum
a \ “ ‘v* exc'Peret •• quod ad Chriftum referri neccfle erat. Re-
^ us nil‘ - Reg. Sc Mic. exciperenr, ii fciliccc dc quibus antè diftum
e , ut neque à pcena mortis abeffent ; & hoc quia mortis human*
pnmum au flores , etiam in xternitatis Dominum, quatenus Ver-
umcaro faûum cft, mortis audores exftitcrunt.
Regius, codex, conquafavit i
c Subjiciunt cxcufi, vel geftoi
tu t, convertarrenitentibus mil'.
In excufis, à I'haraont. H*<
quant fere dcclinatur.
i favent fubjeda.
apud Par. non repetin
mff". gr*ci ad inftar, nufe
Ita mff. Editi Verb , Salvum me facDeus: Sc mox, in limo
profundi.
f Cum his pugnare videntUrilla lib. j. dc T tin. n. 19. Cerie non
fufeepit Maria quod edidit, fid can carnem fine elementorum no-
ftrorstm pudore provexit. Ea verb eodem modo-cbncilianda funt,
quo ilia lib. 1. de Trin. n. ij. Carnem enim peccati recepit, cum hi*
lib. 10. n. . Neque caro ilia caro peccati, fed fimilitudo earns*
peccati ; ut primum didum fit ad oftendendam carnis noftr* in
Ch rifto veritatem, alterum ad removendam ab eo concupifcentiaOt,
8 Editi, exerceret: renitentibus mff.